Sezai Karakoç’un Kişiliği ve Dini Hayatı Üzerine Psiko-Biyografik Analizler

Yıl 2021, Sayı: 3, 39 - 57, 30.06.2021

Lutfiye Dere Habil Şentürk

Öz

Psikoloji, bireyi tanımaya ve onun davranışlarını anlamlandırmaya yarayan bir bilim dalıdır. Din ise insanlık tarihi kadar eskidir ve insanın manevi dünyasını doyuran değerlerden biridir. Bireylerin yaşadıkları dini hayatın oluşum ve gelişim şartları, süreçleri, etkileri ve sonuçları bakımından ele alınacağı zaman psikoloji ve dinin birlikte çalışma ve problemlere çözüm önerisi arama ihtiyacı doğmuştur. Bu ihtiyaç neticesinde insanın din ile bağlantılı her türlü inanç, tutum ve davranışını ele alan din psikolojisi bilim dalı ortaya çıkmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nin şair ve düşünürlerinden olan Sezai Karakoç, İslami konular etrafında düşünmüş, kafa yormuş ve eserler vermiş olan bir şahsiyettir. Sanatçı, şiir ve düşünce yazıları kaleme almanın yanı sıra ‘Diriliş’ adında bir dergi çıkartmış ve ‘Diriliş’ ile ‘Yüce Diriliş’ isimlerinde kurduğu partilerle siyasi arenada boy göstermiştir. Tüm bu eylemlerin merkezinde İslam’ı rehber edinen Karakoç’un düşünce sisteminin temelini Tanrı, din, insan, kültür, medeniyet, millet vb. kaynağını metafizik âlemden alan konular ve kavramlar oluşturmaktadır. Bu makalede Karakoç’un yaşamında ve dünya görüşünde dinin etkisi ele alınmıştır. İslam dinine bağlı bir hayat yaşamaya gayret eden yazarın, dini iç dünyasına nasıl yansıttığı ve dini nasıl yaşadığı ele alınarak din psikolojisi açısından yorumlanmaya çalışılmıştır. Bu çalışma kapsamında yazarın hayatı, düşünce yapısı, edebi kişiliği ve sanatı, din, insan ve toplum anlayışı gibi konular incelenip değerlendirmeye çalışılmıştır. Bunların yanında Sezai Karakoç denilince akla ilk gelen kavramlardan bazıları ‘Diriliş’ ve ‘Hakikat Medeniyeti’ kavramlarıdır. Çalışmada onun bu kavramlara bakışı psiko-sosyal bir yaklaşımla ortaya konmaya gayret edilmiştir. Karakoç’a göre din, onun insan ve toplum anlayışını şekillendirmede etkili rol oynamıştır. Nitekim o, insan ve toplum problemlerine getirdiği çözüm önerilerine de bu anlayışı yansıtmış, meselelere bu açıdan bakmıştır. Aynı zamanda Karakoç, düşünce yazılarında insanlığın bir buhran dönemi içerisinde bulunduğunu vurgulamış ve İslam’ı bu bunalım çağını sona erdirecek çözüm unsuru olarak kabul etmiştir. Bu sebeple o, bilimde ve teknikte geri kalmışlığın sebebini de gerçek Müslümanlıktan ayrılmak olarak yorumlamıştır. Sonuç olarak çalışmada din kavramının Sezai Karakoç’un günlük hayatından siyasi düşüncesine, sanat anlayışından aşk felsefesine kadar her alanda hayat ve olaylara bakışını, tutum ve davranışlarını etkileyen ve şekillendiren bir unsur olduğu kanaatine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Sezai Karakoç, Din, İnsan, Toplum, Medeniyet

Teşekkür

Bu çalışma esnasında benden bilgisini, tecrübesini ve sabrını esik etmeyen tez danışmanım sayın Prof. Dr. Habil Şentürk'e ve rehberliği için sayın Mustafa Koç'a teşekkürü bir borç bilirim.

