Öz
Naz Muhammet Pakga has a significant place in Iran Turkmen litareture
because of his contribution to poetry and his strong speech ability
rooting from Turkmensahra territory. Pakga wrote his poems combining
written language of Turkmen literature and Yomut dialect. He is especially
famous for his poems in rubaie form. Although this poem form, which
shows the power of speech and the richness of Turkmen literature, has similar
content and style with the rubaie in classical literature, it has similar
rhythm and rhyme structure with folk poems.
His innovative plans and studies about translating his work to Persian
remained half-finished due to his early death. But his contribution to
Turkmen language and literature was more than that. In addition to being
a poet, he was also a writer-journalist. He made translations, wrote and
made studies for various magazines and journals contributing to Turkmen
literary movements. He was the first one to write headline in Turkman
Turkish in a journal (a page named Alaçık published in Gülistan-ı Iran
journal) in Iran and he was the one who laid the foundation of journalism
in mother tongue in Iran.
In this study; themes of his work, properties of his language and spelling
are analyzed depending on Pakga’s life, works, literary personality
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Cihangiri, A. (2007). “Men ez Serzemin-e Zibā ve Hiyalengiz-e Şe’r Tekān Nemihorem” من از سرزمين زيبا و خيا لانگيز شعر تكان نم يخورم . Gülşen-i Mehr, 521, 4.
- Dieji, A. (2010). “İran Türkmenlerinin Dil ve Edebiyatına Genel Bir Bakış”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 29, 35-42.
- Ferahbahşi, M. (2005). “Ey Māh, Betāb Emşeb ber Mezāreş!” ,اي ماه، بتاب امشب بر مزارش Herif, 32, http://aynaaghghala.blogfa.com/post/34 erişim tarihi: 23.12.2018
- Kaya, D. (2000). “Hoşgörüye Bağlı Nasihatler”. Âşık Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Kitabevi, 267-282.
- Nazari, M. (2007). “Deltengi” دلتنگي . Gülşen-i Mehr, 521, 4.
- Nurbadov, K. (1997). Eyran Türkmenleriniƞ Edebi Durmuşı. Aşgabat.
- Pakga, N. M. (1999). Söycek Bolsaň…. Tahran: Müellif.
- Şadmehr, A. (2015). “Sālşomār - Nāzmuhammed Pakke” سالشمار- ناز محمد پقه . Gülşen-i Mehr, 1286, 4.
Öz
Naz Muhammet Pakga, İran Türkmen edebiyatının gelişim sürecinde,
şiire kattığı yeni imgeler ve kökünü Türkmensahra topraklarından alan
söylem gücü ile özel bir yere sahiptir. Pakga, şiirlerini Türkmen edebiyatının
yazı dili ve İran sahası Yomut ağzının özelliklerini harmanlayarak
meydana getirmiştir. Özellikle rubai tarzında yazdığı şiirleri ile ünlüdür.
Türkmen edebiyatının söylem gücünü ve anlam zenginliğini gösteren bu
şiir şekli, klasik edebiyattaki rubailer ile içerik ve tarz açısından benzerlik
göstermesine karşın vezin ve kafiye örgüsü incelendiğinde halk edebiyatının
mâni kalıbı ile örtüşmektedir.
Şairin, Türkmen Türkçesi eserlerin Farsçaya kazandırılmasına ilişkin
yenilikçi fikirleri etrafında ortaya koyduğu çeviri faaliyetleri ise yakalandığı
ölümcül hastalık dolayısıyla erken yaşta vefat etmesinden ötürü
maalesef yarım kalmıştır. Ancak onun Türkmen dili ve edebiyatına katkıları
bunlarla sınırlı değildir. Şairliğinin yanı sıra bir gazeteci-yazar olan
Pakga, çeşitli dergi ve gazetelerde araştırma yazıları ve çevirileri ile Türkmensahra’daki
edebî fikir hareketlerine de katkı sağlamıştır. O, Gülistan-ı
İran gazetesi için hazırladığı “Alaçık” adlı sayfada ilk kez İran’da bir gazeteye
Türkmen Türkçesi manşet atarak ana dilinde gazetecilik yapmanın
yapı taşını da atmıştır.
Bu çalışmada, kendisinden sonra gelen birçok şaire şiirleri ile öncülük
eden İran Türkmen edebiyatının usta ve ileri görüşlü şairi Pakga’nın
hayatı, eserleri, edebî kişiliği ve 100 rubaisinin yer aldığı Söycek Bolsaň…
adlı eserine dayanılarak işlediği konular, dil ve imla özellikleri hakkında
tespitler ortaya konulmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Cihangiri, A. (2007). “Men ez Serzemin-e Zibā ve Hiyalengiz-e Şe’r Tekān Nemihorem” من از سرزمين زيبا و خيا لانگيز شعر تكان نم يخورم . Gülşen-i Mehr, 521, 4.
- Dieji, A. (2010). “İran Türkmenlerinin Dil ve Edebiyatına Genel Bir Bakış”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 29, 35-42.
- Ferahbahşi, M. (2005). “Ey Māh, Betāb Emşeb ber Mezāreş!” ,اي ماه، بتاب امشب بر مزارش Herif, 32, http://aynaaghghala.blogfa.com/post/34 erişim tarihi: 23.12.2018
- Kaya, D. (2000). “Hoşgörüye Bağlı Nasihatler”. Âşık Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Kitabevi, 267-282.
- Nazari, M. (2007). “Deltengi” دلتنگي . Gülşen-i Mehr, 521, 4.
- Nurbadov, K. (1997). Eyran Türkmenleriniƞ Edebi Durmuşı. Aşgabat.
- Pakga, N. M. (1999). Söycek Bolsaň…. Tahran: Müellif.
- Şadmehr, A. (2015). “Sālşomār - Nāzmuhammed Pakke” سالشمار- ناز محمد پقه . Gülşen-i Mehr, 1286, 4.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Mart 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |