Suleyman Sani Ahundov with His Versatile Identity

Yıl 2021, , 175 - 194, 19.03.2021

Ayvaz Morkoç

https://doi.org/10.24155/tdk.2021.163

Öz

Süleyman Sani Ahundov, who is a member of the last generation of
Azerbaijan before the Soviet revolution, is one of the important authors
who contributed to the development of contemporary Azerbaijani
literature. He is one of the leading figures who has contributed remarkably
to the civilized development of the Azerbaijan Turkish people. Mr.
Süleyman, known as a teacher, pedagogue, children’s literature writer,
dramatist, story writer and journalist in Azerbaijan, uses the pseudonym
“Sani”, which means “second” to emphasize his difference from Mirza
Fethali Ahundov, who bears the same surname in the field of literature.
He attracts more attention with his works he has given in the fields of
story and children’s literature, especially in theatre. Graduated from Gori
School of Elementary School Teachers (Seminar of Teachers), he worked
as a teacher and school principal for many years, and throughout his
life, he continues intensive activities in the field of education as well as
literature. Striving for the education of the new generation in accordance
with the requirements of the age, Ahundov struggles with ignorance, lack
of education, inertia, superstitions and injustice against women. Taking
into account the needs of the schools in that period, Süleyman Sani,
who worked together with his close friends, prepares comprehensive
school books and annual lesson plans and programs. He writes didactic
and educational stories for children. The author, who took active roles
in the first congress of Azerbaijani teachers, makes a proposal for the
improvement of the Arabic alphabet based on the project he prepared
beforehand. Our aim with this article is to ensure that Süleyman Sani
Akhundov is properly introduced in Turkey and to lead scientists who
will conduct new scientific research about him.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijani literature, Süleyman Sani Ahundov, children’s literature, dramatist, story writer

Çok Yönlü Kimliğiyle Süleyman Sani Ahundov

Öz

Azerbaycan’ın Sovyet ihtilalinden önceki son nesline mensup
olan Süleyman Sani Ahundov, çağdaş Azerbaycan edebiyatının
gelişmesine katkı sağlamış önemli müelliflerdendir. Azerbaycan Türk
halkının medeni yönden gelişmesine dikkate değer katkılar sağlamış
öncü şahsiyetlerdendir. Azerbaycan’da maarifçi, pedagog, çocuk
edebiyatçısı, dramaturg, hikâyeci ve gazeteci kimlikleriyle tanınan
Süleyman Bey, edebiyat sahasında kendisiyle aynı soyadı taşıyan
Mirza Fethali Ahundov’dan farkını vurgulamak için “ikinci” anlamına
gelen “Sani” mahlasını kullanır. Başta tiyatro olmak üzere hikâye ve
çocuk edebiyatı sahalarında verdiği eserleriyle daha fazla dikkat çeker.
Gori İlköğretmen Okulu (Müellimler Seminariyası) mezunu olan, uzun
yıllar öğretmenlik ve okul müdürlüğü vazifelerinde bulunan edip, ömrü
boyunca edebiyatın yanı sıra eğitim sahasında da yoğun faaliyetler
sürdürür. Yeni neslin çağın gereklerine uygun biçimde eğitilmesi için
çaba sarf eden Ahundov toplumdaki cahillik, eğitimsizlik, atalet, kadın
hukuksuzluğu ve batıl inançlarla mücadele eder. O dönemdeki okulların
ihtiyacını göz önünde bulundurarak yakın arkadaşlarıyla birlikte ortak
çalışmalar yapan Süleyman Sani, zengin içerikli okul kitapları ile yıllık
ders plan ve programları hazırlar. Çocuklara yönelik didaktik ve eğitici
hikâyeler kaleme alır. Azerbaycan öğretmenlerinin birinci kurultayında
aktif görevler üstelenen müellif, sunduğu bildiride önceden hazırladığı
projeden yola çıkarak Arap alfabesinin ıslahı için teklif sunar.
Bu makale çalışması ile amacımız Süleyman Sani Ahundov’un Türkiye›de
layıkıyla tanıtılmasını sağlamak, hakkında yeni ilmî araştırmalar yapacak
akademisyenlere öncülük etmektir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan edebiyatı, Süleyman Sani Ahundov, çocuk edebiyatı, dramaturg, hikâyeci

Kaynakça

• Axundov, S. S. (2005). Seçilmiş Eserleri. Bakı: Şerq-Qerb.
• Akpınar, Y. (1994). Azeri Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Azerbaycan Uşaq Edebbiyatı Antologiyası (2005). C 3. Bakı: Önder Neşriyyat.
• Erol, A. (2018). “Azerbaycan Eğitim Sisteminde Aile Terbiyesi ve Halk Kültürü Kaynaklarından Yararlanma Düşüncesinin Edebî Sahadaki Yansıması”. Atlas International Referred Journal on Social Sciences, 9, 301-309.
• Mir Celal- Hüseynov, F. (1982). 20. Esr Azerbaycan Edebiyyatı. Bakü: Maarif Neşriyyatı.
• Mir Celal-Hüseynov, F. (2008). Örneklerle 20. Esr Azerbaycan Edebiyyatı (Haz. Kemal Yavuz-Erol Ülgen). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Morkoç, A. (2017). “Firidun Bey Köçerli’nin Sanatçı Kişiliği ve Faaliyetleri”. 1. Uluslararası Demirci Sempozyumu Tam Bildiri Kitabı. Manisa. 250-253. Morkoç, A. (2018). “Azerbaycan’ın Çok Yönlü Edebiyatçısı: Reşid Bey Efendiyev”. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 327-342.
• Velixanov, N. (2005). “Ön Söz”. Süleyman Sani Axundov Seçilmiş Eserleri. Bakı: Şerq-Qerb.
• URL 1: “Qarabağın Meşhur Müellimleri: Süleyman Sani Axundov”. https://webcache. googleusercontent.com/search?q=cache:vH1XkN5pa_cJ:https://open. az/tehsil/qarabagin-meshur-muellimleri-suleyman-sani-axundov.html+&cd= 18&hl=tr&ct=clnk&gl=tr Erişim tarihi: 3.11.2020.
• URL 2: “Süleyman Sani Axundov’un Xatireleri”. https://az.wikisource.org/wiki/ S%C3%BCleyman_Sani_Axundovun_xatir%C9%99l%C9%99ri. Erişim tarihi: 3.11.2020.
• URL 3: Süleyman Sani Axundov Hekayeler, http://kitabal.az/book.php?book= 3847 Erişim tarihi: 5.11.2020