Kültür Turizmi Alanlarında Turizmin Çeşitlendirilmesine Eleştirel Bir Bakış: Safranbolu UNESCO Dünya Miras Alanı

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 53 - 64, 17.04.2016

Serdar Ceylan Mehmet Somuncu

Öz

Tarihi Safranbolu kenti, Türkiye’de UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alan 15 alandan biridir. Safranbolu, 17. ve 18. yüzyıl Osmanlı sivil mimarisini yansıtan ve yaklaşık 20 yıldır önemli bir kültürel turizm alanı olan bir kenttir. Bu araştırmanın birinci amacı, turizmin planlamaya ve alan yönetimine dayalı olmayan bir şekilde kentte gerçekleşmesi nedeniyle, bu durumdan kaynaklanan sorunları belirlemek ve bu konudaki paydaş görüşlerini yorumlamaktır. Araştırmanın ikinci amacı ise Dünya Miras Alanının özellikleri ile bağdaşmayan turizm uygulamalarını eleştirel bir bakış açısı ile analiz etmektir. Bu bağlamda kentin korunması ve sürdürülebilir turizm uygulamalarının hayata geçirilmesi için öneriler ortaya koyulacaktır. Nitel araştırma yöntemi ile yapılan bu araştırmada, veri toplama aracı olarak derinlemesine görüşme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem seçiminde kartopu örneklem yöntemi kullanılmış, alanda yaşayan farklı ilgi gruplarından 15 kişi ile yarı yapılandırılmış görüşme formuna bağlı kalınarak yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Yerinde yapılan gözlemler, derinlemesine görüşmelerden elde edilen veriler ve alana ilişkin ikincil veriler sürdürülebilir turizm göstergeleri çerçevesinde analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; hafta içinde otellerin doluluk oranlarının düşük olması, turizmi tüm haftaya yayma ve ziyaretçi geceleme süresini uzatma düşünceleri alanda turizmin çeşitlendirilmesi fikrini öne çıkarmıştır. Bu durum, doğal peyzajın bozulmasına ve kültürel turizmdeki nitelikliliğin daha da düşmesine neden olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Kültürel Miras, Dünya Mirası, Kültürel Turizm, Safranbolu, UNESCO.

   

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Dünya Mirası, Kültürel Turizm, Safranbolu, UNESCO

