TÜRKİYE’DE PETROL FİYATLARININ İHRACAT ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2023, Cilt: 135 Sayı: 266, 111 - 128, 29.10.2023

Fatih Yeter

https://doi.org/10.55773/tda.1368937

Cited By: 1

Öz

Çalışma Türkiye ekonomisinde son 10 yılda petrol fiyatlarındaki değişmelerin ihracat üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Bu ilişkinin araştırılması için toplam ihracat, petrol fiyatları ve ihracat üzerinde önemli etkisi olan reel efektif döviz kuru ve toplam ithalat kontrol değişkenleri olarak kullanılmıştır. Çalışmada yapısal kırılmasız eş bütünleşme testlerinin yanı sıra yapısal kırılmalarla eş bütünleşme ilişkisini araştıran testler de kullanılmıştır. Sonuçlar petrol fiyatları ile ihracat düzeyi arasında uzun dönemli ilişkinin olduğunu
göstermektedir. FMOLS, DOLS ve CCR uzun dönem katsayı tahmin sonuçları petrol fiyatları ve ithalat düzeyinin pozitif; reel efektif kurunun negatif ilişkili olduğunu göstermektedir. Nedensellik analizinde petrol fiyatları ile ihracat düzeyine arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Uzun dönemde petrol fiyatlarındaki artış ihracat düzeyini artırsa da ithalat düzeyindeki artışlar nedeniyle cari açık üzerinde
ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Petrol Fiyatları, İhracat, İthalat, Reel Efektif Döviz Kuru

Investigation of the Impact of Oil Prices on Exports in Turkey

Öz

The study investigates the effect of oil price changes on Turkish exports in the last ten years. To investigate this relationship, total exports, oil prices, real effective exchange rate, and total imports, which significantly impact exports, are used as control variables. In addition to co-integration tests without structural breaks, tests that investigate the co-integration relationship with structural breaks are also used in the study. The results show a long-run relationship between oil prices and the export level of industrial production. FMOLS, DOLS, and CCR long-run coefficient estimation results show that oil prices and import levels are positive and that the real effective exchange rate is negatively related. Causality analysis reveals a bidirectional causality relationship between oil prices and exports. Although the increase in oil prices increases the level of exports in the long run, it has a negative impact on economic growth on the current account deficit due to increases in the level of imports.

