Öz
A wolf is a living being that has been able to maintain its existence
among Turks from ancient times to the present day. It has been entrusted
with roles such as protection, treatment, the fulfillment of wishes and
demands, and brings blessing and happiness. Whereas the Turks who live
in different regions gave the same importance and belief into it, and at
the same level, show us the extent of his great and important place in
their intellectual system and beliefs. As the Turks believe and think that
they have been originated from the wolf and have preserved this belief
over many ages and different countries have established and narrated
a different story about the wolves, they still maintain its existence in
different fields according to what was reached in different studies. Iraqi
Turkmen separated from the Turkish culture physically during the fall of
the Ottoman Empire, but the Turkmen are one of the Turkish societies
that have been able to preserve their culture, intellectual system, values,
customs, traditions, national identity and all that carries the national identity
elements that they inherited from their ancestors; as the geography in Iraq
ruled over the Turkmen living with different nationalities and societies.
Living together with these nationalities and societies has not socially and
culturally weakened them. In contrast, having a rich and rooted culture
enabled them to influence these nationalities and societies. In this study,
the topic of the wolf is addressed in the folklore of Turkmen in Khanaqin,
Diyala Governorate. Sixty-one proverbs, three children’s games, and
sixty-three beliefs are collected from oral sources and were grouped and
dealt with separately. The texts of the proverbs that we have collected are
written down by preserving the accent of Khanaqin’s Turkmen. On the
side of each text, the proverb is written in the modern Turkish language as
well. In conclusion, the results that we have reached are evaluated based
on the material covered and studied.
Anahtar Kelimeler
Turkish world Iraqi Turkmen Khanaqin district popular beliefs wolf
Kaynakça
- Arık, D. ve Eroğlu, A. H. (2017). Halk İnanışları El-Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Artun, E. (2011). Türk Halk Edebiyatına Giriş Edebiyat Tarihi/Metinler. Adana: Karahan Kitabevi.
- Artun, E. (2014). Ansiklopedik Halkbilimi/ Halk Edebiyatı Sözlüğü Terimler- Motifler - Kavramlar. Adana: Karahan Kitabevi.
- Atsız, H. N. (1992). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Baysan Basım ve Yayın Sanayi A.Ş.
- Bayatlı, N. Y. (2011). Irak Türkmen Folklorunda Halk İnançları. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Çoruhlu, Y. (2006). Türk Mitolojisinin Anahtarları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Eyüboğlu, İ. Z. (1987). Anadolu İnançları/ Anadolu Mitolojisi İnanç- Söylence Bağlantısı. İstanbul: Geçit Kitabevi.
- Çoruhlu, Y. (2006). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Kalafat, Y. (2008). Türk Kültürlü Halklarda Halk İnançları, Türk Halk İrfanında Kurt. Ankara: Berikan Yayınevi.
- Kalafat, Y. (2009). Türk Kültürlü Halklarda Halk İnançları, Türk Halk Tefekküründe Kurt- 2. Ankara: Berikan Yayınevi.
- Kalafat, Y. (2012). Türk Mitolojisinde Kurt. Ankara: Berikan Yayınevi.
- Kaya, D.(2007). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimler Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınevi.
- Güven, M. (2003). “Oğuz Kağan Destanı’nda Hayvanlar”. Millî Folklor, 57, Yıl: 15, 84.
