A Tatar Writer in Pursuit of Roots: Nurihan Fettah

Yıl 2019, Sayı: 48, 139 - 156, 18.10.2019

Ahmet Turan Türk

https://doi.org/10.24155/tdk.2019.114

Öz

Through the middle of the 20th century, an interest evoked towards
to Turkish history in Tatar literature. In this era, works about the forgotten
history, moral and social life of Turks, especially Tatars started to be
produced. Nurihan Fettah was one of the first who produced such works.
Nurihan Fettah is an important writer who wrote about various
topics such as poetry, story, povest (long story), novel and theatre in
Tatar literature. Nurihan Fettah’s author life can be examined in two
parts which are, first is between 1950-1970 and the second part is after
the 1970, he grew interest in literature in his early ages and he kept
developing in the field. His works in the first part of his author life are
mostly poems, stories and theatre scripts, but after the 1970’s, he started
to write historical novels about distant past of Tatar Turks that made him
more and more famous. At the same time, Nurihan Fettah, who leaded the
way on historical novels of modern Tatar literature, affected the authors
who came after him in this context. Nurihan Fettah wrote the first and the
most beautiful pieces of historical novel in Tatar literature and thus he
won the award of Abdullah Tukay in 1994. In the maturity of his writing
life, Nurihan Fettah researched about deep roots of Turkish history and
apart from his novels written with these findings, he embodied important
works in terms of science. In this study, it is aimed to present Nurihan
Fettah, who has an important place in Tatar literature, and his works. 

Anahtar Kelimeler

Tatar Literature, Nurihan Fettah, historical novel, Tatar Language

KÖKLERİN PEŞİNDE BİR TATAR YAZAR: NURİHAN FETTAH

Öz

XX. yüzyılın ortalarına doğru çağdaş Tatar edebiyatında Türk tarihine karşı bir ilgi uyanmıştır. Bu dönemin edebî eserlerinde Türk, özellikle
de Tatar halkının gelenekleri, manevî hayatları ve harabeler altında kalan
tarihleri öne çıkan konular arasında yer almaya başlamıştır. Tatar edebiyatında bu adımı ilk atanlar biri de Nurihan Fettah olmuştur.
Çağdaş Tatar edebiyatının önemli isimleri arasında yer alan Nurihan
Fettah, şiir, hikâye, povest (uzun hikâye), roman, tiyatro gibi farklı türlerde eserler kaleme almıştır. Yazarlık hayatını yaklaşık olarak 1950-1970
yılları arası ve sonrası olmak üzere iki dönemde inceleyebileceğimiz
Nurihan Fettah, edebiyata küçük yaşlarda merak salmış ve kendisini bu
alanda devamlı geliştirmiştir. İlk dönem eserlerini şiir, hikâye, tiyatro türlerinde kaleme alan Nurihan Yazar, 1970’li yıllardan sonra ise Tatar Türklerinin uzak geçmişine uzanmış ve ününe ün katacak olan tarihî romanlar
yazmıştır. Çağdaş Tatar edebiyatında tarihî roman türüne öncülük eden
Nurihan Fettah, kendisinden sonraki pek çok yazarı da bu bağlamda etkilemiştir. Nurihan Fettah, tarihî roman alanında yaptığı öncülük ve verdiği
başarılı örneklerden ötürü 1994 yılında Abdullah Tukay ödülüne layık görülmüştür. Yazın hayatının olgunluk döneminde Türklerin derin köklerini
araştıran Nurihan Fettah, ulaştığı sonuçlardan hareketle yazdığı romanlar dışında bilimsel eserler de vücuda getirmiştir. Bu çalışmada çağdaş Tatar
edebiyatında önemli bir yere sahip Nurihan Fettah ve eserleri tanıtılmaya
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nurihan Fettah, Tatar Edebiyatı, tarihî roman, Tatar Türkçesi

Kaynakça

• Beşir, F. (1998). “Yulın Bělgen-Arımas!”. Kazan Utları, 10, 166-176.
• Dautov, R. (2002). “Nurihan Fettah”. Balaçak Ediplerě, C I., Kazan: Megarif Neşriyatı, 167-171.
• Dautov, R. ve Rahmani, R. (2009). “Nurihan Fettah”. Ediplerěběz, C II, Kazan: Tatar Kitap Neşriyatı, 500-503.
• Eminov, Yu. (1975). “Bügěngě Dramaturgiyeběz Turında Ḳayběr Fikěrler”. Kazan Utları, 10, 152-159.
• Fattah, N. (2004). Tanrıların ve Firavunların Dili (Çev. D. Ahsen Batur). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Fettah, N. (1980). İtěl Suvı Aḳa Torır. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
• Fettah, N. (1991). Sızġıra Torġan Uḳlar. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
• Hatipov, F. (1985). “Ütkenner Aşa-Kileçekke”. Kazan Utları, 11, 180-188.
• Hatipov, F. (2004). “Tariyḫiy Janrı Üstěrüvçě”. Miras, 1, 98-106.
• Necipova-Zinnetullina, E. (2004). Nuriḫan Fettaḫ (Tormışı hem Ěşçenlěgě). Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
• Şiriyezdanov, R. (1978). “Anıñ Dertě, Dermanı Bělen…”. Kazan Utları, 10, 162-170.
• Türk, A. T. (2011). “Kazan Utları” Dergisi, 1994-2009 Yılları Arası Yazarlar İndeksi ve Yazılar Dizini”. Ege Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 20, 65-231.
• Türk, A. T. (2014). Nurihan Fettah’ın “Sızġıra Torġan Uḳlar” Romanı Üzerine Dil İncelemesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk, A. T. (2016). “Sızgıra Torġan Uḳlar”dan Tatar Türkçesi Sözlüğüne Katkılar”. Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı II. (Ed. Doç. Dr. Bülent Bayram). Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi Yayınları, 201-213.
• Türkoğlu, İ. (2011). “Tataristan”. İslam Ansklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 162-168.
• Yüziyev, N. (2001a). “Nurihan Fettah”. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatı Antolojisi- Tatar Edebiyatı III, 19, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 327-337.
• Yüziyev, N. (2001b). “Yeni Tarihte Yeni Edebiyat (XX. Yüzyıl)”. (Akt. Dr. İsmail Türkoğlu, Dr. Orhan Söylemez, Hayrat Celal), Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatı Antolojisi- Tatar Edebiyatı III, 19, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 13-30.