Jibash Kainchin’s Long Story Ol Carattañ (From the Other Side) in the Context of Opposing Dual Heroes

Yıl 2024, Sayı: 57, 1 - 30, 25.03.2024

İbrahim Dilek

https://doi.org/10.24155/tdk.2024.230

Öz

Jibash (Semen) Borukovic Kainchin (1938-2012), who produced works from the second half of the 20th century to the beginning of the 21st century, is an important literary figure of modern Altaic literature. As he wrote his books during and after the Soviet period, his artistic life is significant in terms of reflecting the changing socio-cultural structure in the USSR (later RF) on Kainchin’s art in particular and Altai literature in general. Kainchin is mostly known for his works written in the style of short stories, especially long stories. In the second half of the 19th century, he brought many innovations in terms of subject and style to modern Altai literature, whose first yields emerged, and enabled this literature to get rid of the didactic understanding, which is its general feature. Through the characters he created in his works, he brought new perspectives to the individual and social problems of the age. In his story titled as Ol Carattañ (From the Other Side), which he wrote in 1980, the author dealt with the Altai-Russian opposition in the region in the 1920s-1930s. More precisely, the story focuses on the relationship between the Altai Turks, the main inhabitants of the region, and the Russian immigrants who later settled in the area, and the struggle of both communities to exist in the Altai geography constitute the main subject of the story. In the story, Küreñdey, an Altai Turk woman, and Kallistrat, a Russian male immigrant who settled in the region later, are the main characters. Küreñdey, on the one hand, tries to save her son Uçar, who works for Kallistrat, from alienation by becoming Russian, and on the other hand, she struggles to build a society that can survive against the Russians. In this respect, the story is noteworthy in that it deals with the Altai-Russian relationship from a different perspective. In the article, the Ol Carattañ story is examined in terms of the opposing dual heroes and the values they represent.

Anahtar Kelimeler

Jibash (Semen) Borukovich Kainchin, Altai, literature, religion, missionary, immigrant, estrangement

Etik Beyan

Ethics Committee Approval Ethical committee approval is not required for this research. Conflict of Interest The author declares no conflicts of interest in this study. Financial Disclosure This research received no external funding.

Karşıt İkili Kahramanlar Bağlamında Cıbaş Kainçin’in Ol Carattañ (Öte Yakadan) Adlı Uzun Hikâyesi

Öz

Cıbaş (Semen) Börükoviç Kainçin (1938-2012), modern Altay edebiyatının önemli edebî şahsiyetlerinden biridir ve 20. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak 21. yüzyılın başlangıç yıllarına kadar eserler vermiştir. Kitaplarını hem Sovyet döneminde hem de sonrasında yazmış olması nedeniyle onun sanat hayatı, SSCB’de (sonrasında RF) değişen sosyokültürel yapının özelde Kainçin’in sanatına genelde ise Altay edebiyatına yansımalarını izlemek bakımından da önemlidir. Kainçin, daha çok hikâye (özellikle uzun hikâye) tarzında yazdığı eserlerle tanınmıştır. 19. yüzyılın ikinci yarısında ilk verimleri ortaya çıkan modern Altay edebiyatına konu ve üslup bakımından birçok yenilikler getirmiş, bu edebiyatın -genel özelliği olan- didaktik anlayıştan kurtulmasını sağlamıştır. Eserlerinde yarattığı karakterler yoluyla çağın bireysel ve toplumsal sorunlarına yeni bakış açıları kazandırmıştır. Yazar, 1980 yılında kaleme aldığı Ol Carattañ (Öte Yakadan) adlı hikâyesinde, 1920-1930’lu yıllarda bölgede yaşanan Altay-Rus karşıtlığını işlemiştir. Daha doğrusu bölgenin ana sakinleri olan Altay Türkleri ile bölgeye sonradan yerleşmiş olan Rus göçmenler arasındaki ilişki ve her iki toplumun Altay coğrafyasında var olma mücadelesi, hikâyenin ana konusunu oluşturur. Hikâyede Küreñdey, Altay Türkü bir kadın; Kallistrat ise bölgeye sonradan yerleşen Rus bir erkek göçmendir. Küreñdey, bir yandan Kallistrat’ın yanında çalışan oğlu Uçar’ı Ruslaşarak yabancılaşmaktan kurtarmaya çalışırken diğer yandan Ruslara karşı ayakta kalabilecek bir toplumun inşası için mücadele eder. Bu yönüyle hikâye, Altay-Rus ilişkisini farklı bir yönden ele alması bakımından dikkate değerdir. Makalede Ol Carattañ hikâyesi, karşıt ikili kahramanlar ve temsil ettikleri değerler bakımından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cıbaş (Semen) Börükoviç Kainçin, Altay, edebiyat, din, misyoner, göçmen, yabancılaşma

