Türkiye Afet Yönetiminin 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremler Özelinde Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 190 - 200, 30.08.2025

Serpil Gerdan

https://doi.org/10.46464/tdad.1580755

Öz

Afetler, insan yaşamını olumsuz etkileyen ve en önemlisi can kayıplarına neden olan olaylardır. Yaşanan her afet, can ve mal kayıplarının yanı sıra ülke ekonomisini ve kalkınmayı olumsuz yönde etkilemektedir. Türkiye tektonik yapısı nedeniyle deprem başta olmak üzere çeşitli afetlere maruz kalan ülkelerden biridir. Türkiye her yıl büyüklüğü 5 ila 6 arasında değişen en az bir deprem üreten aktif bir kuşakta yer almaktadır. Bu nedenle Türkiye’nin afet politikalarının ana bileşeni depremlerdir. Türkiye, deprem kaynaklı can kayıpları açısından dünyada 3’üncü, etkilenen insan sayısı açısından ise 8’inci sırada yer almaktadır. Türkiye, 1999 depremlerinden 24 yıl sonra 06 Şubat 2023 günü 2 büyük depremle sarsılmıştır. İlk belirlemelerle 11 ili etkileyen söz konusu depremlerin hasar tespit çalışmaları neticesinde bazı illeri de etkilemiş olduğu tespit edilmiş ve 17 il ‘Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi’ olarak kabul edilmiştir. Depremlerden 14 milyonun üzerinde insan etkilenmiş, 53 bin üzerinde vatandaşımız hayatını kaybetmiştir. Bu çalışmanın amacı 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası elde edilen deneyimlerin afet yönetimi açısından değerlendirilmesidir. Çalışmada, AFAD tarafından hazırlanmış ve hazırlanmakta olan stratejik, taktiksel ve operasyonel ulusal planlar ve deprem bölgesine giden kurumların hazırladıkları raporlar dokuman analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. İncelenen raporların ortak vurgusu ülkemiz afet yönetim sisteminin hala ve maalesef risk azaltma çabalarından oldukça uzak olduğunu ve bu büyüklükte bir afet sonrası müdahale çabalarının yetersiz kaldığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

06 Şubat 2023 , Afet Yönetimi , TAMP , Kahramanmaraş depremleri , Rapor

Evaluation of Türkiye's Disaster Management in the Context of the February 06, 2023 Kahramanmaraş-Centered Earthquakes

Öz

Disasters are events that negatively affect human life and most importantly cause loss of life. Every disaster that occurs negatively affects the country's economy and development and the loss of life and property. Turkey is one of the countries exposed to various disasters, especially earthquakes, due to its tectonic structure. Türkiye is located in an active zone that produces at least one earthquake of magnitude 5 to 6 every year. For this reason, earthquakes are the main component of Türkiye's disaster policies. Türkiye ranks 3rd in the world regarding earthquake-related deaths and 8th in the number of people affected. Türkiye was shaken 24 years after the 1999 earthquakes by 2 major earthquakes on February 06, 2023. Initially affecting 11 provinces, it was determined that the earthquakes in question also affected some of our provinces as a result of damage assessment studies, and 17 provinces were accepted as 'Disaster Areas Affecting General Life'. More than 14 million people were affected by the earthquakes, and more than 53 thousand of our citizens lost their lives. This study aims to evaluate the experiences gained after the February 6, 2023, Kahramanmaraş centered earthquakes in terms of disaster management. The study analyzed strategic, tactical, and operational national plans prepared by AFAD and reports prepared by institutions that went to the earthquake zone using the document analysis method. The common emphasis of the examined reports shows that our country's disaster management system is still, unfortunately, far from risk reduction efforts and that intervention efforts after a disaster of this magnitude are inadequate.

