The Effect of Childhood Traumas on Moral Maturity: The Sample of Isparta

Yıl 2025, Sayı: 11, 119 - 144, 30.06.2025

Melike Nur Çetinkaya , Mustafa Memiş

https://doi.org/10.59379/tdpd.1581779

Öz

This article aims to examine the effect of childhood traumas on individuals’ levels of moral maturity through a multidimensional framework. The research sample consists of 352 participants residing in Isparta, Türkiye, all of whom voluntarily participated in the study. Demographic data were collected via a Personal Information Form developed by the researcher. Childhood trauma levels were assessed using the validated and reliable Childhood Trauma Questionnaire, while moral maturity levels were measured with the Moral Maturity Scale. The study employed descriptive and correlational survey models to capture existing patterns and analyze relationships between variables. Data were gathered through online questionnaire forms. Independent Samples t-tests were used for two-group comparisons, while one-way ANOVA was applied for comparisons across three or more groups. When parametric assumptions were met, Bonferroni post hoc tests were conducted to identify group differences. Pearson correlation analysis was used to explore the relationships between childhood trauma, moral maturity, and their subdimensions. The findings indicate that childhood trauma is significantly associated with certain demographic variables. Participants with only primary education reported higher trauma scores than those with higher levels of education. Individuals whose parents were divorced exhibited more trauma than those from intact families. Likewise, respondents who identified as “non-religious” or “slightly reli-gious” reported significantly higher trauma levels than those identifying as “religious” or “highly religious.” However, it was found that the gender variable did not have a statistically signifi-cant effect on childhood traumas. In contrast, findings related to moral maturity levels varied across different demographic variables. It was observed that gender and parental marital status had no significant impact on individuals’ levels of moral maturity. Comparisons based on educational background revealed that individuals with only a primary school education had lower levels of moral maturity than those who had completed secondary school, high school, associate, undergraduate, or postgraduate education. Regarding perceived religiosity, it was concluded that participants who identified as "non-religious" or "slightly religious" exhibited lower levels of moral maturity compared to those who identified as "religious" or "very religious."

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion , Childhood , Trauma , Religiosity , Moral maturity

Çocukluk Çağı Travmalarının Ahlaki Olgunluk Üzerindeki Etkisi: Isparta Örneklemi

Öz

Bu makalenin amacı, çocukluk çağı travmalarının bireylerin ahlaki olgunluk düzeylerine etkisini çok boyutlu olarak incelemektir. Araştırmanın örneklemini, Isparta ilinde ikamet eden ve çalışmaya gönüllü olarak katılan 352 denek oluşturmuştur. Örneklemin demografik özellikleri, araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu aracı-lığıyla toplanmıştır. Çocukluk dönemine ilişkin travma düzeyleri, geçerlik ve güvenirliği sağlanmış Çocukluk Çağı Travma Ölçeği ile ahla-ki olgunluk düzeyleri ise Ahlaki Olgunluk Ölçeği ile ölçülmüştür. Araştırmada, mevcut durumu betimlemeye ve değişkenler arası ilişkileri analiz etmeye olanak tanıyan betimsel ve ilişkisel tarama modelleri tercih edilmiştir. Çalışmada, katılımcılara ait veriler, çevrim içi anket formlarıyla toplanmıştır. İkili grup karşılaştırmalarında bağımsız örneklem t-testi, üç ve daha fazla grup karşılaştırmalarında anova kullanılmıştır. Parametrik analizlerde grup farklarını belirlemek için Bonferroni yöntemiyle Post Hoc testi uygulanmıştır. Ahlaki olgunluk ile çocukluk çağı travmaları ve alt boyutları arasındaki ilişkiler Pearson korelasyon analiziyle incelenmiştir. Çalışmanın bulguları, çocukluk çağı travmalarının belirli demografik değişkenlerle anlamlı düzeyde ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. İlkokul mezunu katılımcıların çocukluk çağı travma puanlarının, ortaokul, lise, ön lisans, lisans ve lisansüstü mezunu katılımcıların puanlarına oranla daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ebeveynleri boşanmış bireylerin, ebeveynleri birlikte olan bireylere göre daha yüksek düzeyde çocukluk çağı travması yaşadıkları belirlenmiştir. Aynı şekilde, “dindar olmayan” veya “az din-dar” olan katılımcıların çocukluk çağı travma puanlarının, “dindar” ve “çok dindar” olan bireylerin puanlarından anlamlı düzeyde yüksek olduğu saptanmıştır. Buna karşın, cinsiyet değişkeninin çocukluk çağı travmaları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin bulunmadığı görülmüştür. Ahlaki olgunluk düzeyine ilişkin bulgular ise farklı demografik değişkenlerle farklılık göstermiştir. Cinsiyet ve anne-baba birlikteliği değişkenlerinin, bireylerin ahlaki olgunluk düzeyleri üzerinde anlamlı bir etkisinin bulunmadığı anlaşılmıştır. Eğitim düzeyine göre yapılan karşılaştırmalarda, ilkokul mezunu bireylerin ahlaki olgunluk düzeylerinin ortaokul, lise, ön lisans, lisans ve lisansüstü mezunlarına göre daha düşük olduğu belirlenmiştir. Algılanan dindarlık değişkenine göre ise “dindar olmayan” ve “az dindar” olan katılımcıların ahlaki olgunluk düzeylerinin, “dindar” ve “çok dindar” olan katılımcılardan daha düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi , Çocukluk dönemi , Travma , Dindarlık , Ahlaki olgunluk

Kaynakça

• Acuner, H. Y. (2004). 14-18 yaş arası gençlerde ahlaki yargı gelişimi ve ahlak eğitimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akcan, G. (2018). Travma sonrası büyüme: Bir gözden geçirme. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(3), 61-70.
• Aktepe, E. (2009). Çocukluk çağı cinsel istismarı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(2), 95-119.
• Akyıl, A. (2019). Çocukluk çağı travmaları, bilişsel duygu düzenleme ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi: Diyarbakır ve Mardin örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Alp, A. A. (2019). Karabük üniversitesi öğrencilerinde çocukluk çağı travmalarının suçluluk utanç duyguları ve benlik saygısı ile ilişkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Apaydın, H. (2016). Din psikolojisi terimler sözlüğü. İstanbul: Bilimkent Yayınları.
• Ay, M. F. (2020). Ahlaki olgunluk ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Bilimname, 2020(43), 349-364.
• Bernstein, D. P., Fink, L., Handelsman, L., Foote, J., Lovejoy, M., Wenzel, K., Ruggiero, J. (1994). Initial reliability and validity of a new retrospective measure of child abuse and neglect. American Journal of Psychiatry, 151(8), 1132-1136.
• Bozgun, K. & Pekdoğan, S. (2018). Öğretmen adaylarının çocukluk dönemi istismar yaşantılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 982-996.
• Çakmak, A. H. (2021). Yetişkinlerdeki dindarlık, ahlaki olgunluk ve ölüm kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Çimen, S. (2020). Öldürmeyen acı güçlendirir mi? Travma sonrası büyüme ve kolektivistik başa çıkma stillerinin ilişkisi. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 3(5), 158-174.
• Demirci, E. (2014). Ahlaki olgunluk ve dindarlık arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Duman, N. (2019). Travma sonrası büyüme ve gelişim. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 4(7), 178-184.
• Güleç H., Topaloğlu M., Ünsal D. & Altıntaş M. (2012). Bir kısır döngü olarak şiddet. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1), 112-137.
• Güvercin, F. K. (2024). X, y, z kuşağı tüketicilerinin değer algıları ve ahlaki olgunluk dereceleri ekseninde pazarlama etiğinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İzgi, Ş. (2020). Aile içi şiddet, çocukluk çağı travmaları, aleksitimi ve bedenselleştirme arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karaçalı, M. & Korkmaz, S. (2023). Psikolojik iyi oluş, yaşamda an-lam ve dindarlık arasındaki ilişkiler. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(2), 128-147.
• Kardaş, F. & Tanhan, F. (2018). Van depremini yaşayan üniversite öğrencilerinin travma sonrası stres, travma sonrası büyüme ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 1-36.
• Kaya, M. & Aydın, C. (2011). Üniversite öğrencilerinin dini inanç ile ahlaki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30(30), 15-42.
• Kaya. M. (1993). Bazı kişisel değişkenlere göre üniversite öğrencilerinin ahlaki yargıları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., & Bökeoğlu, Ö. Ç. (2006). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Köse, E. (2022). Problemli internet kullanımının ahlaki olgunluk ve öz aş-kınlık üzerinden yaş gruplarına göre değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yük-sek Lisans Tezi). İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özen, Y. (2017). Psikolojik travmanın insanlık kadar eski tarihi. The Journal of Social Science, 1(2), 104-117.
• Özgen, F. & Aydın, H. (1999). Travma sonrası stres bozukluğu. Klinik Psikiyatri, 1, 34-41.
• Peker, E. (2017). Çocukluk çağı travmaları, yetişkinlik döneminde bağlanma biçimi ve öz anlayış arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şar, V., Öztürk, E. & İkikardeş, E. (2012). Çocukluk Çağı Ruhsal Travma Ölçeği’nin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenirliği. Türkiye Klinikleri, 32(4), 1054-1063.
• Şengün, M. (2008). Lise öğrencilerinin ahlaki olgunluk düzeylerinin bazı kişisel değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şenocak, M. (2023). 18-35 yaş arası bireylerde çocukluk çağı travmaları, psikolojik dayanıklılık ve suça yatkınlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Topkapı Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Tekin, İ. (2017). Ahlaki olgunluk kavramı üzerine kuramsal bir çözümleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 2275-2298.
• Tolunay, A. (2001). The relationship between religiosity, dogmatism, and moral reasoning. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türker, N. Y. (2018). Yetişkinlerde dindarlık ve psikolojik sağlamlık ilişkisi üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türkgil, B. (2021). Çocukluk çağı travmaları olan yetişkinlerde çocukluk çağı travmaları, ruminatif düşünce biçimi ve umutsuzluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Kent Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yıldırım, Y. (2014). Ortaokul 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin ahlaki olgunluk düzeyi ile sosyal tutumlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yöyen, E. G. (2017). Çocukluk çağı travması ve benlik saygısı. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(1), 267-282.
• Yüksel, G. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin karakter eğitimi yetkinlik inançları ile ahlaki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.