Kaynakça

• Ahmad, A. (2013). The Constraints of Tourism Development for a Cultural Heritage Destination: The Case of Kampong Ayer (Water Village) in Brunei Darussalam. Tourism Management Perspectives, 8, 106-113.
• Ahunbay, Z. (1999). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, YEM Yayınları, İstanbul.
• Albayrak, A. (2013). Alternatif Turizm. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Akgül, O. (2004). Kültür Turizmi. A. Yüksel, M. Hancer (Eds), Turizm, İlkeler ve Yönetim, (ss.209-226). Turhan Kitabevi, Ankara.
• Aksoy, M., Kuş, A. (2003). Müze Kent Safranbolu. Safranbolu Hizmet Birliği Kültür Yayını.
• Akten, M., Akten, S. (2011), “Sürdürülebilir Turizm Kavramı: Sarıgöl Örneği”, I. Ulusal Sarıgöl İlçesi Örneği ve Değerleri Sempozyumu, 17-19 Şubat, Sarıgöl.
• Aktüre, S., Şenyapılı, T. (1975). Safranbolu. ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü. CP302 Aralık. Basılmamış Rapor.
• Aydın, İ. (1999), Açıklamaları Turizm Terimleri Sözlüğü, Çoşkun Matbaası, Aydın.
• Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (2015a). Kültür Turizmi, http://turizmbolgesi.com/site/sayfa/55/kultur- turizmi#.VO3Qo3ysWcw (Erişim Tarihi: 25.02.2015). Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (2015b). Karabük, http://bakka.gov.tr/site/sayfa/44/karabuk#.VO3QQnysWcx (Erişim Tarihi: 25.02.2015). Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (2015c). Karabük Yatırım Destek Ofisi, http://bakka.gov.tr/site/sayfa/32/karabuk-yatirim-destek-ofisi#.VO3abnysWcw (Erişim Tarihi: 25.02.2015).
• Bayazıt, N. (2014). Safranbolu Geleneksel Konutları ve Toplumsal Değişme. Safranbolu Belediyesi, Safranbolu Araşt. Merkezi, Kültür Yay. No: 9, İstanbul: Özlem Maatbacılık.
• Bulduk, P. (1979). Safranbolu Konutlarının Plan Tipleri. MMLS Lisansüstü Tezi.
• Büyükyeğen, G. (2008). Edirne Kent Merkezi ve yakın çevresi rekreasyonel kaynak Değerlerinin Sürdürülebilirlik Bağlamında Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Coccossis, H. (2008). “Cultural Heritage, Local Resources and Sustainable Tourism”, Int. J. Serv. Technol.Management, 10 (1), 8-14.
• Çakmak, A.Ç., Kök, İ.T. (2012). Destinasyon Pazarlaması ve Safranbolu’nun Destinasyon İmajının Ölçülmesi”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 80-101.
• Durovic, M., Lovrentjev, S. (2014). “Indicators of Sustainability in Cultural Tourism”, Matina Durovic and Sonja Lovrentjev, The Macrotheme Review, 3 (7), 180-189.
• Dünya Turizm Örgütü (1996). What Tourism Managers Need to Know: A Practical Guide to the Development and Use of Indicators of Sustainable Tourism. Madrid: WTO.
• Endresen, K. (1999). Sustainable Tourism and Cultural Heritage: A Reiew of Development Assistance and its Potential to Promote Sustainability, Nordic World Heritage Office.
• Gülmez, G. (2009). The City of Safranbolu, (Gül Pulhan Ed.) The World Heritage in Turkey, Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism, Istanbul. pp. 375-437.
• Günay, R. (1981). Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluşumu. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları 456. Kültür Eserler Dizisi 8, Ankara.
• Gürbüz, A. (2003). “Safranbolu’ya Gelen Yerli Turistlerin Tatmin Olma Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Ticaret ve Turizm Fakültesi Dergisi,1, 1-21.
• Gürbüz, A. (2009). “Safranbolu’yu Ziyaret Eden Turistlerin Demografik Özelliklerine Göre Turistik Ürünleri Algılama Durumu”, Doğuş Üniversitesi Dergisi,10 (2), 217-234.
• Gürbüz, A., Türker, N., Ayaz, N., Türkmen, F., Kaya Ş., Yolcu, T., Şehirli, M. (2014). Safranbolu Turizm Master Planı 2015-2023. (05 Şubat). Karabük Üniversitesi Safranbolu Turizm Fakültesi.
• İnce, Y. (1976). Safranbolu Tarihsel Kent Dokusunun Korunması. TTOK Belleteni. No 54/333, Haziran- Ağustos, ss. 25-28.
• Karakaya, A., Akbulut, H. (2010). “Safranbolu’daki Turizm İşletmelerinde Kurumsal Yönetimin Uygulanabilirliğine Yönelik Bir Araştırma”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (11), 17-32.
• Kıray, M.B. (1982). Safranbolu’da Konut İçi Yaşam Olanakları Sınırlamaları ve Turizm Yönü. (İçinde M. Kıray) Toplum Bilim Yazıları. Ankara: Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Yayın No: 7, 389-426.
• Kuban, D. (1976). Safranbolu’yu Niye Korumalı. TTOK Belleteni. No 54/333, Haziran-Ağustos, ss. 3-5.
• Koçan, N., Çorbacı, Ö.L. (2012). “Tarihi Çevreleri Koruma Sürecinde Yeni Yaklaşımlar: Kongre Turizmi, Safranbolu Çarşı Örneğinde Bir Araştırma”, MAKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 31-96.
• Kuş, A. (2003). Türkiye’de Mimarlık Değerlerinin Korunmasında İlk Adımlar: Safranbolu 1975-1980. Safranbolu Kaymakamlığı Hizmet Birliği Yayını.
• Kuş, A. (2010). Safranbolu Evleri ve Yaşam Biçimi. Safranbolu Kaymakamlığı Hizmet Birliği Yayını: 24.
• Kuş, A., Ulukavak, K. (2015). Safranbolu: Korumada 40. Yıl (1975-2015), Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı Yayınları 2, Göksu Ofset Matbaacılık, İstanbul.
• Li, M., Wu, B., ve Cai, L. (2008). Tourism Development of World Heritage Sites in China; A Geographic Perspective. Tourism Management,29, 308-319.
• Lichfield, N. (1988). Economics in Urban Conservation. Cambridge University Press, England.
• Loulanski, T., Loulanski, V. (2011). The Sustainable Integration of Cultural Heritage and Tourism: A Meta-Study. Journal of Sustainable Tourism, 19 (7), 837-862.
• McKercher, B., Ho, P.S.Y., Du Cros, H. (2005). Relationship Between Tourism and Cultural Heritage Management: Evidence from Hong Kong. Tourism Management, 26, 539-548.
• Meşhur, F. (1979). Safranbolu Konutlarında Oda Tipleri. İTÜ MMLS Lisansüstü Tezi.
• Meşhur, M.Ç. (1999). Tarihi Çevrelerin Korunması Sürecinde Yeni Yaklaşımlar: Amasya Kenti Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Meydan-Uygur, S., Baykan, E. (2007). “Kültür Turizmi ve Turizmin Kültürel Varlıklar Üzerindeki Etkileri”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 30-49.
• Nayır, Z. (2011). Safranbolu. Cultural Heritage of Turkey. Ministry of Culture and Tourism Publications. pp. 184-192.
• Özdemir, Ü. (2011). “Safranbolu’nun Kültürel Miras Kaynakları ve Korunması”, Doğu Coğrafya Dergisi,16 (26), 129-142.
• Özdoğan, N. (1988). Safranbolu Çeşme Mahallesinde Arasta Arkası Sokağı, Meydan ve Çarşı Üzerine Bir Sit Koruma Önerisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Özdoğan, O.N. (2014). “Sürdürülebilir Turizm ve Kültürel Miras”, İçinde Kozak, M. (Ed), Sürdürülebilir Turizm, Detay Yayıncılık, Ankara, ss.45-60.
• Özkan, N.E. (2005). Koruma ve Kültür Turizmi Bağlamında İstanbul Tarihi Yarımada’da Bizans Dönemi Mimari Mirasının Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Özköse, A. (2011). Dünya Miras Listesinde 18. Yılında Safranbolu. Safranbolu Belediyesi, Aralık 2011.
• Patton, M.Q. (1987). How to Use Qualitative Methods in Evaluation, Newbury Park, CA: Sage.
• Punch, K.F. (2011). Introduction to Social Research, Second Edition (Çev: D. Bayrak, H.B. Arslan, Z. Akyüz), Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Pekel, C. (1979). Safranbolu Konutlarında Kullanım Süreklilikleri Yönünden Bir Yaklaşım. İTÜ MMLS Yayımlanmamış Lisansüstü Tezi.
• Sezer, L. (1979). Safranbolu’da Bir Koruma Önerisi. ODTÜ. Yayımlanmamış Tez.
• Shararh, A.D., Badaruddin, M. (2013). “Local Perception of Tourism Development: a Conceptual Framework for the Sustainable Cultural Tourism”, Journal of Management and Sustainability, 3 (2), 31-39.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Bölükbaşı-Ertürk, E. (2007). Türkiye’deki Dünya Miras Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Safranbolu, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T., Bölükbaşı-Ertürk, E. (2009). “Safranbolu Raporu”, İçinde: Türkiye’nin Dünya Miras Alanları-Koruma ve Yönetimde Güncel Durumlar, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Somut Kültürel Miras İhtisas Komitesi, ss. 215-240, Ankara.
• Somuncu, M., Yiğit, T. (2010). World Heritage Sites in Turkey: Current Status and Problems of Conservation and Management”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 8 (1), 1-26.
• Swarbrooke, J. (2000). Sustainable Tourism Management. Oxon: CABI.
• Türker, N. (2002). “Cultural Tourism in Safranbolu” 12th International Research Conference of the Council for Australian Tourism and Hospitality Education (CAUTHE), Tourism and Hospitality on the Edge, 6-9 February, Perth, Western Australia.
• Türker, N. (2003). “Sürdürülebilir Rekabette Kültürel Çekiciliklerin Rolü: Safranbolu Üzerine Bir Çalışma”, Tarihi ve Kültürel Çekicilikler Açısından Türkiye Turizminin Dünya Turizmindeki Yeri, IV. Ulusal Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Bölgesel Kalkınma ve İşletme Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi, (18-19 Aralık), İzmir.
• Türker, N. (2005). Safranbolu’da Turizm: Turizmin Gelişmesi, Turistik Talebin Yapısı, Sorunlar, Çözüm Önerileri ve Gelecekten Beklentiler Üzerine Bir Çalışma. Zamanlık Yayın Basım, Safranbolu.
• Türker, N. (2013). “Turizm Etkilerinin Ev Sahibi Toplumdaki Algıları: Safranbolu Dünya Miras Kenti Üzerine Bir Alan Araştırması”, Revista de Cercetare Şi Interventie Sociala, 43, 114-141.
• Türker, N., Canbulat, İ. (2008). “Safranbolu- Tourism Versus Conservation”, The 4th World Conference for Graduate Research in Tourism, Hospitality and Leisure, Antalya, 23-27 April.
• Wang, Y., Bramwell, B. (2012). Heritage protection and tourism development priorities in Hangzhou, China: A political economy and governance perspective. Tourism Management, 33, 988-998.
• Yazgan, M.E. Erdoğan, E. (1992). Tarihi Çevrelerde Peyzaj Planlama, Peyzaj Mimarlığı Derneği Yayınları II, Ankara.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Genişletilmiş 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yücel, A. (1976). Korumada Toplum Ölçeği Küçük Yerleşme Merkezlerinin Koruma Sorunları, Bazı Örnekler ve Safranbolu Hakkında Gözlemler, MTRE Bülteni, Sayı 5-6, ss. 26-27.