A Research on 'Religious Development in Adulthood' Literature (1966-2021) in Turkish Psychology of Religion Studies

Yıl 2021, Sayı: 3, 91 - 113, 30.06.2021

Kader Cansu Abay

Öz

The aim of this article is to make a literature review (from 1966 to 2021) on religious development in adulthood in Turkish psychology of religion studies and to determine the general circumstances of these studies. In addition, this article also aims to meet the resource scanning needs of researchers who are planning to conduct research on "religious development in adulthood" among periods of religious development. In line with these targets, in the article, the works written in Turkish in the form of "books, theses, articles, papers, translations and encyclopedia articles" on "religious development in adulthood" between years 1966 and 2021 were grouped together according to the variety of academic products. In this article, which offers the opportunity to observe the development and change that took place in these studies, the literature review model was used methodologically. Research on religious development in adulthood in Turkey were scanned using the internet databases of the National Thesis Center, Dergi Park Academic, Islamic Studies Center, Google Scholar, National Library of Turkey and the Encyclopedia of Islam (n=6). When the data obtained from the scan results are examined; the quantitative distribution of academic products according to their types are, 6% (n=8), 53% theses (n=73), 23% articles (n=32), 14% papers (n=20) and 4% translations (n=5). In the searches made on the subject, it is found out that there were not any (n=0) encyclopedia article. It is determined that a total of 138 academic products/resources were scanned according to all these quantitative product diversity. When a general evaluation is made as a result of the literature review on religious development in adulthood (1966-2021), it is observed that pedagogues of religion had more work in this field than psychologists of religion, while sociologists of religion had less work than psychologists of religion. In addition, the following recommendations can be given to researchers working in the field of psychology of religion: (i)-In order to enrich the Turkish psychology of religion literature, some suggestions and principle decisions might be made in order to encourage studies and publications on religious development in adulthood at the annual meetings of the psychologists of religion. (ii)-Besides, bibliography and literature studies might continue in order to update the studies in the mentioned period of development at regular intervals.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Adulthood, Religious development, Literature, History of science

Türk Din Psikolojisi Çalışmalarında ‘Yetişkinlik Dönemi Dinsel Gelişimi’ Literatürü (1966-2021) Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türk din psikolojisi çalışmalarında yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi üzerine bir literatür (1966-2021) taraması yapmak ve bu çalışmaların genel durumunu belirlemektir. Ayrıca bu makalede, dinsel gelişim dönemlerinden ‘yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi’ üzerine araştırma yapmayı planlayan araştırmacıların kaynak tarama ihtiyacını gidermek de hedeflenmiştir. Bu hedefler doğrultusunda makalede, 1966-2021 yılları arasında ‘yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi’ konusunda alana kazandırılmış ‘kitap, tez, makale, bildiri, çeviri ve ansiklopedi maddesi’ türündeki Türkçe yazılan araştırmalar, akademik ürün çeşitliliğine göre gruplanarak bir araya toplanmıştır. 1966-2021 yılları arasında bu çalışmalarda meydana gelen gelişim ve değişimi panaromik biçimde gözlemleme fırsatı sunan bu makalede, metodolojik olarak literatür tarama modeli kullanılmıştır. Yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi üzerine Türkiye’de yapılan araştırmalar Ulusal Tez Merkezi, Dergi Park Akademik, İslam Araştırmaları Merkezi, Google Akademik, Milli Kütüphane ve İslam Ansiklopedisi (n=6) internet veritabanları kullanılarak taranmıştır. Tarama sonucundan elde edilen veriler incelendiğinde; akademik ürünlerin türlerine göre nicel dağılımlarına bakıldığında, taranan kaynakların % 6’sını kitapların (n=8), % 53’ünü tezlerin (n=73), % 23’ünü makalelerin (n=32), % 14’ünü bildirilerin (n=20) ve % 4’ünü de çevirilerin (n=5) oluşturduğu görülmüştür. Konuyla ilgili yapılan taramalarda ise hiç (n=0) ansiklopedi maddesi olmadığı saptanmıştır. Tüm bu nicel ürün çeşitliliğine göre toplamda 138 adet akademik ürünün/kaynağın tarandığı tespit edilmiştir. Yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi üzerine (1966-2021) yapılan literatür taraması sonucunda genel bir değerlendirme yapıldığında, din pedagoglarının din psikologlarına göre bu alanda daha fazla çalışmalarının olduğu, din sosyologlarının ise din psikologlarına göre daha az çalışmalarının olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca din psikolojisi alanında çalışan araştırmacılar için konuya ilişkin şu önerilerde bulunulabilir: (i)-Türk din psikolojisi literatürünü zenginleştirmek için her yıl düzenli olarak yapılan din psikologları toplantılarında, yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi üzerine yapılacak tez çalışmalarını ve yayınlarını özendirmek amaçlı bazı önerilerde bulunup prensip kararları alınabilir. (ii)-Ayrıca düzenli aralıklarla söz konusu gelişim döneminde yapılan çalışmaların güncellenebilmesi amacıyla bibliyografi ve literatür çalışmaları sürdürülebilir. Böylece bu konu üzerine çalışacak din psikologlarının söz konusu kaynaklara erişimi sağlanabilir ve literatür eksikliğine ilişkin problemleri daha kolay aşılabilir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Yetişkinlik dönemi, Dinsel gelişim, Literatür, Bilim tarihi

