CİHANBEYLİ – BÖĞRÜDELİK KÖYÜ SİBİRYA TATARLARI VE MÜZİK

Yıl 2021, Cilt: 128 Sayı: 252, 171 - 196, 12.06.2021

Adem Kaya Resul Bağı

Öz

Anadolu, hem coğrafi konumu hem de çeşitli kültür etkileşimler (savaşlar, göçler, ticaret, eğitim vb.) sonucunda içerisinde birçok etnik grubu içerisinde barındırmaktadır. Bu etnik gruplar içerisinde araştırma konusu olan Sibirya Tatarları da bulunmaktadır. Köken olarak Özbek olan Sibirya Tatarları, Altınorda devletinin dağılması sonucunda Sibirya topraklarına göç etmişlerdir. Sibirya’da ise bu topluluğa Tatar denilmiştir. Rusların Sibirya topraklarındaki önemli altın madenleri ve dayanıklı hayvan kürklerini keşfetmesi sonucu bu bölgeyi haraca bağlamak istemiştir. Rusların yıllarca süren baskı ve işkenceleri sonucunda göç etmeye karar vermişlerdir. Sibirya Tatarları tarafından önemli bir yere sahip olan Abdülreşit İbrahim’in II. Abdülhamit ile ilişkilerinin iyi olması ve Anadolu İslam dinin rahat yaşanabileceği bir yer olması Sibirya Tatarlarının Anadolu’ya göç etmesindeki önemli faktörlerdir.Cihanbeyli - Böğrüdelik köyü Sibirya Tatarlarının yaşadıkları göç, savaşlar, aşk, sevinç hüzün gibi pek çok önemli olay, olgu ve his müziklerinde saklıdır. Sibirya Tatarları yaşadıkları anlık olaylarla ilgili beyitler yazarak bunları belirli pentatonik ezgiler üzerinden okumaktadırlar. Çalışmada gözlem, katılımcı gözlem, yarı yapılandırılmış görüşme ve literatür taraması yöntemleri kullanılarak köydeki sosyo - kültürel hayat, tarihi, göç süreci ve çalışmanın en önemli bölümü Cihanbeyli - Böğrüdelik köyünün müzik kültürü ele alınmaya çalışılmıştır. Bu müzik kültürü içerisinde ulaşılan türküler tek tek notaya alınmış, müzikal analizleri yapılmış ve türkülerin hece ölçüleri belirlenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda Cihanbeyli - Böğrüdelik
Köyü Sibirya Tatarları müzikal kimliğinin göçten sonrada varolan kültürlerini devam ettirmek için çaba gösterdiği gözlemlenmiştir. Bu araştırma, 1907 yılından bu yana Cihanbeyli - Böğrüdelik Köyü’nde yaşayan Sibirya Tatarlarının etnik ve müzikal yapısının yazılı hale getirilerek bu kültürel zengiliğin kalıcılığının amaçlanmıştır. Literatür taraması sırasında
Cihanbeyli Böğrüdelik Köyü Sibirya Tatarları hakkında yapılmış akademik çalışmaların oldukça az olduğu gözlemlenmiştir. Bu araştırma, sözü edilen konuda yapılmış müzik bilimsel çalışmaların oldukça az ve güncel olmaması bakımından önem teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sibirya, Tatar, Böğrüdelik, Müzik, Göç

Teşekkür

Çalışmalarımda her zaman yanımda olan kıymetli hocam Doç. Dr. Resul Bağı'ya, bizlere bu fırsatı veren dergi park ve Türk Dünyası Araştırma Vakfına teşekkürü bir borç bilirim...

Kaynakça

• Referans1 Bağı, R. (2018). Türk Dünyasında Küy (Küğ)'den Türkü'ye Köroğlu Çeşitlemeleri. V. Uluslararası Türk Dünyası Araştırma Sempozyumu Bildiri Kitabı cilt: 2, s. 593 - 599.