Tsunami Farkındalığı: Hasköy, Beyoğlu, İstanbul Örneği

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 139 - 151, 30.08.2025

Hilal Taşkın , Doğa Hazal Günaydın , Gül Yücel

https://doi.org/10.46464/tdad.1437647

Öz

Deniz ve okyanus içinde deprem tetiklemeli oluşan tsunami, etkisi altındaki kıyı yerleşimlerinde önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Risk azaltma çalışmaları kapsamında toplumun tsunami farkındalığının arttırılması, olası afetlerin zararlarını azaltmak için önem taşımaktadır. Dolayısıyla bu çalışma, afet öncesi toplumun bilgi düzeyinden yola çıkarak tsunami farkındalık çalışmalarının önemini vurgulamaktadır. Çalışmada, tsunami tehlikesi altında olan yerleşimde yaşayanların, tsunami afet bilgisi ve farkındalık düzeylerinin ölçülmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırmada veriler, amaçlı örneklem yöntemi ile seçilen yerleşimdeki ticari işletme sahip ve çalışanlarıyla gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşme yoluyla elde edilmiştir. Veriler İstanbul Beyoğlu İlçesi Hasköy semtinde Piripaşa Mahallesi sınırlarında kalan ve Haliç kıyısına paralel sahil yolu üzerindeki 50 ticari işletmeden aktif faaliyette olan 22’sinden toplanmıştır. Görüşmede tsunami farkındalığına yönelik temel bilgi düzeyinin ölçülmesi kapsamında beş soru yöneltilmiştir. Anket sorularında, tsunami tahliye yolu levhalarına ait görseller de kullanılmıştır. Sorular, görüşülen kişi demografik özellikleri, işyeri faaliyet alanı, tsunami tehlike bilgisi, bulunulan bölgenin tsunami riski, tsunami tahliye bilgisi ve tsunami etkilerinden korunma kapsamında ilgili kurum ve kuruluş bilgisine yöneliktir. Araştırma sonuçları, ankete katılan işletmelerin ağırlıklı olarak hizmet sektöründe faaliyet gösterdiğini işaret etmekte ayrıca katılımcıların tsunami tehlike bilgi düzeyi ve tsunami sırasında doğru davranış bilgisinin düşük seviyede olduğunu ortaya koymaktadır.. Katılımcıların %50’sinin bölgenin tsunami açısından risk taşımadığı görüşüne karşın, %59 oranında tsunami uyarı levhalarından haberdar olmaları diğer önemli tespitlerdedir. Tsunami bilgisi ve bölgenin tsunami risk düzeyi hakkında farkındalığın geliştirilmesi önemli ve önceliklidir.

Anahtar Kelimeler

Deprem , Tsunami , Tsunami Uyarı Levhası , İstanbul Hasköy

Etik Beyan

İstanbul Rumeli Üniversitesi’nin E-53938333-050-28360 sayı ve 28.07.2023 tarihli Etik Kurul onayı ile izni alınmıştır.

Tsunami Awareness: A Case Study of Hasköy, Beyoğlu, İstanbul

Öz

An earthquake-triggered tsunami, originating from seismic activity in seas and oceans, poses a significant threat to coastal settlements within its impact zone. As part of risk reduction efforts, enhancing public awareness of tsunamis is crucial for mitigating potential disaster-related damages. Accordingly, this study emphasizes the importance of tsunami awareness initiatives by assessing the pre-disaster knowledge levels of the community. The study aims to measure the tsunami-related knowledge and awareness levels of residents in a settlement exposed to tsunami hazards. In this qualitative research, data were collected through semi-structured interviews conducted with business owners and employees in a purposively selected settlement. The study was carried out in the Piripaşa neighborhood of the Hasköy district in Istanbul’s Beyoğlu region, specifically within the coastal area parallel to the shoreline of the Golden Horn. Data were obtained from 22 active commercial enterprises out of 50 located along this coastal road. During the interviews, five key questions were posed to assess the respondents' basic knowledge of tsunami awareness. The questionnaire also included images of tsunami evacuation route signs. The questions covered demographic characteristics, business activity sector, knowledge of tsunami hazards, awareness of the region’s tsunami risk, familiarity with tsunami evacuation procedures, and knowledge of relevant institutions and organizations involved in tsunami preparedness. The findings of the study indicate that the majority of the surveyed enterprises predominantly operate within the service sector. Furthermore, the results reveal a notably low level of awareness among participants regarding tsunami hazards, as well as limited knowledge of appropriate response behaviors during such events.While 50% of participants believe that the region is not at risk of tsunamis, 59% reported being aware of tsunami warning signs, which is a notable observation. Enhancing awareness of tsunami hazards and the region’s tsunami risk level is both essential and a priority.

