HALKBİLİMSEL METAETİK KURAM VE TÜRK HALK FELSEFESİNDE “SARHOŞ OLMAK OLUMSUZ ETİK DEĞERİ”NİN DEDE KORKUT ÖRNEKLEMİ

Yıl 2022, Cilt: 130 Sayı: 256, 195 - 216, 28.02.2022

Sacide Çobanoğlu

Öz

Dede Korkut Hikâyeleri’nde, bireysel bir etik eylem olarak eylenmesinde bir sakınca görülmeyen Sarhoş Olmak Olumsuz Etik Değerinin, bireyin muhakemesini yitirerek topluma zarar verecek duruma gelmesi halinde toplumsal bir etik değere dönüşümü söz konusudur. Türk halk felsefesinde, Oğuzlardan günümüze kadar bu olumsuz etik değerin bireysellikten toplumsallığa dönüşüm sürecinin izlerini sürmek mümkündür.
Bu çalışmanın konusunu; halkbilimi ve etik alanları arasında disiplinlerarası bir çalışmayla yeni bir kuram olarak ortaya koyduğumuz Halkbilimsel Metaetik Kuram ve onun inceleme yöntemi olarak geliştirdiğimiz Halkbilimsel Temellendirme Metaetiksel Çözümleme Yöntemi’mizle; Sarhoş Olmak Olumsuz Etik Değerindeki halk felsefesinin Dede Korkut Hikâyeleri bağlamında ortaya konmasıdır.
Çalışmamız; sosyal normlarını inceleyerek insanı ve toplumu tanımayı hedefleyen halkbiliminin bakış açısıyla etik olguları/olayları inceleyen metaetiğin bakış açısını birleştirerek bu oluşumların toplumların etik anlayışlarının ortaya çıkışında nasıl etkili olduklarını tespit etmek ve Halkbilimsel Metaetik Kuramın; ahlaksal yaşamı sosyal normları esas alarak inceleyen yöntemi vasıtasıyla Sarhoş Olmak Olumsuz Etik Değerinin Halkbilimsel Temellendirme uygulamasını yapmak amacını taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Halkbilimi, Metaetik, Kuram, Temellendirme, Çözümleme

Kaynakça

• Altıntaş, Ayten. Sağlığın Can Damarı-Osmanlı Tıbbında Sağlıklı Yaşam, Yediveren Yayınları, İstanbul, 2013.
• Arıstoteles. Nikomakos’a Etik. Çev. Saffet Babür, Kebikeç Yayınları, Ankara, 2005.
• Aydın, Mehmet Akif. History of Turkish Law 10th Edition [in Turkish]: 2013, Adli Tıp Dergisi, Beta Yayınları, İstanbul, 2017, ss. 124-142.
• Bahadır, Savaşkan Cem. “16. Yüzyıl Klasik Türk Şiirinde Şarap ve Şarapla İlgili Unsurlar”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2012.
• Cevizci, Ahmet. Etiğe Giriş, Engin Yayıncılık, İstanbul, 2002.
• Cevizci, Ahmet. Etik Ahlâk Felsefesi, 2. bs, Say Yayınları, İstanbul, 2015.
• Cin, Halil ve Akgündüz, Ahmet. “History of Turkish Law [in Turkish]: 2011”, Adli Tıp Dergisi, İstanbul: Ottoman Research Foundation, 2017, ss. 124-142. Çobanoğlu, Özkul. “Geleneksel Dünya Görüşü veya Halk Felsefesinin Halkbilimi Çalışmalarındaki Yeri ve Önemi Üzerine Tespitler”, Milli Folklor, S.45, 2000, ss. 12-14.
• Çobanoğlu, Sacide. Sözlü Edebiyat ve Anlatım Tutumu, Akçağ Yayınları, Ankara, 2018.
• Çobanoğlu, Sacide. “Halkbilimsel Açıdan Türk Dünyası Sosyokültürel Bağlamında Etik ve Metaetik”, Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S.5, 2020, ss.147-168.
• Çobanoğlu, Sacide. “Halkbilimsel Bakış Açısı ve Disiplinlerarası Bir Yaklaşımla Halkbilimi Etik ve Metaetik İliştisi”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, C. 9, S. 26, 2021c, ss. 402-418.
• Çobanoğlu, Sacide. Halkbilimi Bağlamında Dede Korkut Hikâyeleri’nin Halk Felsefesi ve Metaetiksel Çözümlemesi, Doktora Tezi, C. I, ss. I- 814, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2021a.
• Çobanoğlu, Sacide. “Halkbilimi Bağlamında Dede Korkut Hikâyeleri’nin Halk Felsefesi ve Metaetiksel Çözümlemesi, Doktora Tezi, C. II, ss. 814-1771, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2021b.
• Dönmez, İbrahim Kâfi. Sarhoşluk, DİA, XXXVI, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 2009.
• Dundes, Alan. “Folk ideas As Units of Worldview.” Toward New Perspectives in Folklore, (Ed.Americo Paredes ve R. Bauman), Austin: The Universİty of Texas Press, 1972, ss. 93-103.
• Ergin, Muharrem. Dede Korkut Kitabı Metin-Sözlük, Ebru Yayınları, İstanbul, 1986.
• Haider, Najam. Contesting Intoxication: Early Juristic Debates over the Lawfulness of Alcoholic Beverages, Islamic Law and Society Dergisi, 2013, S. 20, ss. 83.
• İbn-i Sînâ. El-Kânûn fi't-Tıbb, Birinci Kitap, Çev. Esin Kâhya, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara, 1995.
• Karaman, Hayrettin. Günlük Hayatımızda Helaller Haramlar, Nesil Yayınları, İstanbul, 1987.
• Nizamülmülk, Siyasetname, Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi, Çev. Mehmet Taha Ayar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009. Onart, Adnan. (1976). “Ahlak Felsefesinde Doğalcılık Nedir?”, Felsefe Arkivi 0, S. 20, s. 79-97.
• Özdemir, Hasan. “Şarabın İcadı ve Dört Vasfı”, Türkoloji Dergisi, XI, 1993, ss. 149-150.
• Ross, David. Aristoteles. Çev. Ahmet Aslan, vd, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2002.
• Özlem, Doğan. Etik Ahlak Felsefesi, 2. bs, Notos Kitap Yayınevi, İstanbul, 2015.
• Strauss, Claude Lévi. Yaban Düşünce, 1. bs, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1994.
• Tepe, Harun. Etik ve Metaetik, 2. bs, Türkiye Felsefe Kurumu, 2011.
• Toros, Taha. “Taha Toros Arşivleri İstanbul’un Belleği.”, 2016, (Çevrimiçi) http//www.bellek.sehir.edu.tr, 11 Ocak 2021.
• Yurtbaşı, Metin. Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, 12. bs, İstanbul: ex.cel.lence publishing, 2012.