MASAL ŞİİRİNDE AŞAMA ARKETİPİ VE “DOĞU”DAN “BATI”YA GİTMEK

Yıl 2021, Cilt: 127 Sayı: 250, 121 - 132, 19.02.2021

Hünkar Karaca

Öz

Arketipsel eleştiri yöntemi yirminci yüzyılda ortaya çıkmıştır. Arketipsel eleştiri Carl Gustav Jung’un ortak bilinçdışına dayanan bir yöntemdir. Bu yöntem insanoğlunun bireysel bilinçdışından ziyade evrensel toplum içindeki bilinçdışını içerir. Kolektif bilinçdışının başlıca arketipleri, anima animus, yeniden doğuştur. Bu arketiplerden bir tanesi de monomitos olarak da adlandırılan aşama arketipidir. Monomitos ya da kahraman arketipine göre kahraman kendi bölgesinden uzaklaşır, yabancı bir bölgeye ulaşır ve maceralar yaşar.
Aşama arketipine çağdaş Türk şiirinin önemli temsilcilerinden Sezai Karakoç’un “Masal” şiirinde de rastlanılmaktadır. Bu makalede “Masal” şiiri arketipsel açıdan özellikle de aşama arketipi açısından ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sezai Karakoç, Carl Gustav Jung, Arketip

Kaynakça

• CAMPBELL, Joseph: Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, (Çev. Sabri Gürses), İthaki Yayınları, 1. b, İstanbul 2017.
• ERGİN, Muharrem: Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, 30. b., İstanbul 2007.
• GEÇTAN, Engin: Psikanaliz ve Sonrası, Remzi Kitabevi, 8. b., İstanbul 1998.
• GÖKALP, Ziya: Şiirler ve Halk Masalları, (Haz. Fevziye Abdullah Tansel), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 3. b., Ankara 1989.
• JUNG, Carl Gustav: Dört Arketip, Metis Yayınları, 5. b., İstanbul 2017.
• KAPLAN, Mehmet: Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar I, Dergâh Yayınları, 12. b., İstanbul 2016.
• KARAKOÇ, Sezai: Gün Doğmadan, 9. b., Diriliş Yayınları, İstanbul 2010.
• _________: Edebiyat Yazıları I, Diriliş Yayınları, 6. b., İstanbul 2014.
• MORAN, Berna: Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, 22. b., İstanbul 2012.
• SAMBUR, Bilal: Bireyselleşme Yolu Jung'un Psikoloji Teorisi, Elis Yayınları, 2. b., Ankara 2005.
• SCHMİTT, Carl: The Nomos of The Earth, Telos Press Publishing, New York 2006.
• Türkçe Sözlük, (Haz. Şükrü Haluk Akalın), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2011.