Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 5-6 Yaş Grubu Çocukların Yeme Davranışları ile Anne-Baba İlgi Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 28 - 39, 31.05.2021

Nur Betül Karaaslan , Hulya Bilgin

https://doi.org/10.29228/mutead.3

Cited By: 1

Öz

Amaç: Araştırma, okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş okul öncesi dönem çocuklarının ebeveynlerinden alınan veriler doğrultusunda, çocukların yeme davranışları ile anne-babaların ilgi düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesini amaçlamaktadır.
Yöntem ve Araçlar: Araştırmanın örneklemini 2017-2018 eğitim öğretim yılında İstanbul ili Milli Eğitim Bakanlığı‘na bağlı özel / resmi okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden, 5-6 yaş grubu 357 çocuğun anne ve babaları oluşturmaktadır. İlişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Çocukların ve ailelerinin demografik özelliklerini belirlemek için araştırmacı tarafından hazırlanan ”Kişisel Bilgi Formu”, çocukların yeme davranışlarını belirlemek için Lynda A. Archer, Peter L. Rosenbaum ve David L. Streiner (1990) tarafından geliştirilen ve Ünlü (2011) tarafından Türkçeye çevrilerek geçerlik güvenirlik çalışması yapılan ‘Çocuklarda Yeme Davranışı Değerlendirme Ölçeği’ kullanılmıştır. Çocukların anne-babalarının ilgi düzeyini belirlemek için Sucuoğlu, Özkal, Yıldız-Demirtaş ve Güzeller (2015) tarafından geliştirilen “Çocuğa Yönelik Anne-Baba İlgisi Ölçeği” kullanılmıştır.
Sonuçlar: Araştırma sonuçlarına göre; çocuklarda Yeme Davranışı Değerlendirme Ölçeği ile Çocuğa Yönelik Anne-Baba İlgisi Ölçeği anne formu arasında “düşük” bir ilişki bulunmuştur. Çocuklarda Yeme Davranışı Değerlendirme Ölçeği ile Çocuğa Yönelik Anne-Baba İlgisi Ölçeği baba formu arasında ise; sadece okula yönelik ilgi alt boyutu ile davranış alt boyutu arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi dönem çocuğu, çocukta yeme davranışı, anne - baba ilgisi

Examination of the Relationship Between Eating Behaviors of 5-6 Years Old Children Attending Pre- School Institutions and Mother-Father Child Care Level

Öz

Purpose: The research aims to examine the relationship between the eating behaviours of 5-6 years old children and the parents’ child care levels with the data obtained from the parents of 5-6 years old preschool children.

Method and Materials: The sample of the study consists of mothers and fathers of 357 children in the 5-6 age group who attend private / public preschool education institutions affiliated to the Ministry of National Education in Istanbul in 2017-2018 academic year. In the research, relational screening method was used. The “Personal Information Form” prepared by the researcher in order to find, children and parents’ demographic characteristics, and “Children Eating Behaviour Evaluation Scale” prepared by Lynda A. et al. (1990) and translated by Ünlü (2011) in order to find children eating behaviour used in the research. “Mother-Father Child Care Scale” created by Sucuoğlu, Özkal, Yıldız-Demirtaş and Güzeller (2015) was used in the research in order to determine mother-father child care scale. Results: Similarly, there are significant differences in mother-father child care with child age, type of educational institution, age of the father, parents’ education level, the mother’s employment status, the birth order of child in the family and the marital status of parent. It is observed that there is a “low” correlation between the Child Eating Behavior Evaluation Scale and the Mother-Father Child Care Scale. Between the Child Eating Behavior Evaluation Scale and the Mother-Father Child Care Scale for the father; it is observed that there is a positive “low” level correlation in child sub-dimension school interest with mother’s sub-dimension opinion about child’s eating behavior.

