Utilisation Potential of Some Geophyte Taxa Naturally Occurring in Bingöl in Landscape Design

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 4, 193 - 202, 30.12.2025

İlknur Yazıcı , Mihriban Ahıskalı , Rıdvan Polat

https://doi.org/10.46810/tdfd.1802495

Öz

The plant material used in landscaping applications is of great importance not only for aesthetic elements but also in terms of ecological compatibility, sustainability, and economic value. Turkey, with its approximately 12,000 plant taxa, is one of the world's important centres in terms of biological diversity. Despite the presence of numerous endemic and natural species in the country, the preference for imported plant material in landscaping applications increases economic dependence on foreign sources and leads to the under utilisation of the rich local flora. This study aims to reveal the potential use of some geophyte taxa naturally distributed in Bingöl and its surroundings in landscape design. As a result of field studies and literature reviews, 150 geophyte taxa belonging to 14 families were identified. These taxa were evaluated according to certain criteria important for landscaping, such as endemism, showy flowers, pleasant fragrance, medicinal/aromatic use, shade tolerance, use in flower beds, soil tolerance, use in refuges, use near water, use for exhibition/display purposes, and use in rock gardens. The study determined that 56 geophyte taxa found in the Bingöl flora have high potential for use in landscape design. It is thought that these taxa could constitute an important alternative resource for sustainable landscape designs due to their ecological adaptability, low maintenance requirements and aesthetic characteristics. The findings contribute to the more effective use of the potential of the natural flora in landscape planning and implementation.

Anahtar Kelimeler

Flora of Bingöl , Geophyte plants , Landscape design , Sustainability , Use of native plants

Etik Beyan

This study does not involve any experimental research on humans or animals and does not require ethical approval. There is no conflict of interest among the authors. All authors contributed to the study and approved the final version of the manuscript.

Destekleyen Kurum

There is no supporting institution for this study.

Bingöl'de Doğal olarak Yayılış Gösteren Bazı Geofit Taksonların Peyzaj Tasarımında Kullanım Potansiyeli

Öz

Peyzaj uygulamalarında kullanılan bitki materyali, estetik öğelerin yanı sıra ekolojik uyum, sürdürülebilirlik ve ekonomik değer açısından da büyük önem taşımaktadır. Türkiye, sahip olduğu yaklaşık 12.000 bitki taksonu ile biyolojik çeşitlilik bakımından dünyanın önemli merkezlerinden biridir. Ülkede çok sayıda endemik ve doğal tür bulunmasına rağmen peyzaj uygulamalarında çoğunlukla ithal bitki materyalinin tercih edilmesi, hem ekonomik açıdan dışa bağımlılığı artırmakta hem de zengin yerel floranın yeterince değerlendirilememesine yol açmaktadır. Bu çalışma, Bingöl ve çevresinde doğal olarak yayılış gösteren bazı geofit taksonlarının peyzaj tasarımındaki kullanım potansiyellerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Arazi çalışmaları ve literatür taramaları sonucunda 14 familyaya ait 150 geofit takson tespit edilmiştir. Bu taksonlar; endemiklik, gösterişli çiçek, hoş koku, tıbbi/aromatik kullanım, gölgeye dayanıklılık, çiçek parterinde kullanım, toprak toleransı, refüj kullanımı, su kenarı kullanımı, sergi/gösteri amaçlı kullanım ve kaya bahçelerinde kullanım gibi peyzaj açısından önemli bazı kriterler açısından değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, Bingöl florasında yer alan 56 geofit taksonun peyzaj tasarımında yüksek potansiyele sahip olduğu belirlenmiştir. Bu taksonların ekolojik uyumları, düşük bakım gereksinimleri ve estetik özellikleri sayesinde sürdürülebilir peyzaj tasarımları için önemli bir alternatif kaynak oluşturabileceği düşünülmektedir. Elde edilen bulgular, doğal floradaki potansiyelin peyzaj planlama ve uygulamalarında daha etkin kullanılmasına katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bingöl florası , Doğal bitki kullanımı , Geofit bitkiler , Peyzaj tasarımı , Sürdürülebilirlik.

Etik Beyan

Bu çalışma insan veya hayvan denekleri üzerinde deneysel bir araştırma içermemektedir ve etik kurul izni gerektirmemektedir. Yazarlar arasında çıkar çatışması bulunmamaktadır. Tüm yazarlar çalışmaya katkı sağlamış ve makalenin son halini onaylamıştır.

Destekleyen Kurum

Destekleyen kuruluş yoktur.