Psycho-Biographical Analysis on Sezai Karakoç's Personality and Religious Life

Öz

Psychology is a branch of science that serves to recognize a person and make sense of their behavior. Religion, on the other hand, is as old as human history and is one of the values that saturate the spiritual world of human. Psychology and religion need to work together and seek solutions to problems when it comes to the conditions, processes, effects and consequences of the formation and development of the religious life that individuals experience. As a result of this need, the science of religious psychology has emerged, which deals with all kinds of beliefs, attitudes and behaviors related to religion. Sezai Karakoç, one of the poets and thinkers of the Republican period, is someone who has thought, pondered upon and written down works on Islamic issues. In this article, the influence of religion on Karakoç's life and worldview is discussed. An author who strives to live an Islamic religious life has been tried to be interpreted from the point of view of the psychology of religion, considering how he reflects religion into his inner world and how he lives in accordance with religion. As part of this study, topics such as the author's life, the structure of his thought, his literary personality and art, religion, his understanding of people and society were studied and evaluated. In addition, the concepts of “Resurrection” and “truth civilization” are the first concepts that come to mind when one utters the name Sezai Karakoç. His view of these concepts has also been tried to be put forward by a psycho-social approach. According to Karakoç, the factor of religion is important in terms of human and social life. For this reason, Islam has shaped his understanding of human and society. As a matter of fact, he reflected this understanding in the solutions that he brought to the problems of human and society, and looked at the issues from this point of view. At the same time, Karakoç emphasized in his think pieces that youth and society were in a period of depression and considered religion as an element that would end this era of depression. For this reason, he interpreted the reason for the backwardness in science and technique as departure from True Islam. In conclusion, the study concluded that the concept of religion is an element that affects and shapes Sezai Karakoç's view of life and events, attitudes and behaviors in all areas, from his daily life to his political thoughts, from his understanding of art to his philosophy of love.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Sezai Karakoç, Religion, Human, Society, Civilization

Kaynakça

• Akdemir, C. (2010). Nurettin Topçu-Necip Fazıl Kısakürek-Sezai Karakoç’ta ideal gençlik tasavvuru. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alver, K. (2003). İnsan ve toplum gerçekliğini hecelemek. Hece Dergisi, 7 (73), 81.
• Analay, K. (2009). Sezai Karakoç ve diriliş düşüncesi. (Yayınlan-mamış Yüksek Lisans Tezi). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü.
• Argunşah, H. ve ark. (2007). Cumhuriyet dönemi Türk şiiri. [içinde] Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı. ed. (ss. 215-310). R. Korkmaz. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Baş, M. K. (2015). Bütünlüklü bir dünya görüşü olarak diriliş düşüncesi. Diriliş Dünya Görüşü ve Sezai Karakoç Sempozyumu. 20-21 Kasım 2015, 1-9.
• Bayyiğit, M. (2014). Din sosyolojisinin doğuşu ve gelişimi. [için-de] Din Sosyolojisi. (ss. 3-40). ed. M. Bayyiğit, Konya: Palet Yayınları.
• Can, H. (2003). Siyasal bir tasarım olarak Diriliş Partisi. Hece Dergisi, 7 (73), 127.
• İbn Arabi. (2003). İlahi aşk (çev. M. Kanık). İstanbul: İnsan Ya-yınları.
• Kabaklı, A. (1969). Türk Edebiyatı-III. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Karakoç, S. (1975). İslam’ın dirilişi. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1995). Fizikötesi açısından ufuklar ve daha ötesi-I. İs-tanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1997). Sur. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1998a). Çağ ve ilham-III. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1998b). Fizikötesi açısından ufuklar ve daha ötesi-II. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2003). Diriliş muştusu. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2006). Gün doğmadan. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2007a). Tarihin yol ağzında. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2007b). Çağ ve ilham-II. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2011). İnsanlığın dirilişi. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2013). Gün doğmadan. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2015). Diriliş neslinin amentüsü. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2016). Yapı taşları ve kaderimizin çağrısı-I. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2012). Şiirimiz: Akımlar, toplum ve şair hakkında [içinde] Edebiyat Yazıları-II. (ss. 45-50). İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karataş, B. (1984). Araştırma teknikleri. İstanbul: Çağlayan Yayınevi.
• Kavaklı, A. (2010). Sezai Karakoç, aşk ve Mona Rosa. kavak-lim.wordpress.com. (Erişim: 15 Ekim 2020).
• Şahin, V. (2017). Sezai Karakoç’un şiirlerinde kur(t)uluş değer-leri ve diriliş estetiği. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (3), 29-41.
• Şentürk, H. (2014). Yahya Kemal ve din. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Şentürk, H. (2017). Din psikolojisine giriş. İstanbul: İz Yayıncılık.