Ali Shir Nava’i Studies in Turkey

Yıl 2021, Sayı: 52, 403 - 442, 27.10.2021

Vahit Türk

https://doi.org/10.24155/tdk.2021.190

Öz

Nava’i, whose works were sent to Turkic countries while he was
still alive; was read admiringly; nazires were written to his poems and
dictionaries were written to be read and understood his works, is a person
who has been shown the same interest since the sixteenth century. The
influence of Nava’i on Ottoman poets has been the subject of various
studies, and scientists have considered and evaluated the subject from
various aspects.
In this study, studies on Ali Shir Nava’i and his works in Turkey are
collected under various titles and identification tags of these studies are
given. Studies as master’s and doctoral theses, articles, articles translated
from dialects, articles translated from foreign languages, papers, books
and translated books are listed in an alphabetical order.
When the studies are examined, it is seen that the theses are related to
the field of language and literature except for a few, and more language
work is done on the text. It is noteworthy that the works of Ali Shir Nava’i
are evaluated from quite different aspects in the articles and notifications,
and also it is tried to make determinations about his personality traits and
his period. The information in those publications are brief and introductory
and they do not contain any text translations to Turkish or have glossary
and index of Nava’i’s works. Most of the publications on diwans and
mathnawis are only translations of the text in translation. Some of the
other publications contain transcripted texts, their translations to Turkish,
glossary, index and facsimile.

Anahtar Kelimeler

Ali Shir Nava’i, doctoral dissertations, articles, papers, book publications.

Türkiye’de Ali Şir Nevâyî Çalışmaları

Öz

Henüz hayattayken eserleri Türk ülkelerine dağılan, sevilerek okunan, şiirlerine nazireler yazılan, eserlerinin okunup anlaşılması için sözlükler hazırlanan Nevâyî, on altıncı yüzyıldan bugüne aynı ilgiyi görmüş bir kişidir. Onun bu kadar ilgiye mazhar olmasının sebebi, pek çok alanla
ilgili olarak bıraktığı eserler ve yaşarken yapmış olduğu faaliyetler, bilimin ve sanatın değişik alanlarında yetiştirmiş olduğu kişiler, bu kişilerin
ortaya koyduğu eserlerdir. Nevâyî’nin Osmanlı şairleri üzerindeki etkisi çeşitli çalışmalara konu olmuş, bilim adamları konuyu çeşitli yönleriyle
ele alıp değerlendirmişlerdir. Bu çalışmada Türkiye’de Ali Şir Nevâyî ve eserleri üzerine yapılan çalışmalar çeşitli başlıklar altında toplanmış ve bu çalışmaların künyeleri verilmiştir. Çalışmalar; yüksek lisans ve doktora tezleri, makaleler, lehçelerden aktarma makaleler, yabancı dillerden çeviri makaleler, bildiriler, kitaplar ve çeviri kitaplar başlıkları altında tasnif edilip alfabetik olarak sıralandı. Çalışmalara göz atıldığında tezlerin, bir ikisi dışında dil ve edebiyat alanıyla ilgili olduğu, daha çok metin üzerinde dil çalışması yapıldığı görülür. Makalelerde ve bildirilerde Ali Şir Nevâyî’nin eserlerinin oldukça değişik yönlerden değerlendirilmeye, ayrıca kişilik özellikleriyle ve dönemiyle ilgili tespitler yapılmaya çalışıldığı dikkat çeker. Metin yayını olarak değerlendirebileceğimiz kitap yayınlarının bir kısmı, yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin yayımlanmış biçimidir. Bu yayınlarda Ali Şir Nevâyî hakkında kısa bilgi veren genel bir girişin dışında bir bilgi ya da metnin Türkiye Türkçesine aktarması, sözlüğü ya da dizini yer almaz.
Divanlar ve mesnevilerle ilgili yayınların çoğu yalnızca metnin çeviri yazılı aktarmasıdır. Diğer bazı yayınlarda çeviri yazılı metin, metnin Türkiye Türkçesine aktarması, dizin ve sözlük ile tıpkıbasım yer alır. Genel okuyucuya hitap eden yalnızca aktarmadan oluşan metin yayını ise bir iki eserle sınırlı kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ali Şir Nevâyî, doktora tezleri, makaleler, bildiriler, kitap yayınları.

Kaynakça

• Atalay, B. (1970). Abuşka Lügati ve Çağatay Sözlüğü. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Çetindağ, Y. (2006). Ali Şir Nevâî’nin Osmanlı Şiirine Etkisi. Ankara: T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kılıç, F. (2018). Âşık Çelebi, Meşa’irü’ş-Şu’ara. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 113.