Kaynakça

• Küçük M, Ertürk E. Biodiversity and protected areas in Turkey. Sains Malaysiana. 2013;42(10):1455-60.
• Akman Y. Biyocoğrafya. Ankara: Palme Yayınları; 1993. 379 p.
• Önen H. Küresel ısınma ve biyolojik çeşitlilik. In: Serin Y, editor. Küresel iklim değişimine bağlı sürdürülebilir tarım. Cilt III: Teknik eleman eğitimi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayın No:177, Erciyes Üniversitesi Seyrani Ziraat Fakültesi Yayın No:1, Fidan Ofset; 2010. p.134–54.
• Arslan N. Türkiye’de doğal çiçek soğanlarının potansiyeli ve geleceği. In: I. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi Bildirileri; 1998; Yalova, Türkiye. Yalova; 1998. p.209–15.
• Balos MM, Akan H, Geçit M. Mardin (Türkiye) geofitleri üzerine etnobotanik bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Univ Tarım Doğa Derg. 2022;25(6):1287–1304.
• Sağıroğlu M. The Geophytes of Sakarya City. SAUJS. 2020;24(5):991-1007.
• Ekim T, Koyuncu M. Türkiye’den ihraç edilen çiçek soğanları ve koruma önlemleri. In: II. Uluslararası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu Bildirileri; 1992 Nov 5–7; Ankara, Türkiye. Ankara; 1992. p.42–7.
• Koyuncu M. Geofitler. Bilim ve Teknik. 1994;27(321):72–82.
• Sargın SA, Selvi S, Akçiçek E. An ethnobotanical study of some geophytes growing in Alaşehir (Manisa) and its surroundings. Erciyes Univ Fen Biliml Enst Fen Biliml Derg. 2013;29(2):170–8.
• Bahar B, Durmuşkahya C. Türkiye florasında bulunan ekonomik geofitler. Düzce Univ Süs ve Tıbbi Bitkiler Botanik Bahçesi Derg. 2025;4(1):14–29.
• Armağan M. The explorations on the flora of Tunceli (Turkey). Ant J Bot. 2020;4(1):11-56.
• Davis PH, editor. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vols 1–9. Edinburgh: University Press; 1965–1985.
• Davis PH, Mill RR, Tan K, editors. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol 10. Edinburgh: University Press; 1988.
• Güner A, Özhatay N, Ekim T, Başer KHC, Hedge IC, editors. Flora of Turkey and the East Aegean Islands: Vol 11, Suppl 2. Edinburgh: Edinburgh University Press; 2000.
• Güner A, Kandemir A, editors. Resimli Türkiye florası: Vol 2. Istanbul: Alinihat Gökyiğit Vakfı Yayınları; 2018.
• Güner A, Kandemir A, Menemen Y, Yıldırım H, Aslan S, Çimen AÖ, et al. Resimli Türkiye florası: Vol 3a. Istanbul:
• ANG Vakfı Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları; 2022.
• Güner A, chief editor. Türkiye Bitkileri Listesi. Istanbul: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları; 2012.
• Avci V, Esen F, Kıranşan K. Bingöl ilinin fiziki coğrafya özellikleri. Bingöl Araştırmaları Derg. 2018;4(2):9–40.
• Türkiye Cumhuriyeti Bingöl Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü. Bingöl İli 2022 Yılı Çevre Durum Raporu [Internet]. 2023 [cited 2025 Oct 01]. Available from: https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/bingol-ilcdr-2022-20230929102345.pdf
• Kılıçaslan N, Dönmez S. Göller bölgesinde doğal olarak yetişen soğanlı bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Süleyman Demirel Univ Turkiye Ormancılık Derg. 2016;17(1):73–82.
• Sinan A, Behçet L. Altıkardeş Dağı ve çevresinin Genç, Bingöl florası. Biological Diversity Conserv. 2014;7(3):98–116.
• Kılıç Ö, Yıldırımlı Ş, Kıranşan K. Yüzenadalar (Bingöl-Solhan) çevresinin florası. OT Syst Bot Derg. 2017;24(2):117–55.
• Yapar Y, Behçet L. Hiro Yaylası Adaklı-Bingöl/Türkiye ve çevresinin florası. Biological Diversity Conserv. 2018;11(3):126–40.
• Polat R, Canlı D, Selvi S, Esim N, Çakılcıoğlu U, Ecem Bayram N, et al. Bingöl Arı Florası ve Polen Atlası. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2021.
• Çetin A, Behçet L. Koz Dağı (Genç/Bingöl) ve çevresinin florası. Commagene J Biol. 2022;6(1):39–61.
• Demirpolat A, Kılıç Ö, Yildirimli S, Bagcı E. Genç İlçesi (Bingöl) ve Yakın Çevresinin Florası. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2023;6(1):289-30.
• Cengiz H, Behçet L. Perisuyu Vadisi ve çevresinin (Yedisu-Karlıova/Bingöl) florası. Bağbahçe Bilim Derg. 2024;11(2):143–74.
• Caf A, Irmak MA, Yılmaz H. Woody Plants Used in Green Spaces of Bingöl City and Their Use Aims. J. Inst. Sci. and Tech. 2016;6(2):103-10.
• Ahıskalı M, Canlı D. The Campus Flora of Bingol University (BINGOL/TURKIYE). TJNS. 2025;14(3):101-8.
• Avcu C, Selvi S, Satıl F. Katran Dağı (Bayramiç/Çanakkale) ve çevresinde yayılış gösteren geofit bitkiler ve ekolojik özellikleri. Iğdır Univ Fen Bilimleri Enst Derg. 2016;6(3):9–16.
• Babacan EY, Eker İ. Munzur Vadisi Tunceli ve yakın çevresinin geofit florası. Bağbahçe Bilim Derg. 2017;4(1):31–49.
• Öz A, Akan H. Muğla İli Dalaman ve Ortaca ilçelerinin geofit florası. Biological Diversity Conserv. 2019;12(1):39–49.
• Erduran Nemutlu F, Çelik A. Bazı geofitlerin peyzaj mimarlığı tasarımlarında kullanım olanakları. Bursa Uludağ Univ Ziraat Fak Derg. 2021;35(2):377–87.
• Topal A, Palabaş Uzun S, Uzun A. Mersin İli Geofit Bitki Zenginliği. Turk J For Sci. 2022;6(1):229-54.
• Balos MM, Akan H, Çeçen C. Mardin (Türkiye) ili geofit florası. Bağbahçe Bilim Derg. 2023;10(2):179–213.