Anahtar Kelimeler

Earthquake , Tsunami , Tsunami Warning Sign , Istanbul Hasköy

Kaynakça

• Açan Ö., 2006. Hasköy’de Tarihi Çevre Koruma ve Sıhhileştirme Önerileri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 195 s.
• Ambraseys N.N., Finkel C.F., 1995. The Seismicity of Turkey and Adjacent Areas: A Historical Review, 1500-1800, E & FN Spon, 240p.
• Batur A.,1994. Bir Depremin Yüzyıl Dönümü, İstanbul Dergisi, 10, 24-33.
• Bernard E., Titov V., 2015. Evolution of tsunami warning systems and products, Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 373(2053), 1-14.
• Bruins H.J., Van Der Plicht J., MacGillivray J.A., 2009. The Minoan Santorini Eruption and Tsunami Deposits in Palaikastro (Crete): Dating by Geology, Archaeology, 14C, and Egyptian Chronology, Radiocarbon, 51(2), 397-411.
• Dhellemmes A., Leonard G.S., Johnston D.M., Vinnell L.J., Becker J.S., Fraser S.A., Paton D., 2021. Tsunami Awareness and Preparedness in Aotearoa New Zealand: The Evolution of Community Understanding, International Journal of Disaster Risk Reduction, 65, 102576.
• Dogan G.G., Annunziato A., Papadopoulos G.A., Guler H.G., Yalciner A.C., Cakir T.E., Sozdinler C.O., Ulutas E., Arikawa T., Suzen M.L., Guler I., Probst P., Kanoğlu U., Synolakis C., 2019. The 20th July 2017 Bodrum–Kos Tsunami Field Survey, Pure and Applied Geophysics, 176, 2925-2949.
• Dogan G.G., Yalçıner A.C., Yüksel Y., Ulutaş E., Polat O., Güler I., Şahin C., Tarih A., Kanoğlu U., 2021. The 30 October 2020 Aegean Sea Tsunami: Post-Event Field Survey Along Turkish Coast, Pure and Applied Geophysics, 178, 785-812.
• Eginitis D., 1895. Le Tremblement De Terre De Constantinople: Du 10 Juillet 1894 (The Constantinople Earthquake: July 10, 1894), In Annales de géographie 4(15), 151-165.
• Esteban M., Bricker J., San Carlos Arce R., Takagi H., Yun N., Chaiyapa W., Shibayama T., 2018. Tsunami awareness: a comparative assessment between Japan and the USA, Natural Hazard 93, 1507-1528.
• Güler H.G., Sözdinler C.Ö., Arikawa T., Yalçıner A.C., 2018. Tsunami Afeti Sonrası Yapısal ve Sosyal Planlama, Yapılanma Aşamaları ve Farkındalık: Japonya Örneği, Teknik Dergi, 29(5), 8605-8630.
• IFRC, 2011. Public Awareness and Public Education for Disaster Risk Reduction: A Guide. Retrieved from IFRC, International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Erişim adresi: http://www.ifrc.org/Global/Publications/disasters/reducing_risks/302200-Public-awareness-DRguide-EN.pdf.
• ITIC, 2007. Evacuation Zones, Routes and Assembly, ABD, Erişim adresi: https://legacy.itic.ioc-unesco.org/legacy.itic.ioc-unesco.org/index6a34.html?option=com_content&view=article&id=1603&Itemid=2321.
• İBB-ODTÜ, 2020. Beyoğlu İlçesi Tsunami Risk Analizi ve Eylem Planı Raporu, Erişim adresi: https://depremzemin.ibb.istanbul/uploads/prefix-beyoglu-tsunami-666af1275648b.pdf.
• İçişleri Bakanlığı, 2021, 26.3 Milyon Kişiye Afet Eğitimi Verildi, T.C. İçişleri Bakanlığı, Erişim adresi: https://www.icisleri.gov.tr/26-3-milyon-kisiye-afet-egitimi-verildi.
• Kapucu N., 2008. Culture of Preparedness: Household Disaster Preparedness, Disaster Prevention and Management, 17(4), 526-535.
• KRDAE-BDTİM, 2021. Tsunami Bilgi Notu. Boğaziçi Üniversitesi (BÜ), Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi (KRDAE-BDTİM), Erişim adresi: http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/tsunami/bilgi_notu_pdf/.
• Kurowski M.J., Hedley N., Clague J.J., 2011. An Assessment of Educational Tsunami Evacuation Map Designs in Washington and Oregon, Natural hazards, 59, 1205-1223.
• Lonergan C., Hedley N., Clague J.J., 2015. A Visibility-based Assessment of Tsunami Evacuation Signs in Seaside, Oregon, Natural Hazards, 78, 41-59.
