Digital Sources of Azerbaijani Turkish and Literature

Yıl 2021, Sayı: 52, 267 - 290, 27.10.2021

Vusala Musalı

https://doi.org/10.24155/tdk.2021.184

Öz

After the collapse of the Soviet Union and the proclamation of
independence of the Turkic republics, a period of development began on
the wave of scientific and cultural ties between Turkey and Azerbaijan.
The Department of Contemporary Turkish Dialects and Literature,
established in Turkish universities since 1992, played an exceptional
role in this process. Today, 19 universities in Turkey have departments
of contemporary Turkish dialects and literatures. In many of these
departments, Azerbaijani Turkish and literature is taught as compulsory
and as optional courses in undergraduate, graduate and doctoral
programs. Sources in this area are necessary for teaching or researching
the Azerbaijani Turkish and literature in good a shape, for defining and
writing dissertation topics. The most important difficulties here are the
lack of textbooks, unawareness of the sources published in Azerbaijan,
or difficulties with access to these sources, the inability to follow new
publications etc.
This article, first of all, lists the problems that arise in the study and
teaching of the Azerbaijani Turkish and literature, and identifies the
difficulties. Then, in order to solve the difficulties that researchers and
students working in this field face when accessing resources, information
is provided on electronic libraries that will satisfy the information needs
for studying the Azerbaijani Turkish and literature. In addition, the article
explains how to access recently published books, collected information
on virtual dictionaries, encyclopedias and anthologies, e-books, websites,
audiobooks and databases.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, language, literature, digital, electronic sources.

Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatının Dijital Kaynakları

Öz

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından ve Türk Cumhuriyetlerinin
kendi bağımsızlıklarını ilan etmelerinden sonra Türkiye ve Azerbaycan
arasında bilimsel ve kültürel ilişkilerde bir yükseliş dönemi yaşanmaya
başlamıştır. Türkiye üniversitelerinde 1992 yılından itibaren kurulan Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümleri bu süreçte müstesna roller üstlenmişlerdir. Günümüzde Türkiye’deki on dokuz üniversitede Çağdaş
Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümleri faaliyet göstermektedir. Bu bölümlerin birçoğunda hem Azerbaycan Türkçesi hem de Azerbaycan edebiyatı lisans, yüksek lisans ve doktora programlarında zorunlu ve seçmeli
dersler olarak okutulmaktadır. Azerbaycan Türkçesi ve edebiyatının iyi
bir şekilde öğretilebilmesi veya araştırılması, tez konularının belirlenmesi
ve yazılmasında bu alanın kaynaklarına ihtiyaç duyulmaktadır. Buradaki
en önemli zorluklar içerisinde ders kitaplarının olmaması, Azerbaycan’da
yayınlanmış olan kaynaklardan habersiz kalınması veya bu kaynaklara
ulaşma sıkıntısı, yeni çıkan yayınların takip edilememesi vs. gibi hususları örnek gösterebiliriz.
Makalede ilk önce Azerbaycan Türkçesi ve edebiyatının araştırılması ve öğretimi zamanı karşılaşılan problemler sıralanmış ve zorluklar
belirlenmiştir. Daha sonra bu alanda çalışan araştırmacı ve öğrencilerin
kaynaklara ulaşmada karşılaştıkları zorlukları çözmek için Azerbaycan
Türkçesi ve edebiyatı ile ilgili bilgi ihtiyaçlarını karşılayacak dijital kütüphaneler tanıtılmış, yeni çıkan kitaplara ulaşma şekilleri açıklanmış,
sanal sözlük, ansiklopedi ve antolojiler, elektronik kitaplar, sesli kitaplara
erişim sağlamak için başvurulacak web siteleri ve veri tabanları hakkında
malumat bir araya getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, dil, edebiyat, dijital, elektronik kaynaklar.