Kaynakça

• Abay, K. C. (2020a). Türk din psikolojisi çalışmalarında ‘çocukluk dönemi dinsel gelişimi’ literatürü (1958-2020) üzerine bir araştırma. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 1, 181-218.
• Abay, K. C. (2020b). Türk din psikolojisi çalışmalarında ‘ergenlik dönemi dinsel gelişimi’ literatürü (1963-2020) üzerine bir araştırma. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 2, 161-220.
• Ansiklopedi Madde Taraması. (2021). İslâm Ansiklopedisi, (https://www.islamansiklopedisi.org.tr). Erişim: Nisan 2021.
• Argyle, M. & Beit-Hallahmi, B. (1975). The social psychology of religion. London: Routledge.
• Hökelekli, H. (1998). Din psikolojisi. (3. baskı). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Karaca, F. (2011). Din psikolojisi. Trabzon: Eser Matbaacılık.
• Karaca, F. (2016). Dini gelişim psikolojisi. Trabzon: Eser Matbaacılık.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar-ilkeler-teknikler. (31. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kitap Taraması. (2021). Milli Kütüphane, (https://www.mku-tup.gov.tr). Erişim: Nisan 2021.
• Koç, M. (2005). Din psikolojisi araştırmalarında ergenlik dönemi üzerine Türkçe yapılan çalışmalarla ilgili bir literatür incelemesi. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12, 41-69.
• Koç, M. (2008). Yetişkinlik döneminde dindarlık ile benlik kavramı değişkenleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurnaz, M. (2015). İlk yetişkinlerde dini yönelim - mutluluk ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Makale Taraması. (2021a). Google Akademik, (https://scholar.go-ogle.com.tr). Erişim: Nisan 2021.
• Makale Taraması. (2021b). İslâm Araştırmaları Merkezi, (http://www.isam.org.tr). Erişim: Nisan 2021.
• Makale Taraması. (2021c). Dergi Park Akademik, (https://dergipark.org.tr/tr). Erişim: Nisan 2021.
• Merter, M. (2017). Dokuz yüz katlı insan. İstanbul: Kaknüs Yayıncılık.
• Tez Tarama. (2021). Ulusal Tez Merkezi, (https://tez.yok.gov.tr). Erişim: Nisan 2021.
• Tokur, B. (2020). Klasik ve güncel konularıyla din psikolojisi. Ankara: Sonçağ Akademi Yayıncılık.
• Uysal, V. (2006). Yetişkinlikte dindarlık ve kültürel arka planı. [içinde] Yetişkinlik dönemi eğitimi ve problemleri. (ss. 207-246). ed. M. F. Bayraktar. İstanbul: Ensar Neşriyat.