Wilhem von Rubruk'a Göre Moğolların Etnoğrafyası

Yıl 2023, Cilt: 134 Sayı: 265, 167 - 182, 10.10.2023

Ergin Ayan

https://doi.org/10.55773/tda.1286721

Öz

ÖZET
Bu çalışmada 1253-1255 yılları arasında papanın elçisi olarak Moğolların başkenti Karakurum’a gitmiş olan Wilhelm Von Rubruk’un seyahatnamesi esas alınarak Moğolların etnoğrafyası incelenmiştir. Moğollar, göçebe bir kavim idi, bu nedenle diğer Orta Asya step kavimleri gibi yaşam tarzları daima hareketlilik şeklinde olmuştur. Göçebeler, hayvanlarına tam olarak bağımlı idiler. Hükümdarlarına koşulsuz itaat gösteriyorlardı. Wilhelm Von Rubruk, Moğolları gördüğünde Avrupa’dan tamamen farklı adeta başka bir dünyayla karşılaştığını hissetmişti. O, Cengiz Han’ın kurmuş olduğu Moğol İmparatorluğu içinde seyahat ediyordu, Moğolların kökeni ve kültürü hakkında edindiği bilgileri seyahatnamesinde kaydetmiştir. O, ayrıca Moğolların beslenme koşullarını, giyim kuşamlarını, ölü gömme adetlerini de açıklayarak din ve inanışları hakkında da bilgiler vermiştir. Moğolların yurt denilen çadırları geniş öküz arabalarında taşınırdı. Erkeklerin asıl mesleği avcılıktı; ayrıca erkekler, yurtların ve arabaların imalatıyla ilgilenirlerdi. Kadınların ev işlerinin yanında ekonomik ve top¬lumsal alanda da önemli rolleri vardı. Moğolların adalet uygulaması kısmen çok katı olmakla beraber hukuki alanda itiraz hakkı da bulunmaktaydı. Evlilik bir sözleşme ile sonuçlandırılır, düğünler ciddi bir şekilde kutlanırdı. Dul bir kadın, öldükten sonra kocasına yeniden hizmet etmesi gerektiğine inanıldığı için yeniden evlenmezdi. Wilhelm Von Rubruk, Moğolların dini düşünce ve eylemlerinde Uygurların ve aralarında yaşayan Nasturilerin de etkisi olduğu görüşündedir. Moğollar ve Uygurlar tek Tanrı’ya inanıyorlardı, bununla birlikte, Tanrı'ya tapınmaları, atalar kültüyle şekillenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rubruk, Moğol, Cengiz Han, Karakurum, Möngke

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

ETHNOGRAPHY OF THE MONGOLS ACCORDING TO WILHELM OF RUBRUCK

Öz

ABSTRACT

ETHNOGRAPHY OF THE MONGOLS ACCORDING TO WILHELM OF RUBRUK

In this study, based on the travelogue of William Of Rubruck, who served as the envoy of the Pope to the Mongol capital Karakorum between 1253-1255, the ethnography of the Mongols was examined. The Mongols were a nomadic tribe, and therefore their way of life was always characterized by mobility, similar to other Central Asian steppe tribes. The nomads were entirely dependent on their animals and showed unconditional obedience to their rulers. When William Of Rubruck encountered the Mongols, he felt like he was in a completely different world, unlike Europe. He was traveling within the Mongol Empire established by Genghis Khan, and he recorded his observations about the Mongols’ origin and culture inhis travelogue. He also provided information about the Mongol’s dietary conditions, clothing, funeral customs, as well as their religious beliefs and practices. The Mongols lived in mobile dwellings called yurts, which were transported on large ox-drawn carts. Animal husbandry was the primary occupation of men, and they were also involved in the production of yurts and carts. Women played important roles in household chores as well as in the economic and social spheres. While the Mongols’ administration of justice was somewhat strict, they also had the right to appeal in legal matters. Marriage was concluded with a contract, and weddings were celebrated in a serious manner. A widow was believed to continue to serve her deceased husband even after death, so they did not remarry. William Of Rubruck opined that the Uighurs and the Nestorians living among the Mongols also had an influence on their religious beliefs and practices. The Mongols and Uighurs believed in one God, but their worship of God was shaped by ancestor worship.