Kaynakça

• Abdullayev, B. (2013a). Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti: 2 cilddə. I cild. Bakı: Şərq-Qərb.
• Abdullayev, B. (2013b). Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti. 2 cilddə. I. cild. Bakı: Şərq-Qərb.
• Afzali, Mehdi (2008). “Karma Kütüphane: Dijital ve Geleneksel Kütüphanelerin Odak Noktası”. Türk Kütüphaneciliği 22/3, 266-278.
• Akdoğan, Y. (1999). Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine Büyük Sözlük. İstanbul: Beşir Kitabevi.
• Akdoğan, Y. (2000). Türkiye Türkçesinden Azerbaycan Türkçesine Büyük Sözlük. İstanbul: Deniz Kitabevi.
• Akpınar, Y. (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Akpınar, Y. ve Ağca, F. (2018). Çağdaş Türk Edebiyatları – I. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Altaylı, S. (1994). Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü-I. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Altaylı, S. (1994). Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü-II. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Baytok, A. (2018). “Türk Lehçeleri Konuşurlarına Lehçe Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Uluslararası Orta Asya Sempozyumu Bildirileri. Bişkek. 884-897.
• Buran, A. ve Alkaya, E. (2007). Çağdaş Türk Lehçeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çağatay, Saadet (1963), Türk Lehçeleri Örnekleri – I. Ankara: DTCF Yayınları.
• Əlizadə, S. (1993). Əski Azərbaycan Yazısı. Bakı: Baki Universiteti.
• Komisyon, (2007). Türk Lehçeleri Grameri. (Editör: A. B. Ercilasun) Ankara: Akçağ Yayınları.
• Həbibli, R. (2007). Azərbaycan dili. Ali məktəblərdə xarici tələbələr üzrə hazırlıq kursu üçün dərslik. Bakı, MSV Nəşr.
• Mirzəyev, K. (2018). Azərbaycan dili (əcnəbi tələbələr üçün dərslik). Almatı: Qaz MPU.
• Musalı, V. (2019). “Türkiye’de Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatının Eğitimi ve Öğretimi: Tarihçe, Sorunlar ve Öneriler”. 100. yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Uluslararası Kongresi Bildirileri. Eskişehir. 271-280.
• Musalı, V. (2020). “Pandemiya dönəmi: elmi fəaliyyət və elektron kitabxanalar”. 525-ci qəzet, 8 Aralık. https://525.az/news/157291-pandemiya-donemi-elmi-fealiyyet-ve-elektron-kitabxanalar erişim tarihi: 21.12.2020
• Musalı, V. (2020). Klassik Azərbaycan ədəbiyyatının elektron qaynaqları”. Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı və İncəsənətinin milli özünütəsdiqdə və Mərkəzi Asyadakı mədəni tərəqqidə yeri Beynəlxalq elmə konfransın materialları. Bakı. 119-121.
• Nəhmədov, Ə. və Bağırova, L. (1992). Azərbaycanca – Rusca – Türkcə danışıq kitabçası. Bakı: Azərnəşr.
• Rəhimova, G. H. vd. (2016a). Azərbaycan Dili (əcnəbi vətəndaşlar üçün). Bakı, Azərbaycan Beynəlxalq Təhsil Mərkəzi. 2016.
• Rəhimova, G. H. vd. (2016b). Azərbaycan Dili. İş dəftəri. Bakı, Azərbaycan Beynəlxalq Təhsil Mərkəzi. 2016.
• Rzayeva, N. E. (2018) vd. Azərbaycan ədəbiyyatı. Xarici tələbələrin hazırlıq kursu üçün dərs vəsaiti. Bakı: Elm.
• Şahan Güney, F. (2012). “Çağdaş Türk Lehçelerinin Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. IV. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri, II. Cilt, Ankara, 55-62.