Pre-school Child, Child Eating Behaviour, Mother-Father Child Care

Anahtar Kelimeler

Pre-school child, Child eating behaviour, Mother-Father child care

Kaynakça

• Ak, M. (2018). İlkokul kademesindeki öğrencilerin ebeveynlerine verilecek olan 3 adım anne babalıkta ustalaşma eğitim programının çocuğa yönelik anne-baba ilgisi üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans bitirme projesi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Amato, P. R. (1994). Father-child relations, mother-child relations, and offspring psychological well-being in early adulthood. J Marriage Fam, 56(4), 1031-1042.
• Arabacı, N. ve Ömeroğlu, E. (2013). 48-72 aylık çocuğa sahip anne-babaların çocukları ile iletişimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 41-53.
• Arlı, M., Şanlıer, N., Küçükkömürler, S. ve Yaman, M. (2017). Anne ve çocuk beslenmesi. (8. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Bozok, M. (2017). Türkiye’de babalığı anlamak serisi-I. Özel Araştırma Raporu. İstanbul.
• Brown, A. (2011). Media use by children younger than 2 years. Journal of the American Academy of Pediatrics, 128(5), 1040-1045. Erişim adresi: https://doi.org/10.1542/peds.2011-1753.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. (23. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Carter, S. (2003). Educating our children together: Source book for effective family -school comminity partnerships. U.S. Office of Special Educational Programs.
• Chamberlin, L. A., Sherman, S. N., Jain, A., Powers, S. W. ve Whitaker, R. C. (2002). The challenge of preventing and treating obesity in lowincome, preschool children. Arch Pediatr Adolesc Med., 156(7), 662- 668.
• Chonchaiya, W. ve Pruksananonda, C. (2008). Television viewing associates with delayed language development. ActaPaediatrica, 97(7), 977-982. Erişim adresi: https://doi.org/10.1111/j.1651-2227.2008.00831.x.
• Coleman, P. K. ve Karraker, K. H. (2000). Parenting self-efficacy among mothers of school-age children. Conceptualization, Measurement, and Correlate, 49(1), 13-24. Erişim adresi: https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2000.00013.x.
• Çelikoyar, Z. (1988). Sosyo-ekonomik düzeyi düşük bir grup kentsel çocuğun beslenme ve gelişim durumları (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Çocuk Sağlığı Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, Ş. (2019). Ebeveyn algısıyla çocuklarda iştahsızlık durumu arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Biruni Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Dereli, F. (2006). 2-5 yaş arası sağlıklı çocukların beslenme özellikleri ve aile etkileşimi (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Ek, A., Sorjonen, K., Eli, K., Lindberg, L., Nyman, J., Marcus, C. ve Nowicka, P. (2016). Associations between parental concerns about preschoolers' weight and eating and parental feeding practices: results from analyses of the child eating behavior questionnaire, the child feeding questionnaire, and the lifestyle behavior checklist. Plos One, 11(1), e0147257.
• Englund, M. M, Luckner, A. E., Whaley, G. J. L. ve Egeland, B. (2004). Children’s achievement in early elementary school: Longitudinal effects of parental involvement, expectations, and quality of assistance. Journal of Educational Psychology, 96(4), 723-730.
• Erdoğdu, Ö. ve Çetkinkaya Ş. (2019). 5-6 yaş grubu çocuklarda ebeveyn tutumlarının akran ilişkilerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Erol, E. T. (2019). Anne-baba tutumları ile 5-10 yaş grubu çocukların davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Fan, X. T. ve Chen, M. (2001). Parental involvement and students’ academic achievement: A meta analysis. Educational Psychology Review, 13, 1-22.
• Garipağaoğlu, M., Saydam, R. ve Gökçay, G (2003). Beslenme sorunu olan çocuklara ekip yaklaşımının sonuçları. 47. Milli Pediatri Kongresi, 3. Milli Çocuk Hemşireliği Kongresi 2. Pediatri Asistanları Kongresi Bilimsel Program ve Özet Kitabı, İstanbul.
• Green, S. (2001). Creating a father friendly child care environment. Child Care Centers Conections. 10-1. Erişim adresi: https://www.fatherhood.gov/sites/default/files/ Resource%20Files/e000000534_0.pdf.