Anahtar Kelimeler

Rubruck, Mongol, Genghis Khan, Karakorum, Mongke

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• ANONİM: Haçlı Tarihi, Çev. Ergin Ayan, Selenge Yayınları, İstanbul 2013.
• BACHFELD, G: Die Mongolen in Polen, Schlesien, Böhmen und Mähren Ein Beitrag zur Geschichte des großen Mongolentums im Jahre 1241, Innsbruck 1889.
• BARTHOLD, W: Moğol İstilasına Kadar Türkistan, Hazırlayan: H. Dursun Yıldız, Ankara 1990.
• BEAZLEY, C. R: The Dawn of Modern Geography, London 1901.
• BERGMANN, B: Nomadische Streifereien Unter den Kalmuken in den Jahren 1802 und 1803, Riga 1804.
• BRETSCHNEIDER, E: Notes On Chinese Mediavel Travellers to the West, London 1875.
• EL-AZİMÎ: Tarih (Selçuklularla İlgili Bölümler), Çev. ve Neşr. A. Sevim, Ankara 1988.
• ERBEN, C. J: Regesta Diplomatica necnon epistolaria Bohemiae et Maroviae, Prag 1855.
• GRASSMANN-STRAKOSCH, G: Der Einfall Der Mongolen In Mitteleuropa In Den Jahren 1241 Und 1242, Innsbruck 1893.
• HEDIN, S: Durch Asiens Wüsten, Leipzig 1910.
• HUILLARED-BREHOLLES: Historia Diplomatica Frederici Secundi, Paris 1859.
• ISIDORI: Patrologia latina, Bd. 82, Ed. Migne, Paris 1850.
• İBN FAZLAN: Seyahatnâme, Haz. R. Şeşen, İstanbul 1995.
• İBNÜ’L-KALÂNİSÎ: Zeyl-i Târîh-i Dimaşk, Neşr. H. F. Amedroz, Beyrut 1908.
• İNAN, A: Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara 1986.
• JOHANN DE PLANO CARPİNİ: Moğolistan Seyahatnamesi, Tercüme ve Notlar Ergin Ayan, İstanbul 2020.
• KALKAŞANDÎ: Subhu’l-‘aşâ, Kahire 1334.
• LEMMENS, P. L: Die Heidenmissionen des Spätmittelalters, Münster 1919.
• LİGETİ, L: Bilinmeyen İç Asya, Çev. S. Karatay, Ankara 1986.
• Moğolların Gizli Tarihi, Terc. A. Temir, Ankara 1995.
• MARCO POLO: Seyahatname, Haz. Filiz Dokuman, İstanbul (tarihsiz). MATTHAEI PARISIENSIS: Monachi Sancti Albani Chronica Majora, Ed. Henry Richards Luard, London 1883.
• MAYER, H. E: Geschichte der Kreuzzüge, Stutgart 1989.
• RADLOFF: Sibirya’dan, Ankara 1994.
• RASHİD AL-DİN ṬABİB: Histoire des Mongols de la Perse, Ed. Quatremere, Paris 1836.
• REŞÎDÜDDÎN FAZLULLAH: Câmi’ü’t-tevârîh, Neşr. Muhammed Rûşen-Mustafa Mûsevî, Tahran 1373 hş.
• RICHTHOFEN, F. F: China. Ergebnisse Eigener Reisen und Darauf Gegründeter Studien, Berlin 1877.
• ROCKHILL, W. W: The Journey of William of Rubruck to the Eastern Parts of the World, London 1900.
• SALIMBENE VON PARMA: Chronik, Ed. Alfred Doren, Leipzig 1914.
• VLADİMİRSTOV, B. Y: Moğolların İçtimaî Teşkilâtı, Terc. A. İnan, Ankara 1987.
• WİLHELM VON RUBRUK: Moğolların Büyük Hanı’na Seyahat, Çev. Ergin Ayan, İstanbul 2020.
• WİLLERMUS TYRENSİS: Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği Başlangıçtan Kudüs’ün Fethine Kadar, Çev. Ergin Ayan, Ötüken Yayınları, İstanbul 2016.
• WITTE, J: Das Buch des Marco Polo als Quelle für die Religionsgeschichte, Berlin 1916.
• YAKUBOVSKİY: Altın Ordu ve Çöküşü, Çev. Hasan Eren, Ankara 1992.
• YULE, H: Cathay And The Way Thither, London MDCCCCXIV.
• YULE, H: The book of Ser Marco Polo, London 1903.
• YUSUF HAS HACİB: Kutadgu Bilig, Haz. Fikri Silahdaroğlu, İstanbul 1996.