• http://turklehceleri.humanity.ankara.edu.tr/ erişim tarihi: 18.12.2020
• http://bbs.ankara.edu.tr/Ders_Plani.aspx?bno=1607&bot=204 erişim tarihi: 21.12.2020
• https://yokatlas.yok.gov.tr/netler-tablo.php?b=10037 erişim tarihi: 29.12.2020
• http://anl.az/new/az/new-books/16-Yeni-kitablar erişim tarihi: 19.12.2020
• http://ek.anl.az/search/query?theme=e-kataloq erişim tarihi:19.12.2020
• http://anl.az/new/az/pages/60 erişim tarihi: 19.12.2020
• http://anl.az/el/latin_qrafikasi/list.php erişim tarihi: 19.12.2020
• http://anl.az/audio-books.php erişim tarihi: 19.12.2020
• http://anl.az/el/musiqi_kitabxanasi/ fonoteka/az_xalq_musiqisi.php erişim tarihi:19.12.2020
• https://www.preslib.az/eprojects.html erişim tarihi:15.12.2020
• https://khojaly.preslib.az/ erişim tarihi:15.12.2020
• https://aggression.preslib.az erişim tarihi:15.12.2020
• https://www.armenianvandalism.az/ erişim tarihi: 15.12.2020
• https://republic.preslib.az/ erişim tarihi: 15.12.2020
• https://genocide.preslib.az/ erişim tarihi: 15.12.2020
• https://islamworld.preslib.az/ erişim tarihi: 15.12.2020
• https://turklib.az/ erişim tarihi: 13.12.2020..........
• https://turklib.az/cat1.html erişim tarihi: 13.12.2020
• https://turklib.az/cat2.htm erişim tarihi: 13.12.2020
• https://turklib.az/cat3.html erişim tarihi: 13.12.2020
• https://www.preslib.az/books.html erişim tarihi: 13.12.2020
• http://clb.az/a_d2136.html erişim tarihi: 12.12.2020
• http://clb.az/audio-nallar-hekaylr-eirlr_k22.html erişim tarihi: 12.12.2020
• https://turuz.com/ erişim tarihi: 9.12.2020...........
• http://dl.nlai.ir/ui/forms/index.aspx erişim tarihi: 10.12.2020
• http://dlib.ical.ir/faces/home.jspx erişim tarihi: 10.12.2020
• https://azerbaijan.az/related-information/254 erişim tarihi: 8.12.2020
• http://www.azerbaijans.com/index_tr.html erişim tarihi: 8.12.2020
• www.folklor.az erişim tarihi: 5.12.2020..........
• http://www.dilcilik.az erişim tarihi: 5.12.2020..........
• http://literature.az erişim tarihi: 5.12.2020........
• http://www.manuscript.az/index.php?do=static&page=klassik erişim tarihi: 5.12.2020
• http://www.azyb.az/ https://www.ayb.az/ erişim tarihi: 3.12.2020
• http://www.azyb.az/index.php/journal/index/2 erişim tarihi: 3.12.2020
• http://www.azyb.az/index.php/journal/index/1 erişim tarihi: 3.12.2020
• http://www.azyb.az/index.php/journal/index/3 erişim tarihi: 3.12.2020
• http://www.azyb.az/index.php/journal/index/4 erişim tarihi: 3.12.2020
• http://aztc.gov.az/uploads/books/online/Antologiyapdf/index.html#p=1 erişim tarihi: 30.11.2020
• http://aak.gov.az/avtoref_to_mudaf/avtoref_after_elm_sahe.php erişim tarihi: 6.11.2020
• https://www.turkologiya.org/index.html erişim tarihi: 5.12.2020
• http://xezerjurnali.az/az/articles erişim tarihi: 5.12.2020
• https://jhss-khazar.org/about-journal/ erişim tarihi: 4.12.2020
• http://edebiyyatqazeti.az/ erişim tarihi: 18.11.2020.....
• https://525.az/?name=category&nov=edebiyyat erişim tarihi: 5.12.2020
• http://aydinyol.az/home/2/Ana-sehife erişim tarihi: 3.12.2020
• https://kulis.az/ erişim tarihi: 2.12.2020.......