AHKÂMÜ’L-KÜLLİYYE ʿALÂ TAHVÎL-İ SİNİ’L-ʿÂLEM’DE İLM-İ AHKÂM-I NÜCÛM TERİMLERİ

Yıl 2022, Cilt: 130 Sayı: 257, 323 - 342, 30.04.2022

Emre Kundakçı Uğur Gürsu

https://doi.org/10.55773/tda.1008794

Öz

Suna ve İnan Kıraç Vakfı Elyazması Koleksiyonu'nda ŞR_433 numarayla kayıtlı Ahkâmü’l-Külliyye ʿalâ Tahvîl-i Sini’l-ʿÂlem'de, her birinin kendine has bir tabiatı bulunan gök cisimlerinin kırânât temelli çeşitli birleşme, karşılaşma ve konumlanmaları sebebiyle ortaya çıkması muhtemel evrensel boyuttaki olay ve durumlar anlatılmaktadır. Bu çalışmada Ahkâmü’l-Külliyye ʿalâ Tahvîl-i Sini’l-ʿÂlem adlı eserde yer alan ilm-i ahkâm-ı nücûm terimleri, terimlerin anlamları ve metin içindeki kullanımları gösterilmiştir. Alfabetik sıraya göre düzenlenen sözlük maddeleri anlamlandırıldıktan sonra terimler metin içinden örneklendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sini'l-alem, astroloji, terim, metin sözlüğü, ilm-i ahkam-ı nücum

Astrological Terms of Ahkâmü’l-Külliyye ʿalâ Tahvîl-i Sini’l-ʿÂlem

Öz

In Ahkâmü'l-Külliyye ʿalâ Tahvîl-i Sini'l-ʿÂlem, registered with the code ŞR_433 in the Suna and İnan Kıraç Foundation Manuscript Collection, events and situations in the universal dimension that are likely to occur due to various mergers, encounters and positions of celestial bodies, each of which has a unique nature, are explained. In this study, "ilm-i ahkâm-ı nücûm" terms in Ahkâmü'l-Külliyye ʿalâ Tahvîl-i Sini'l-ʿÂlem, their meanings and their usage in the text are given. After giving the meaning of dictionary items arranged in alphabetical order, the terms was exemplified from within the text.

Anahtar Kelimeler

sini'l-alem, astrology, terms, glossary, ilm-i ahkam-ı nücum

Kaynakça

• Ahteri Mustafa Efendi: Ahteri-i Kebir, Haz. Ahmet Kırkkılıç, Yusuf Sancak, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2009.
• Ayverdi, İlhan: Asırlar Boyu Tarihi Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük, 3 Cilt, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 2006.
• Aydın, Mehmet: ''Fal'', Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.12, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, 1995, s. 134-138. Buran, Ahmet: Sāʿātnāme, Akçağ Yayınları, Ankara, 2011.
• Erciyas, Osman: "Haza Kitabu Esrari'n-Nücum ve Havvas Adlı Eser Üzerine Bir Dil İncelemesi (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin)", Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2009.
• Fehd, Tevfik (2000). "İlm-i Ahkam-ı Nücum", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 22, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, 2000.
• Kanar, Mehmet: Örnekli Etimolojik Farsça - Türkçe Sözlük, Say Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• Kundakçı, Emre: "Ahkâmü'l-Külliyye ʿAlâ Tahvîl-i Sini'l-ʿÂlem: Dil İncelemesi, Metin, Türkiye Türkçesine Aktarım, Sözlük, Tıpkıbasım", İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2020.
• Kundakçı, Emre: Ahmed-i Dai: Tercüme-i Si Fasl fi’t-Takvim (Edisyon Kritikli Metin-Günümüz Türkçesine Aktarım-Dizin/Sözlük), Muhayyel Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• Kut, Günay vd.: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yazma Eserler Kataloğu, Cilt: 3, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 2014.
• Mutçalı, Serdar: (2012). Arapça - Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları.
• Mütercim Asım Efendi (2009). Burhân-ı Katı. 2. bsk., Haz. Mürsel Öztürk, Derya Örs. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Nasr, Seyyid Hüseyin: İslam Kozmoloji Öğretilerine Giriş, Çev. Nazife Şişman, İnsan Yayınları, İstanbul, 1985.
• Önler, Selim: "Usûl-i Ahkâm-ı Sâl-i ʿÂlem (Metin, Dil İncelemesi, Dizin)", Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Pultar, Mustafa: Yıldız Adları Sözlüğü, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2007.
• Steingass, F.: A. Comprehensive Persian-English Dictionary, Çağrı Yayınları, İstanbul, 2005.
• Tietze, Andreas: Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lügatı, Cilt: I-VIII, Türkiye Bilimler Akademisi Yay., Ankara, 2016-2019.
• Unat, Yavuz: “Eski Astronomi Metinlerinde Karşılaşılan Astronomi Terimlerine İlişkin Bir Sözlük Denemesi”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 11, 2000, s. 633-696.
• Zenker, Julius Theodor: Türkisches - Arabisch - Persisches Handwörterbuch, Hildesheim, 1886.