Türkiye Nogaylarına Ait Dilbilgisel Belgelere ve Kültürel Miras Ürünlerine Erişim

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 15 - Tehlikedeki Diller / Endangered Languages, 185 - 197, 24.07.2019

Semanur Öztemiz

Öz

Nogaylar, günümüzde varlığını sınırlı alanlarda devam ettiren Türk toplulukları arasındadır. Kendine özgü yaşam biçimi ve çeşitli kültürel miras ürünleriyle, toplumsal kimliğine sahip çıkma çabası veren bu topluluk, konuşurlarının sayıca az olması nedeniyle dilini; baskın kültürün egemenliği altında kaybolan özellikleriyle de yerel kültürünü kaybetme riskiyle karşı karşıyadır. Gerek Nogaycanın gerekse yerel kültürel miras ürünlerinin yaşatılabilmesi için, Nogay Türklerine ait kültürel miras ürünlerinin korunması ve erişimi ile ilgili süreçlerde modern teknolojilerin sunduğu imkânlardan yararlanmak kaçınılmazdır. Yapılan bu çalışmada, kültürel miras kavramıyla iç içe geçen dijitalleştirme ve açık erişim gibi teknikler, Nogay kültürüne sağlayacağı yararlar kapsamında incelenmiştir. Çalışmanın konuya ilişkin sınırlı literatüre katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nogay Türkleri, Nogayca, kültürel miras, Nogay Türklerinin kültürel mirasına erişim

Access to Grammatical Documents and Cultural Heritage Products

Öz

The Noghays are among the Turkish communities that continue to exist in limited areas. While they strive to protect their social identity with their unique way of life and various cultural heritage products, they are at risk of losing their local culture under the rule of the dominant culture and their language due to few speakers in number. In order to ensure the survival of both Noghay language and local cultural heritage products, it is inevitable to benefit from the opportunities offered by modern technologies in the processes related to the protection and access of cultural heritage products of Noghay Turks. In this study, techniques such as digitalization and open access intertwined with the concept of cultural heritage have been examined within the scope of the benefits to Noghay culture. The study is expected to contribute to the limited literature on this subject.

Anahtar Kelimeler

Noghay Turks, Noghays, cultural heritage, access to the cultural heritage of Noghays Turks

Kaynakça

• Akbaba, D.E. (2013). “Nogay adı ve Nogayların kökeni üzerine”. Tehlikedeki Diller Dergisi, 2/2, s. 233-242.
• Alakuş, A.O. (2004). “Kültür kavramı tanımlarına ilişkin bir analiz”. Milli Eğitim Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 164.
• Bernini, A. (2014). “Languages as intangible cultural heritage: about an ‘ecolinguistic capital”. Biannual Scientific Journal "Sustainable Multilingualism", 5.
• Bouchenaki, M. (2003). “The interdependency of the tangible and intangible cultural heritage”. 14. ICOMOS General Assembly and International Symposium: ‘Place, memory, meaning: preserving intangible values in monuments and sites’, 27 – 31 Ekim 2003, Victoria Falls, Zimbabwe.
• Duranti, A. (2011). “Linguistic anthropology: The study of language as a nonneutral medium”. R. Mesthrie (Ed.), The Cambridge handbook of sociolinguistics içinde (s. 28-46). Cambridge, MA: Cambridge University Press.
• Lenzerini, F. (2011). “Intangible cultural heritage: The living culture of peoples”. The European Journal of International Law, 22/1, s. 101-120.
• Özlem, Doğan. (2000). Kültür bilimleri ve kültür felsefesi. İstanbul: İnkîlap.
• Öztemiz, Semanur. (2016). Türkiye'de dijitalleştirilen kültürel miras ürünlerine açık erişim: Bir model önerisi. Doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Öztemiz, Semanur. (2017). Türkiye'de dijital kültürel miras ürünlerine açık erişim. İstanbul: Hiperyayın.
• Öztemiz, S. ve Yılmaz, B. (2018). “Open access to digitized cultural heritage: A model proposal for Turkey”. DTCF Dergisi, 58/2, s. 1647-1666.
• Smeets, R. (2004). “Language as a vehicle of the intangible cultural heritage” Museum International, 56/1-2, s. 156-165.
• Türkiye Bilişim Derneği. (2014). Kültür ve Sanatta Bilişim Uzmanlık Grubu Çalıştay sonuç raporu. Ankara ATO Congresium, Kasım 2014.
• Genel Ağ Kaynakçası
• Avrupa Konseyi Toplum İçin Kültürel Mirasın Değeri Çerçeve Sözleşmesi. Çev. Hasan Ferhat Güngör. 2005, http://europanostra.org.tr/files/file/Farokonvansiyonu.pdf (Erişim tarihi 15 Mayıs 2018).
• IFLA. “Guidelines for digitization projects for collections and holdings in the public domain, particularly those held by libraries and archives” 2002, . http://www.ifla.org/files/assets/preservation-andconservation/publications/digitization-projects-guidelines.pdf (Erişim tarihi 14 Kasım 2014).
• Intangible Cultural Heritage Program. “What is the intangible cultural heritage?”. 2008, http://www.mun.ca/ich/what_is_ich.pdf (Erişim tarihi 4 Nisan 2019).
• Müşerref, C. “Kültürel miras ve müzecilik çalışma raporu”. 2009, http://teftis.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/1279,muserrefcanpdf.pdf?0 (Erişim tarihi 10 Mayıs 2018).
• Tupja, E.; Cao, P.; Tillich, M. Ve Zellner, K. “A digital collection of Intangible Cultural Heritage: potentials and limits of safeguarding intangible cultural practices in virtual environments”. 2016, https://maxtillich.com/assets/work/heritage/intangible-cultural-heritage.pdf (Erişim tarihi 01 Mayıs 2019).
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. “Kültür ve miras tanımları” 2019, http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts (Erişim tarihi 04 Nisan 2019).
• Türkiye Nogayları. “Nogaylar hakkında”. 2019, http://turkiyenogaylari.hacettepe.edu.tr/nogaylar/ (Erişim tarihi 12 Nisan 2019).
• Yılmaz, B. “Dijitalleştirme konusunda Türkiye’den bir proje örneği: AccessIT”. 2012, www.indicate-project.eu/getFile.php?id=235 (Erişim tarihi 10 Nisan 2017).
• UNESCO. “UNESCO Universal Declaration on Cultural Diversity”. 2001, http://www.refworld.org/docid/435cbcd64.html (Erişim tarihi 01 Nisan 2019).
• UNESCO. “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi”. 2003, http://www.unesco.org/culture/ich/doc/src/00009-TR-PDF.pdf (Erişim tarihi 12 Nisan 2017).
• Öztürk, İ. H. “Dijital tarih”. 2015, https://dijitaltarih.wordpress.com/category/dijital-muzelersergiler/ (Erişim tarihi 02 Nisan 2019).
• Pachali, D. “Kütüphaneler dijital arşivlerini kullanıcılara nasıl açıyor?”. Çev. Zehra Aksu Yılmazer. 2014, http://www.goethe.de/ins/tr/lp/kul/mag/bib/tr12094548.htm (Erişim tarihi 02 Nisan 2019).
• European Commission. ”Orphan works directive 2012/28 EU”. 2012, https://ec.europa.eu/commission/index_en (Erişim tarihi 12 Nisan 2018).
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu. 2014, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.5846.pdf (Erişim tarihi 02 Nisan 2019).
• Keller, P. “Europe’s cultural heritage institutions deserve better”. 2014, http://www.communia-association.org/2014/11/06/europes-culturalheritage-institutions-deserve-better/ (Erişim tarihi 02 Nisan 2018).
• Smith, M. “Proposed: a 4-star classification-scheme for linked open cultural metadata” 2011, http://lod-lam.net/proposed-a-4-star-classification-scheme-for-linked-open-cultural-metadata/ (Erişim tarihi 15 Mayıs 2015).