Anahtar Kelimeler

06 February 2023 , Disaster management , TAMP , Kahramanmaraş Earthquakes , Report

Kaynakça

• AFAD, 2019. AFAD Stratejik Plan (2019-2023), T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Planlar/AFAD_2019_2023_STRATEJIK_PLAN.pdf.
• AFAD, 2020. Afet Yönetimi Kapsamında 2019 Yılına Bakış ve Doğa Kaynaklı Olay İstatistikleri, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Erişim adresi: https://afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Kurumsal-Raporlar/2019yilidogakaynakliolayistatistikleri.pdf.
• AFAD, 2023a. 06 ŞUBAT 2023 Kahramanmaraş (Pazarcık ve Elbistan) Depremleri Saha Çalışmaları Ön Değerlendirme Raporu, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Deprem Dairesi Başkanlığı, Erişim adresi. https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Arazi_Onrapor_28022023_surum1_revize.pdf.
• AFAD, 2023b. 2023 Yılı kurumsal mali durum ve beklentiler raporu, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Kurumsal-Raporlar/AFAD-Baskanligi-2023-Yili-Kurumsal-Mali-Durum-ve-Beklentiler-Raporu.pdf.
• AFAD, 2023c. 06 Şubat 2023 Pazarcik-Elbistan Kahramanmaraş (Mw: 7.7-Mw: 7.6) Depremleri Raporu, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Deprem ve Risk azaltma Genel Müdürlüğü Deprem dairesi Başkanlığı, Erişim adresi: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmara%C5%9F%20Depremi%20%20Raporu_02.06.2023.pdf.
• AFAD, 2024. AFAD 2024-2028 Stratajik Planı, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Planlar/2024_2028-AFAD-Stratejik-Plani.pdf.
• Ağın Gözükızıl C., Tezcan S., 2024. 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinin mekansal dağılımına dair parametre ve hesaplama tartışmaları. Eksen Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 5(1), 36-51, https://doi.org/10.58317/eksen.1491704.
• Çav E., 2023. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Afet Yönetimi Raporu, Tespit, Gözlem ve Öneriler. ISBN: 978-605-08-4768-0, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Demirci A., Karakuyu M., 2004. Afet yönetiminde coğrafi bilgi teknolojilerinin rolü, Doğu Coğrafya Dergisi, 9(12), 67-100.
• Dündar G., 2010. Ege Bölgesinin Sismotektoniği, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• GEER, 2023. February 6, 2023 Türkiye Earthquakes: Report on Geoscience and Engineering Impacts, Earthquake Engineering Research Insitute, LFE Program, Erişim adresi: https://10.18118/G6PM34.
• Hoepfl M.C., 1997. Choosing qualitative research: A primer for technology education researchers, Journal of Technology Education, 9(1), 47-63.
• İTÜ, 2023. 6 Şubat 2023 04.17 Mw 7,8 Kahramanmaraş (Pazarcık, Türkoğlu) Hatay (Kırıkhan), ve 13.24 Mw 7,7 Kahramanmaraş (Elbistan/ Nurhak-Çardak) Depremleri, Nihai Rapor, İstanbul Teknik Üniversitesi, 252 s, Erişim adresi: https://haberler.itu.edu.tr/docs/default-source/default-document-library/2023_itu_subat_2023_deprem_son_raporu.pdf?sfvrsn=1583fe76_2.
• Karasar N., 2005. Bilimsel araştırma yöntemi, Nobel yayın Dağıtım, ISBN: 975-591-046-8.
• MTA, 2024. Deprem Türkiye’nin Deprem Potansiyeli, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Erişim adresi: https://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/deprem_potansiyeli.
• Memiş L., Babaoğlu C., 2020. Afet yönetimi ve teknoloji,(İçinde Farklı boyutlarıyla afet yönetimi, Editör: M. Yaman & E. Çakır, s. 163-178), Nobel Yayınevi.
