XIX. Yüzyıl Sonu - XX. Yüzyıl Başı Tatar Yazı Dili ve Abdullah Tukay’ın İlk Dönem Eserleri

Yıl 2011, Sayı: 32, 91 - 97, 01.03.2011

İ. B. Beşirova (aktaran: M. Yasin Kaya) İ. B. Beşirova M. Yasin Kaya

Öz

Anahtar Kelimeler

-

XIX. YÜZYIL SONU - XX. YÜZYIL BAŞI TATAR YAZI DİLİ VE ABDULLAH TUKAY’IN İLK DÖNEM ESERLERİ

Öz

Bu makalede, Tukay’ın dili çerçevesinde dönemin edebî ve dil akımları incelenmektedir. Genel görüşe göre, Tukay’ın ilk dönem eserleri günümüz Tatar yazı dili özelliklerinden ziyade ortak Türk dili özelliklerine ve söz kadrosuna daha açıktır. Bu etkileşimde Tukay’ın geleneksel bir eğitimden geçmiş olması ve dönemin “Tercüman” gazetesinin dili de etkilidir şeklinde görüşler yaygındır. Ancak Tukay, kendi ifadesiyle her zaman Tatar yazı diliyle eserlerini vermiştir. Bu makalede bu konular ele alınmaktadır

Anahtar Kelimeler

Abdullah Tukay, XX. yüzyıl Tatar edebî dili, Tercüman gazetesi

Kaynakça

• Amirov, G. S. (1971), Sinonimı v proizvedeniyah G. Tukaya, Tyurskaya leksikologiya i leksikografiya, M.: Nauka, 47-60.
• Amirov, G. S. (1971), Slovar yazıka Tukaya, Tyurkskaya leksikologiya i leksikografiya, Moskva:”Nauka”, 186-193.
• Amirov, G. S. (1968), Yazık Tukaya (Leksika i frazyeologiya): Avtoref. dis. Almaata.
• Başirova, İ. B. (2000), Tatarskiy literaturnıy yazık kontsa XIX – naçala XX veka: Avtoref. Dis. Kazan.
• Beşirova, İ. B. (2000), XIX gasır ahırı-XX yöz başı tatar edebiy tělě hem Gayaz İshakıy icatı, Gayaz İshakıy hem tatar dönyası, Kazan: Fikěr, 256-267.
• Celey, L. (1938), Tukay tělěnde figıller, Sovet edebiyatı, No: 3, 4, 5.
• Elislaḫ, 1907, No: 9.
• Fasayev, F. S. (1982), Starotatarskaya delovaya pismennost XVIII veka, Kazan, 171 s.
• Fikěr, 1906, No: 44.
• Galiullin, K. R., Kerimullina, R. N. (2009), Gabdulla Tukay, Şigrıyet tělě, Süzlěk: ikě kitapta, Běrěnçě kitap, Kazan: MeŞarif, 503 s.
• Gıylecev, T. (2007), Camal Velidi – “Běrěnçě Tukayçı galim”, Entsiklopedist Şalim, Kazan, Apas, 2007, s. 73-81.
• Hakov, V. H. (2003), Tatar edebiy tělěn üstěrüvde G. Tukaynıñ rolě. Těl-tariyḫ közgěse (Tatar edebiy tělěněñ üsěş tariyhınan) Kazan, 2003, 206-215.
• Hakov, V. H. (1968), Yazıkovo-stilistçeskiye sredstva satirı v poetiçeskih proizvedeniyah G. Tukaya. Gabdulla Tukay (k 80 letiyu so dnye rojdeniya) Kazan, 230-243.
• Hisamova, F. M. (1997), Tukay şigıriyetěnde edebiy těl yañarışı, Tukay hem XX gasır medeniyetě. Kazan, 254-257.
• İbrahimov, G. (2007), Yaña edebiy tatar tělěněñ běrěnçě basḳıçlarında, Millet, Těl, Edebiyat: Saylanma ḫězmetler, Kazan: MeŞarif, 32-39.
• Kerimi, F. (1996), Avrupa seyaḫetnamesě. Morza Kızı Fatıyma: Saylanma Eserler, Kazan, 150-311.
• Koyaş, 1913, 14 Mart.
• Mumahemtşin, R. (2005), Gataulla Bayazitov (1847-1911), Bayazitov Gataulla, İslam i progress, Kazan.
• Nur, 1905, No: 4.; 1905, No: 8.
• Nurullin, İ. (1979), Gabdulla Tukay: Ataklı kěşěler tormışı, Kazan, 313 s.
• Nurullin, İ. (1977), Tukay. Jizn zameçatelnıh lyudey, Avtorizovannıy perevod s tatarskogo Radia Fişa, Moskva.
• Ramazanov, Ş. (1954), G. Tuḳay hem hezěrgě tatar edebiy tělě. Tatar tělě buyınça oçerklar, Kazan, 58-92.
• Safiullina, F. S. (1997), Tukay eserlerěnde canlı söylem tělě, Tukay hem XX gasır medeniyetě, Kazan, 258-267.
• Şeref, G. (1913), Tukayev süzlerě, Kazan.
• Şura, 1090; 1910; 1911.
• Tukay, G. (1955-1956), Eserler: Dürt Tomda: I. T. 282 ; III. T. 116-117.; IV. T. 227.
• Valitova, Yu. A. (1966), İnoyazıçennıye elementı v poetiçeskih proizvedeniyah G. Tukaya (turetsko-oguzskiye elementı i arabskiye masdarı): Avtoref. Dis. Moskva, 23.
• Velidi, C. (1913), Gabdulla Tukayev, Vaḳıt, 6 Aprel 1913.
• Velidi, C. (1923), Tukaynıñ şagıyrlěgě, MeŞarif, 1923, No: 3-4.
• Yalt-Yolt, 1910, No: 8.; 1911, No: 29.
• Zekiyev, M. Z. (1966), Tukay hem edebiy tělěběz, Sovet Mektebi, No: 4.