Etik Beyan

Etik Komite Onayı Araştırmada etik kurul iznine gerek yoktur. Çıkar Çatışması Yazar, çıkar çatışması olmadığını beyan eder. Finansman Araştırma için herhangi bir mali destek alınmadı.

Kaynakça

• Dilek, İ. (2002). Güney Sibirya’da (Altay Bölgesi) bir aydınlanma hareketi olarak Ak Cañ / Süt Cañ (Burhanizm): Teşekkülü, temel ilkeleri ve tarihî seyri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 53, 80-131. http://doi.org/10.24155/ tdk.2022.199
• Elcan, A. ve Ulu, Y. S. (2017). Destandan millî kimlik inşasına: Altaylı yazar Çıbaş Kayinçin’in “Kayçı” hikâyesinde yapı ve izlek. Karadeniz, 36, 1-16.
• Eliade, M. (2003). Demirciler ve simyacılar. Kabalcı Yayınları.
• Güner Dilek, F. (2021). Misyoner Vasiliy İvanoviç Verbitskiy’in [Altayskie İnoradtsı // Altaylı (Rus olmayan) Yerliler] adlı eserini -dil, din ve folklor bağlantısında- yeniden okumak. N. Biray ve S. Eynel (Ed.), Dr. Himmet Biray armağanı ahde vefa 25. Yıl içinde (s. 569-585). Kesit Yayınları.
• Jung, C. G. (2018). Seçme yazılar. Alfa Yayınları.
• Kainçin, C. (2006). Tuular baştay kıygı. Gorno-Altaysk.
• Kindikova, N. M. (2020). Rasskaz “Zov Rodinı” Altayskogo prozaika D. Kainçina v folklorno-mifologiçeskom kontekste. Rossiskaya Turkologiya, 1-2(26-27), 61-65.
• Kindikova, N. M. (2002). Tvorçestvo D. Kainçina itogi poslednego desyatiletiya. Söstiñ Curukçızı, 44-51.
• Kindikova, N. M. ve Şokşilanova, A. S. (2002). Söstiñ Curukçızı (J. B. Kainçinniñ Çümdelgezine Uçurlalgan Biçimelder). Gorno-Altaysk.
• Klaving, V. (2003). Grajdanskaya voyna v Rossii: Belıe armii, Voennoistoriçeskaya biblioteka. Moskva.
• Koçak, O. (2017). Tehlikeli dönüşler. Metis Yayınları.
• Palkina, P. A. (2002). Proza dibaşa Kainçina. N. M. Kindikova ve A. S. Şokşilanova (Haz.), Söstiñ Curukçızı içinde (s. 21-43).
• Palkina, P. A. ve Kainçin D. B. (2004). İstoriya Altayskoy Literaturı (Kniga 2). Gorno-Altaysk.
• Saydam, M. B. (1997). Deli Dumrul’un bilinci. Metis Yayınları.
• Tadışeva, N. O. (2014). Hristianstvo u Altaytsev. N. V. Ekeyev ve ark. (Haz.), Altaytsı: Etniçaskaya İstoriya, Tradisionnaya Kultura, Sovremennoe Razvitie içinde (s. 360-369).
• Tekenova, U. N. (2018a). Proza dibaşa Kainçina, novıe aspektı izuçeniya. Gorno Altaysk.
• Tekenova, U. N. (2018b). Epiçeskie proizvedeniya dibaşa Kainçina: Svarnitelnıy aspekt. Filologiya i Çelovek, 3, 88-103.