Kahramanmaraş ve Adıyaman İllerinin Afetselliğinin İncelenmesi ve Mekansal Analiz Teknikleriyle Yerleşime Uygun Alanların Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 123 - 133, 18.12.2019

Derya Karaağaç , Himmet Karaman , Bahadır Aktuğ

Öz

Kahramanmaraş
ve Adıyaman İlleri, jeolojik yapısı, iklim koşulları ve topoğrafik özellikleri
nedeni ile doğal afetlere maruz kalmaktadır. Tarihsel ve aletsel dönemlerde
gerçekleşen depremlere bakıldığında, Doğu Anadolu Fay Sistemi’nin (DAFS) Kahramanmaraş
civarından geçen parçası üzerinde uzun süredir deprem olmaması, bölgenin olası
deprem riski açısından önemli bir konumda olduğunu göstermektedir. Çalışmada,
olası deprem sonrası kayıpları en aza indirmek amacıyla deprem senaryosu hazırlanmış
ve etki alanı belirlenmiştir. Ayrıca bölge, heyelan, su baskını, kaya düşmesi
ve çığ gibi afetler göz önünde bulundurularak; erişebilirlik, altyapı,
topoğrafya, kapasite, arazi kullanım türü gibi kriterler açısından da
değerlendirilmiş, karmaşık çok kriterli karar verme problemlerinin çözümünde
kullanılmakta olan Analitik Hiyerarşi Yöntemi’nin (AHY) en iyi alternatifin
seçilmesi işleminde Coğrafi Bilgi Sistemleriyle (CBS) birlikte kullanımı,
varsayıma dayalı yerleşime uygun alanların seçim problemi örneği üzerinde
gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğal Afet, Senaryo, Kahramanmaraş, Adıyaman, AHY, CBS

Teşekkür

Bu çalışmada, AFAD-RED programının kullanımına olanak sağlayan T.C. İçişleri Bakanlığı AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı’na, konumsal veri ve bilgilerin elde edilmesinde destek sağlayan AFAD Bilgi Sistemleri ve Haberleşme Dairesi Başkanlığı’na teşekkürlerimizi sunarız.

Investigation of Disasters in Kahramanmaras and Adiyaman Provinces and Determination of Suitable Settlement Locations with Spatial Analysis Techniques

Öz

Kahramanmaras
and Adiyaman Provinces are exposed to natural disasters due to their geological
structure, climatic conditions and topographic features. Since, in a long term
retrospect, no major earthquake has occurred on the segment of the East
Anatolian Fault System (EAFS) passing through Kahramanmaras, the region is in a
critical state in terms of high earthquake risk. In this study, an earthquake
scenario was prepared and the impact area was determined in order to minimize
losses after possible earthquake. In addition, the region has been evaluated in
terms of accessibility, infrastructure, topography, capacity, land use type by
considering disasters such as landslides, floods, rock falls and
avalanches.  The use of Analytical
Hierarchy Method (AHP), which is used in the solution of complex multi-criteria
decision-making problems, together with Geographical Information Systems (GIS) in
the selection of the best alternative is shown on the example of the problem of
selection of the areas suitable for the hypothetical settlement.

Anahtar Kelimeler

Geographic Information Systems (GIS), Analytical Hierarchy Process (AHP), Earthquake Scenarios, Site Selection

Kaynakça

• Aktug B., Ozener H., Dogru A., Sabuncu A., Turgut B., Halicioglu K., Yilmaz O., Havazli E., 2016. Slip rates and seismic potential on the East Anatolian Fault System using an improved GPS velocity field, Journal of Geodynamics, 94-95, 1-12, 2016.
• Ambraseys N.N., Jackson, J. A., 1998. Faulting Associated With Historical And Recent Earthquakes İn The Eastern Mediterranean Region, Geophys. J. Int. 133, 390-406.
• Baldemir E., Bakan H., Kılıç B., 2012. Fakülte Kurulması Uygun Olan İlçelerin AHP Yöntemiyle Belirlenmesi: Muğla İli Örneği, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi 4 (1), 1-15.
• Erden T., Karaman H., 2012. Analysis of Earthquake Parameters To Generate Hazard Maps By Integrating AHP and GIS For Kucukcekmece Region, Nat. Hazards Earth Syst. Sci., 12, 475-483.
• Erkmen C., Eravcı B., Özsaraç V., Yaman M., Tekin B.M., Albayrak H., Kuterdem K., Aktan T., Tepeuğur E., 2009. Doğu Anadolu Fayı’nın Paleosismolojisi; Pilot Bölge Gölbaşı-Türkoğlu Arası, TUJJB Ulusal Deprem Programı Proje No:TUJJB-UDP-1-07, Ankara. Erişim adresi: http://www.tujjb.org.tr/images/projeler/559269b636448e7.pdf.
• Fahjan Y.M., Pakdamar F., Kara F.İ., Eryılmaz Y., Eravcı B., Baykal M., Yenilmez G., Yalçın D., Yanık K., 2015. Afet Yönetiminde Olası Depremler İçin “AFAD-RED” Hasar Tahmin Sistemi’nin Kullanımı, 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 14-16 Ekim 2015, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Göksu A., Güngör İ., 2008. Bulanık Analitik Hiyerarşik Proses ve Üniversite Tercih Sıralanmasında Uygulanması, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 13 (3), 1-26.
• Karaağaç D., 2019. Kahramanmaraş ve Yakın Çevresi İçin Deprem Senaryolarının Hazırlanması ve Mekânsal (Spatial) Analiz Teknikleriyle Yerleşime Uygun Alanların Belirlenmesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 125 s.
• Karaman H., Rezaei S., Kalkan K., Konukçu B.E., Erden T., 2014. Afet Sonrası En Uygun Geçici Barınma Alanlarının CBS ile Tespiti, V. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu (UZAL-CBS 2014), 14-17 Ekim 2014, İstanbul.
• Rençber Ö.F., 2010. Büyük Çaplı Projelerde Karar Verme: Analitik Hiyerarşi Süreci Uygulaması, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Saaty T.L., 1990. How To Make A Decision: The Analytic Hierarchy Prosess, European Journal of Operation Research, 48 (1), 9-26.
• Timor R.M., 2011. Analitik Hiyerarşi Prosesi, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 303 s.
• Vargas L.G., 1990. An Overview Of The Analytic Hierarchy Process AndIts Applications, European Journal Of Operational Research, 48 (1), 2-8.
• Yavuz K.B., 2013. Deprem Duyarlı Planlamada Coğrafi Bilgi Sistemleri Odaklı Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Uygulanması: Yalova Kent Merkezi Örneği, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 139 s.