- Ögel, B. (2003). Türk Mitolojisi I (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Ögel, B. (2002). Türk Mitolojisi II (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Uraz, M. (1994). Türk Mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
Öz
Eski Türklerden günümüze kadar kurt hep önemli ve kendisine
hamilik, kutsallık, şifa verici, murat/dilek gerçekleştirici, uğur ve bereket
getirici vb. gibi işlevleri yüklenen canlı bir kült/motif ve varlık olarak
yerini korumuştur. Türk dünyasının muhtelif coğrafyalarında yaşayan
Türkler arasında kurda atfedilen inanç ögelerinin büyük oranda benzer
olması, bu varlığın Türk düşünce ve inanç sisteminde ne kadar köklü bir
yer tuttuğunun somut göstergesidir. Kurttan türediğini düşünen, inanan
ve bu düşünceyi muhtelif asırlarda kurduğu çeşitli devletler döneminde
farklı anlatı şekilleri ile sürdüren ve benimseyen Türkler, günümüzde de
bu hayvanın varlığını çeşitli vesilelerle yaşattıklarını farklı çalışmalardan
elde edilen verilerle de ortaya konulmuştur. Irak Türkmenleri, Osmanlı
Devleti’nin yıkılışından sonra Türkiye ve Türk dünyası ile bağları
kesilmiş olmasına rağmen atalarından tevarüs ettikleri köklü ve tarihin
derinliklerinden koparak kendilerine kadar ulaşan kültürlerini, düşünce
sistemlerini, yargı değerlerini, örf adetlerini, millî kimliklerini ve
millî kimliğin kapsadığı bütün unsurları muhafaza etmeyi başaran
bir Türk topluluğudur. Nitekim Irak Türkmenleri, Irak’taki coğrafi
konuları itibarıyla farklı millet ve etnik grupları ile bir arada yaşamaya
mahkûm edilmişlerdir. Ancak bu beraber yaşamayı, sosyal ve kültürel
olarak onları zayıflatmamıştır. Aksine Türkmenler atalarından tevarüs
ettirttikleri köklü ve zengin kültür mirasları ile beraber yaşadıkları millet
ve etnik grupları büyük çapta etkilediği söylenebilir. Bu çalışmada Irak
Türkmenlerinin yaşadıkları yerleşim birimlerinden biri olan Diyale iline
bağlı Hanekin ilçesi Türkmenlerinin folklorunda kurt olgusu üzerine
durulmuştur. Kurtla ilgili farklı sözlü kaynaklardan yapılan derlemeler
sonucunda elde edilen 61 atasözü, 3 çocuk oyunu ve 63 halk inancı tespit
edilmiştir. Bunlar ayrı başlıklar altında ele alınmış, tasnif edilmiştir. Sözlü
kaynaklardan derlenen atasözleri Hanekin ilçesi Türkmen ağız özelliği
muhafaza edilerek yazıya geçirilmiş ve her atasözünün yanında Türkiye
Türkçesi verilmiştir. Çalışmanın sonucunda elde edilen verilerden yola
çıkarak bir değerlendirme yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Türk dünyası Irak Türkmenleri Hanekin ilçesi halk inançları kurt
Kaynakça
- Arık, D. ve Eroğlu, A. H. (2017). Halk İnanışları El-Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Artun, E. (2011). Türk Halk Edebiyatına Giriş Edebiyat Tarihi/Metinler. Adana: Karahan Kitabevi.
- Artun, E. (2014). Ansiklopedik Halkbilimi/ Halk Edebiyatı Sözlüğü Terimler- Motifler - Kavramlar. Adana: Karahan Kitabevi.
- Atsız, H. N. (1992). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Baysan Basım ve Yayın Sanayi A.Ş.
- Bayatlı, N. Y. (2011). Irak Türkmen Folklorunda Halk İnançları. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Çoruhlu, Y. (2006). Türk Mitolojisinin Anahtarları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Eyüboğlu, İ. Z. (1987). Anadolu İnançları/ Anadolu Mitolojisi İnanç- Söylence Bağlantısı. İstanbul: Geçit Kitabevi.
- Çoruhlu, Y. (2006). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Kalafat, Y. (2008). Türk Kültürlü Halklarda Halk İnançları, Türk Halk İrfanında Kurt. Ankara: Berikan Yayınevi.
- Kalafat, Y. (2009). Türk Kültürlü Halklarda Halk İnançları, Türk Halk Tefekküründe Kurt- 2. Ankara: Berikan Yayınevi.
- Kalafat, Y. (2012). Türk Mitolojisinde Kurt. Ankara: Berikan Yayınevi.
- Kaya, D.(2007). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimler Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınevi.
- Güven, M. (2003). “Oğuz Kağan Destanı’nda Hayvanlar”. Millî Folklor, 57, Yıl: 15, 84.
- Ögel, B. (2003). Türk Mitolojisi I (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Ögel, B. (2002). Türk Mitolojisi II (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Uraz, M. (1994). Türk Mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türk Halk Bilimi, Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 19 Ekim 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |