Çuvaş Dil Derlemelerinin Kurucusu S. M. Mihaylov Ve Çuvaşçanın İlk Atasözü Derlemesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 17 - Çuvaş Özel Sayısı, 257 - 277, 13.07.2020

Oğuzhan Durmuş

Öz

Modern anlamda “Çuvaş” adıyla dil kayıtlarının ortaya çıkması her ne kadar 18. yüzyıla
dayansa da bunların edebî metin normunu alması takip eden yüzyıl içinde olmuştur. Çuvaşçanın ilk
ağız metinlerini derleyen kişi S. M. Mihaylov’dur. Çuvaş olan Mihaylov, bu derlemelerinin yanı
sıra Çuvaşların sosyal hayatı ile ilgili pek çok gazete yazısı kaleme almış ve 1853’te derlemelerinin
yer aldığı bir kitap çıkarmıştır. Bu derleme Çuvaş atasözü araştırmacılığı açısından büyük öneme
sahiptir. Zira kitapta Çuvaş özlü sözlerine de yer verilmiştir. Diğer Türk halklarıyla da
karşılaştırdığımızda bu derlemenin Türkoloji tarihinin en erken derlemelerinden biri olduğunu
görmekteyiz. Eldeki yazı S. M. Mihaylov’un hayatı ve eserleriyle birlikte kendisi tarafından
kaydedilen atasözlerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

S. M. Mihaylov, Çuvaşça, Atasözü, Derleme, Atasözü Bilimi, Atasözü Yazıcılığı

Founder of Chuvash Language Compilations S. M. Mihaylov and First Proverb Compilation of Chuvash

Öz

Although the emergence of language records with the name of "Chuvash" in the modern
sense dates back to the 18th century, it took place within the following century to get the norm of
literary text. The compiler of the first dialect texts of Chuvash language is S. M. Mihaylov. In
addition to these collections, Mihaylov, who was Chuvash, wrote many newspaper articles about
Chuvash's social life and published a book in which his compilations took place in 1853. This
compilations is of great importance for Chuvash proverb research. Because the first proverbs of
Chuvash are also included in the book. When we compare it with other Turkish peoples, we see that
this compilation is one of the earliest compilations in the history of Turcology. This article aims to
evaluate the proverbs given by him along with the life and works of S. M. Mihaylov.

Anahtar Kelimeler

S. M. Mihaylov, Chuvash Language, Proverb, Compilation, Paremiology, Paremiography

Kaynakça

• Aşmarin, N. İ. (1930). Çĭvaş Sĭmahsen Kneki = Slovar’ Çuvaşskogo Yazıka—Vıpusk V: Y-V (C. 1-17, C. 5). Çeboksarı: Tipografiya “Çuvaşskaya Kniga”.
• Aşmarin, N. İ. (1937). Çĭvaş Sĭmahsen Kneki = Slovar’ Çuvaşskogo Yazıka—Vıpusk XIII:  (ĭvarlĭh-hon) -T (t-tır) (C. 1-17, C. 13). Çeboksarı: Çuvaşskoe Gosudarstvennoe İzdatel’stvo.
• Aşmarin, N. İ. (1941). Çĭvaş Sĭmahsen Kneki = Slovar’ Çuvaşskogo Yazıka—Vıpusk XV: T, T’, Ç, F (C. 1-17, C. 15). Çeboksarı: Çuvaşskoe Gosudarstvennoe İzdatel’stvo.
• Aşmarin, N. İ. (1925). Vattisem Kalană Sămahsem—Sbornik Çuvaşskih Poslovits. Şupaşkar: Çuvaşizdat.
• Benzing, J. (1964). Die tschuwaschische Literatur. L. Bazin, A. Bombaci, J. Deny, T. Gökbilgin, F. İz ve H. Scheel (Ed.), Philologiae Turcicae Fundamenta içinde (ss. 841-861). Wiesbaden: Franz Steiner.
• Ceylan, E. (1996). Çuvaş Atasözleri ve Deyimleri. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 10. Ankara : Simurg.
• Dmitriyev, V. D. (2004). Spiridon Mihaylov, Sobranie Soçineniy. Çeboksarı: Çuvaşskoe Knijnoe İzdatel’stvo.
• Egorov, D. E. (1998). S. M. Mihaylov, Prosvetitel’ i İssledovatel’ Çuvaşskoy Narodnoy Pedagogiki. Çeboksarı: Çuvaşskiy Gosudarstvennıy Pedagogiçeskiy İnstitut im. İ. Y. Yakovleva.
• Fedotova, E. V. (2009). Çĭvaş Halĭh Pultarulĭh: Sĭnavsempe nenüsem. Tlksem. Çĭvaş Halĭh Pultarulĭh. Şupaşkar: Çĭvaş Kneke İzdatel’stvi.
• Lebedev, V. İ. (1852). O Çuvaşskom Yazıke. Jurnal Ministerstvo Vnutrennıh Del’, (40), 79-117.
• Magnitskiy, S. (1901). Çuvaşin-Etnograf Spiridon Mihayloviç Mihaylov (K İstorii Mestnoy Etnografii). İzvestiya Obşçestva Arheologii, İstorii i Etnografii Pri İmperatorskom Kazanskom Universitete, XVII(1), 75-78.
• Mihaylov, A. (2006). Vattisen Sĭmahsempe Kalarĭşsen Tata unatlĭ Puplevsen Çĭvaşla-Vırĭsla Puhhi. Çeboksarı: Novoe Vremya.
• Mihaylov, S. (1853). Çuvaşskie Razgovorı i Skazki. Kazan: v Universitetskoy Tipografii.
• Romanov, N. R. (2012). Vattisen Sĭmahsem, Kalarĭşsem, Sutmalli Yumahsem (3.). Şupaşkar: Çĭvaş Kneke İzdatel’stvi.
• Sidorova, E. S. (1984). Çĭvaş Halĭh Sĭmahlĭh: Vak Janrsem (C. 1-6, C. 5). Şupaşkar: Çĭvaş Kneke İzdatel’stvi.
• Skvortsov, M. İ. (Ed.). (1985). Çuvaşsko-Russkiy Slovar’. Moskva: İzdatel’stvo “Russkiy Yazık”.
• Terent’eva, O. N. (2007). Çĭvaş Halĭh Pultarulĭh: Vattisen Sĭmahsem. Çĭvaş Halĭh Pultarulĭh. Şupaşkar: Çĭvaş Kneke İzdatel’stvi.
• Zolotnitskiy, N. İ. (1867). Çuvaş Knege. Kazan: v Universitetskoy Tipografii.
• Zolotnitskiy, N. İ. (1870). Çuvaş Knege. Kazan: v Universitetskoy Tipografii.
• Zolotnitskiy, N. İ. (1875). Kornevoy Çuvaşsko-Russkiy Slovar, Sravnennıy s Yazıkami, Nareçiyami Raznıh Narodov Tyurksogo, Finskago i Drugih Plemen. Kazan: Tipografiya İmperatorkago Universiteta.