Anahtar Kelimeler

Oil Prices, Exports, Imports, Real Effective Exchange Rate

Kaynakça

• ALAGÖZ, Mehmet; ALACAHAN, Nur Dilbaz; AKARSU, Yağmur: "Petrol fiyatlarının makro ekonomi üzerindeki etkisi-ülke karşılaştırmaları ile panel veri analizi", Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2017, Cilt: 19, Sayı: 33, ss.144-150.
• ALTINTAŞ, Halil: “Türkiye’de Petrol Fiyatları, İhracat ve Reel Döviz Kuru İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı ve Dinamik Nedensellik Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 2013, Cilt: 9 Sayı:19, ss.1-30.
• BAYAT, Tayfur; ŞAHBAZ, Ahmet; AKÇACI, Taner: “Petrol Fiyatlarının Dış Ticaret Açığı Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2013, Cilt: 42, ss. 67-90.
• BECKER, Ralf; ENDERS, Walter; LEE, "Junsoo: A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks", Journal of Time Series Analysis, 2006, Cilt:27, Sayı:3, ss.381-409.
• BÖRÜ, Mustafa Kerem; ÖZMEN, Ezgi: "Petrol Fiyatlarının Dış Ticaret Açığı ile İlişkisi: 1999-2019 Yılları Arasında Türkiye Analizi", İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2022, Cilt:9, Sayı:1, ss. 185-196.
• CARRION‐I‐SILVESTRE, Josep Lluís & SANSÓ, Andreu: "Testing the null of cointegration with structural breaks", Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 2006, Cilt: 68, Sayı:5: ss. 623-646.
• DEMIRBAŞ, Muzaffer; TÜRKAY, Hakan; TÜRKOĞLU, Musa: Petrol Fiyatlarındaki Gelişmelerin Türkiye’nin Cari Açığı Üzerine Etkisinin Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2009, Cilt14, Sayı: 3, ss. 289-299.
• ENGLE, Robert F.; GRANGER, Clive: "Co-integration and error correction: representation, estimation, and testing", Econometrica: journal of the Econometric Society, 1987, Cilt: 55, Sayı:2, ss. 251-276.
• GÖÇER, Şerife; DENİZ, Mehtap BULUT; BURSAL, Mücella: "Türkiye’de Dış Ticaret Hadlerinin Altın, Gümüş, Dolar, Petrol, ve Doğalgaz Fiyatları İle İlişkisi: Eş Bütünleşme Analizi", Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2019, 10.20: 191-203.
• GREGORY, Allan W.; HANSEN, E. Bruce: "Practitioners corner: tests for cointegration in models with regime and trend shifts", Oxford bulletin of Econo-mics and Statistics, 1996, Cilt:58, Sayı:3, ss. 555-560.
• HATEMI-J, Abdulnasser: "Tests for cointegration with two unknown regime shifts with an application to financial market integration", Empirical Economics, 2008, Cilt: 35, Sayı:3, ss. 497-505.
• KOŞAROĞLU, Şerife Merve; ŞENGÖNÜL, Ahmet; KARADAŞ, Hacı Ahmet: "Petrol fiyatlarının ihracat üzerindeki etkisi", Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 2018, Cilt:25, Sayı:2, ss. 335-349.
• KUROZUMI, Eiji: "Testing for stationarity with a break", Journal of Econometrics, 2002, Cilt:108 Sayı:1: ss. 63-99.
• KWIATKOWSKI Denis; PHILLIPS Peter C.B.; SCHMIDT Peter & SHIN Yongcheol: "Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that economic time series have a unit root?", Journal of econometrics, 1992, Cilt:54, Sayı:1-3: ss. 159-178.
• NAZLIOGLU, Saban; GORMUS, N. Alper; SOYTAS, Uğur: "Oil prices and real estate investment trusts (REITs): Gradual-shift causality and volatility transmission analysis", Energy economics, 2016, Cilt:60 ss. 168-175.
• OKTAR, Suat; EROĞLU, Nadir: "Petrolün İlk Küresel Krizi: 1973 Krizi", İktisadi Krizler ve Türkiye Ekonomisi Prof. Dr. İlker Parasıza Armağan, Ed. Nadir Eroğlu, İlhan Eroğlu ve Halil İbrahim Aydın, 2015, 177-190.
• ÖZCAN, Burcu; ÖZÇELEBİ Oğuzhan: "İhracata Dayalı Büyüme Hipotezi Türkiye İçin Geçerli mi?", Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 2013, Cilt: 20, Sayı:1: ss. 1-14.
• PERRON, Pierre: "The Great Crash, The Oil Price Shock, And The Unit Root Hypothesis", Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1989, Cilt:57, Sayı:6, ss. 1361-1401.
• PHILLIPS, Peter; OULIARIS, Sam: "Asymptotic Properties Of Residual Based Tests For Cointegration", Econometrica: journal of the Econometric Society, 1990, Cilt: 58, Sayı:1, ss. 165-193.
• SHIN, Yongcheol: "A residual-based Test Of The Null of cointegration against the alternative of no cointegration", Econometric Theory, 1994, Cilt:10 Sayı:1: ss. 91-115.
• SYZDYKOVA, Aziza: "BRIC ülkelerinde petrol fiyat değişimleri ve cari işlemler dengesi ilişkisi", Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2017, Cilt:4 Sayı:8, ss. 25-38.
• ŞİT, Mustafa; ALANCIOĞLU, Erdal: "Türkiye Ekonomisinde Dünya Petrol Fiyatları ve Döviz Kuru İlişkisi: Ampirik Analiz", Econharran, 2019, Cilt:3 Sayı:3: ss. 22-35.
• YURDAKUL, Elif Meryem; ŞİPAL, Yusuf Ziya: "Deniz Yoluyla İhracat, Baltık Kuru Yük Endeksi ve Ham Petrol Fiyatları İlişkisi: Türkiye Örneği", Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2022, Cilt: 44, ss. 351-368.