• Günindi, N. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının sosyal uyum becerileri ile anne-babalarının empatik becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hamamcı, Z. (2005). Üç-altı yaşlarında çocukları olan anne ve babaların aile eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 30, 319. Erişim adresi: http://www.cagdasegitim.org/?set=aylik&arsiv=200504.
• Hill, N. E. ve Craft, S. A. (2003). Parent-school involvement and school performance: mediated pathways among socioeconomically comparable African American and Euro-American families. Journal of Educational Psychology, 95(1), 74-83. Erişim adresi: https://doi.org/10.1037/0022-0663.95.1.74.
• Hill, N. E. ve Tyson, D. F. (2009). Parental involvement in middle school: A meta-analytic assessment of the strategies that promote achievement. Developmental Psychology, 45(3), 740-763. Erişim adresi: https://doi.apa.org/doiLanding?doi =10.1037%2Fa0015362.
• İnci, M. A. ve Deniz, Ü. (2015). Baba tutumları ile çocuğun yaşı, cinsiyeti, doğum sırası ve kardeş sayısı değişkenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(02).
• Jeynes, W. H. (2007). The relationship between parental involvement and urban secondary school student academic achievement: A meta-analysis. Urban Education, 42(1), 82-110.
• Kahraman, D. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının yeme davranışlarının değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Kırklareli Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırklareli.
• Karakuş, S. Ş., Yıldırım, H. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Üç faktörlü yeme ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(3), 229-237. Erişim adresi: DOI: 10.5455/pmb.1-1446540396.
• Kim, E. (2002). The relationship between parental involvement and children’s educational achievement in the Korean immigrant family. Journal of Comparative Family Studies, 33(4), 529-543.
• Kobak, C. (2009). Okul öncesi dönemde (3-6 yaş) ana çocuk sağlığı ve anaokulundaki çocukların beslenme özelliklerinin karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kobak, C. ve Pek, H. (2015). Okul öncesi dönemde (3-6 yaş) ana çocuk sağlığı ve anaokulundaki çocukların beslenme özelliklerinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 42-55.
• Köroğlu, S. (2009). Okul öncesi dönem 4-6 yaş arası çocuklarda aileden kaynaklanan beslenme bozukluklarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kurt, E. (2014). Okul öncesi ve okul dönemi çocuklarda yemek yeme davranışının değerlendirilmesi (Uzmanlık tezi). Turgut Özal Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara.
• Merdol, K. T. (2017). İştahsız çocuk yönetimi: diyetisyenlere düşen görevler. Beslenme ve Diyet Dergisi, 45(3), 199-203. Erişim adresi: https://beslenmevediyetdergisi. org/index.php/bdd/article/view/38.
• Mistry, K. B., Minkovitz, C. S., Strobino, D. M. ve Borzekowski, D. L. (2007). Children’s television exposure and behavioral and social outcomes at 5.5 years: Does timing of exposure matter. Journal ofthe American Academy of Pediatrics, 120(4), 762-769. Erişim adresi: https://doi.org/10.1542/peds.2006-3573.
• Mitchell, J., Pate, R., Beets, M. ve Nader, P. (2013). Time spent in sedentary behavior and changes in childhood BMI: A longitudinal study from ages 9 to 15 years. International Journal of Obesity, 37(1), 54-60.
• Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z. ve Özdinçler, A. R. (2018). Dijital teknoloji kullanımının çocukların gelişimi ve sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(2), 227-247. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2018.5.2.0051.
• Ogelman, H. G., Önder, A., Seçer, Z. ve Erten, H. (2013). Anne tutumlarının 5-6 yaş çocuklarının sosyal becerilerini ve okula uyumlarını yordayıcı etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 143-152.
• Oğuz, Ş. (2011). Konya il merkezinde okulöncesi eğitim kurumlarına devam etmekte olan 60-72 aylık çocukların beslenme alışkanlıkları (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Oğuz, Ş. ve Önay Derin, D. (2013). 60-72 aylık çocukların bazı beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. İlköğretim Online, 12(2), 498‐511.
