SULTAN MAHMUT İLE KARDEŞİ EMİR İSMAİL’İN TAHT MÜCADELESİ

Yıl 2018, Cilt: 120 Sayı: 237, 171 - 182, 18.12.2018

Güngör Aksu , İlyas Topsakal

Öz

Türk devlet geleneğinde ülke hanedan üyelerinin ortak malı kabul edilir ve hanedan üyelerince ortak yönetilir. Bu gelenekten hareketle Gaznelilerde de hanedan üyeleri arasında taht mücadeleleri sıklıkla görülmüş, hanedan üyeleri arasında tahta sahip olabilmek için çetin mücadeleler meydana gelmiştir. Bu çalışmanın konusunu Gazneli Emiri Sebük Tegin’in oğulları Mahmut ile İsmail arasındaki taht mücadelesi oluşturmaktadır. Çalışmada dönemin ana kaynakları Utbî’nin Tarih-i Yemînî’si ile Reşîdüddin Hamedanî’nin Câmiü’t-Tevârih adlı eserleridir. Ancak bu kaynakları tamamlayan İbn-i Esîr’in el-Kamil Fi’t-Târih adlı eseri de konunun aydınlatılması açısından oldukça önemlidir. Son yıllarda Gazne şehri ve Gazneli-Karahanlı ilişkileri hakkında birkaç çalışmaya sahibiz1, ancak konumuz olan Seyfü’d-devle Mahmut ile kardeşi Emir İsmail arasındaki taht mücadelesine dair müstakil bir araştırma bulunmamaktadır. Kuzey ve Orta Hindistan’da İslam Türk tarihini derinden etkileyecek izler bırakan bu hadisenin ayrıca ele alınması araştırmanın önemini göstermektedir. Çalışma, usul olarak ana kaynakların verdiği bilgiler çerçevesinde iki kardeş arasındaki mücadeleyi ortaya koyarken konu üzerine parça parça ileri sürülen fikirler kronolojik seyir göz önünde tutularak değerlendirilmiştir. Güçlü liderlerin tarihimizde oynadığı belirleyici rolü göstermesi açısından çalışmanın konusu oldukça ilgi çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Seyfüd-devle Mahmut, Emir İsmail, Sebük Tegin, Ahmed Ferigûnî, Gazne Şehri

Kaynakça

• BARTHOLD, Vasiliy Vladimiroviç: Moğol İstilasına Kadar Türkistan, (Haz. Hakkı Dursun Yıldız), TTK Yayınları, Ankara 1990.