• Madran E., 2001. Kent Belleğinin Oluşumunda Mimarlık Yapıtları, Mimarlık Dergisi, 298, 47-49.
• Mat Said A., Ahmadun F.L.R., Rodzi Mahmud A., Abas F., 2011. Community preparedness for tsunami disaster: a case study, Disaster Prevention and Management: An International Journal, 20(3), 266-280.
• Müller-Wiener W., 2001. İstanbul’un Tarihsel Topografyası, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Necmioğlu Ö., Yalçıner A.C., Kalafat D., Süzen L., Tanırcan G., Annunziato A., Santini M., Doğan G.G., Tüfekçi Enginar D., Günes Y., Yelkenci Necmioğlu S., Bali S., Özener H., 2019. Addressing Challenges and Requirements for Local Tsunami Awareness, Warning and Mitigation: A “Last Mile” Case Study for Bodrum-Turkey. In International Conference on Earthquake Engineering and Seismology (5ICEES), (8), 11.
• Okal E.A., 2015. The Quest for Wisdom: Lessons From 17 Tsunamis, 2004-2014, Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 373(2053), 1-26.
• Öztin F., Bayülke N., 1990. Historical Earthquakes of İstanbul, Kayseri and Elazığ, Report, Earthquake Research Department, General Directorate of Disaster Affairs, Ministry of Public Works and Settlement, 10-12.
• Parsons T., Toda S., Stein R.S., Barka A., Dieterich J.H., 2000. Heightened Odds of Large Earthquakes Near Istanbul: An Interaction-based Probability Calculation, Science, 288(5466), 661-665.
• Satake K., 2014. Advances in Earthquake and Tsunami Sciences and Disaster Risk Reduction Since the 2004 Indian Ocean Tsunami, Geoscience Letters, 1, 1-13.
• Telford J., Cosgrave J., Houghton R., 2006. Joint evaluation of the international response to the Indian Ocean tsunami: Synthesis report, 110.
• Tüfekçi Enginar D., Suzen M.L., Yalciner A.C., 2021. The Evaluation of Public Awareness and Community Preparedness Parameter in GIS-based Spatial Tsunami Human Vulnerability Assessment (MeTHuVA), Natural Hazards 105(3), 2639-2658.
• Ulutaş E., 2013. Comparison of the Seafloor Displacement From Uniform and Non-uniform Slip Models on Tsunami Simulation of the 2011 Tohoku–Oki Earthquake, Journal of Asian Earth Sciences, 62, 568-585.
• UN, 2015. Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015–2030, United Nations, Erişim adresi: https://www.unisdr.org/files/43291_sendaiframeworkfordrren.pdf.
• UNISDR, 2009. 2009 UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction. Erişim adresi: https://digitallibrary.un.org/record/3967528.
• Wahyuni A.S., Islam M., 2020. Raising student’s awareness of tsunami hazard in Rumah Tahfizh Bakti Ilaahi (RTBI) Bengkulu, In E3S Web of Conferences, EDP Sciences, 156, 04009.
• Yalçıner A.C., Alpar B., Altınok Y., Özbay İ., Imamura F., 2002. Tsunamis in the Sea of Marmara: Historical Documents for the Past models for the Future, Marine Geology 190(1-2), 445-463.
• Yalciner A.C., Annunziato A., Papadopoulos G., Dogan G.G., Guler H.G., Cakir T.E., Sozdinler C.O., Ulutas E., Arikawa T., Suzen L., Kanoglu U., Guler I., Probst P., Synolakis C., 2017. The 20th July 2017 (22:31 UTC) Bodrum/Kos Earthquake and Tsunami; Post Tsunami Field Survey Report. Erişim adresi: http://users.metu.edu.tr/yalciner/july-21-2017-tsunami-report/Report-Field-Survey-of-July-20-2017-Bodrum-Kos-Tsunami.pdf.
• Yücel G., 2021. The Role of Disaster Museums for Disaster Awareness, (In: Theories, Techniques, Strategies For Planners&Designers, Editor: Murat Özyavuz., Peter Lang Publication), 257-276.
• Yücel G., 2022. Hasarlı Yapıların Müze olarak kullanımı, ISHAD 6. Uluslararası Doğal Afet ve Afet Yönetimi Sempozyumu, Bursa Teknik Üniversitesi, Bursa-Türkiye 21-23 Ekim 2022, Erişim adresi: https://doi.org/10.33793/acperpro.05.02.961.