• ODTÜ-DMAM, 2023. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş-Pazarcık Mw=7.7 ve Elbistan Mw=7.6 Depremleri Ön Değerlendirme Raporu, (Editör: Kemal Önder Çetin, Makbule Ilgaç, Gizem Can ve Elife Çakır) Rapor No: METU/EERC 2023-01, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi, 94 s, Erişim adresi: https://eerc.metu.edu.tr/tr/system/files/documents/DMAM_2023_Kahramanmaras-Pazarcik_ve_Elbistan_Depremleri_Raporu_TR_final.pdf.
• Özmen B., 2000. 17 Ağustos 1999 İzmit Körfezi Depreminin Hasar Durumu (Rakamsal Verilerle), TDV/DR 010-53, Türkiye Deprem Vakfı.
• Sak R., Şahin Sak İ.T., Öneren Şendil Ç., Nas E., 2021. Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306.
• SBB, 2023a. 12. Kalkınma Planı (2024-2028), Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Daire Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf.
• SBB, 2023b. 2023 Hatay ve Kahramanmaraş depremleri raporu (SBB Deprem Sonrası Değerlendirme Raporu), Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Daire Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/2023-kahramanmaras-ve-hatay-depremleri-raporu/.
• Sertçelik F., Opan M., Ulutaş E., Irmak T.S., Tunç B., Akpınar E., Meydanlı Atalay H., Engin S., Temiz T., Öztürk O., Sinir H., Behçet Ö.F., Çalışkur A.B., Özberk Ö.F., 2023. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş (Pazarcik Mw 7.7 Ve Elbistan Mw 7.6) Depremleri Saha İnceleme Raporu. Kocaeli: KÜV Yayınları.
• Şahin A.U., 2023. Türkiye’nin afet yönetimi yolculuğu, Gezegen 24, Erişim adresi: https://gezegen24.com/turkiyenin-afet-yonetimi-yolculugu/.
• Şen S., 2023. Kahramanmaraş Depremlerinin Ekonomiye Etkisi. Diplomasi ve Strateji Dergisi, 4(1), 1-55.
• TAMP, 2022. Türkiye afet müdahale planı, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani.
• TARAP, 2022. Türkiye afet risk azaltma planı, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-risk-azaltma-plani-tarap.
• TASİP, 2023. Türkiye afet sonrası iyileştirme planı, Erişim tarihi: 11.12.2023. https://www.agri.edu.tr/upload/Sivil%20savunma%20Koordinatörlüğü/tasip-sivil-savunma.pdf.
• TMMOB Mimarlar Odası, 2023. Mimarlar Odası 6 Şubat 2023 Depremleri Raporu-2, Tespitler, Değerlendirmeler, Öneriler, TMMOB Mimarlar Odası.
• TAYSB, 2015. Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi ve eylem Planı, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (Yayımlanmamış).
• Travers M., 2001. Qualitative research through case studies, SAGE Publications.
• Varol N., Kaya Ç.M., 2023. Afet yönetişiminde temel kavramlar ve afet risk azaltma sürecinde afet yönetişimi, Afet yönetişimi (Editör: Nehir Varol, Önder Bozkurt) (1. Baskı).
• Varol N., Tetik Biçer Ç., Tezcan A., Yıldırım Ş., 2023. Türkiye afet risk azaltma planı (TARAP) ve risk azaltma planlamasının önemi, (İçinde: Disiplinlerarası bakışla afet risk yönetimi 2, Editör: Nehir Varol, Timur Gültekin), (1. Baskı), Nobel Yayınevi.
• Vikipedi, 2023. 2023 Kahramanmaraş depremleri, Vikipedi Özgür Ansiklopedi, Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/2023_Kahramanmara%C5%9F_depremleri.
• Yazılıtaş A., 2015. Türkiye afet yönetim sisteminde risk odaklı yönetimin önemi, Türk idare dergisi, 481, 559-578.
• Yelken R., 2023. Afet Yöneti(şi)mi ve AFAD- Afet Yönetiminde Aktörler ve Süreçler, (İçinde: Deprem ve Toplum, Editör: Fahri Çakı, Kadir Canatan), Çizgi Kitabevi.
• Yılmaz H., Gülüm E., 2024. Afet acil durum yönetimi ve afet müdahale planı çerçevesinde uygulamalar: Pazarcık ve Elbistan depremi, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(1)-Deprem Özel Sayısı-, 1-25.