• Öngider, N. (2006). Evli ve boşanmış ailelerde algılanan ebeveyn kabul veya reddinin çocuğun psikolojik uyumu üzerindeki etkileri (Doktora tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Öz, N. S. (2019). Tipik gelişen ve otizm spektrum bozukluğu olan çocukların yeme davranışları ve ebeveynlerin yemek zamanı tutumlarının arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdoğan, Y., Balaban, S. ve Uçar, A. (2018). Annelerin çocuk besleme uygulamaları ve çocukların yemek yeme davranışları. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 1-13.
• Özkılıç Kabul, N. D. (2019). Üç yaş çocuklarda teknolojik alet kullanımının sosyal beceri, oyun becerisi ve dil gelişimi üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, M. (2007). Anne, baba ve eğitimciler için çocuk psikiyatrisi. İstanbul: Uçurtma Yayınları.
• Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F. (2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
• Powell, F. C., Farrow, C. V. ve Meyer, C. (2011). Food avoidance in children: The influence of maternal feeding practices and behaviours. Appetite, 57(3), 683-692.
• Sak, R., Şahin Sak, İ.T., Atlı, S. ve Şahin. B.K., (2015). Okul öncesi dönem: anne baba tutumları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 972-991. Erişim adresi: https://doi.org/10.17860/efd.33313.
• Seçer, Z., Çeliköz, N. ve Songül, Y. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların annelerinin ebeveynliğe yönelik tutumları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19. 413-428.
• Sevinç, M. (2006). Okul öncesi eğitim alan çocukların annelerinin okuldan beklentileri. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(13), 218-225. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunikkefd/issue/2774/37158.
• Shapiro, A. D. (1996). Marital status transitions, father-child relationships, and fathers' psychological well-being (Doctoral dissertation). University of Texas, Austin.
• Shoeps, D. O., Abreu, L. C., Valenti, V. E., Nascimento, V. G., Oliveira, A. G., Gallo, P. R. ve diğerleri. (2011). Nutritional status of pre-school children from. Nutrition Journal, 10(43).
• Sleddens, E. F., Gerards, S. M., Thijs, C., de Vries, N. K. ve Kremers, S. P. (2011). General parenting, childhood overweight and obesity-inducing behaviors: a review. International Journal of Pediatric Obesity: IJPO: An Official Journal of the International Association for the Study of Obesity, 6, 12-27.
• Sönmez, B. S., ve Çalışkan, Z. (2019). Okul öncesi çocukların yemek yeme davranışları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Nevşehir.
• Sucuoğlu, H., Özkal, N., Yıldız Demirtaş, V. ve Güzeller, C. O. (2015). Çocuğa yönelik anne-baba ilgisi ölçeğinin geliştirme çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 242-263. Erişim adresi: https://doi.org/10.17240/aibuefd.2015.15.1-5000128605.
• Sütçü, Z. (2006). Drama eğitiminin okul öncesi eğitime devam eden altı yaş grubundaki çocukların beslenme alışkanlıklarına etkisinin analizi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Şahı̇n, F. T. ve Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. The Journal of Turkish Educational Sciences, 6(3), 395-414. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26111/275098.
• Tepe, E. (2010). Okul öncesi kurumlarındaki çocukları annelerinin ve öğretmenlerinin çocuk beslenmesine ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Terzi, A. Ö. (2005). Bir-üç yaş grubu sağlıklı çocuklarda beslenme alışkanlıkları ve günlük posa alım düzeyleri (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tezel Şahin, F. (2003). Çocuğun gelişimi ve eğitiminde babanın rolü. erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. M. Sevinç (Ed.), İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Tudge, J., Hogan, D., Snezhkova, I., Kulakova, N. ve Etz, K. (2000). Parent‘s child-rearing values and beliefs in the United States and Russia: The impact of culture and social class. Infant and Child Development, 9(2), 105-121. Erişim adresi: https://doi.org/10.1002/1522-7219(200006)9:2%3C105::AID-ICD222%3E3.0. CO;2-Y
• Tunalı, D. (2019). Ebeveynlerin özel kreş ve anaokulu tercihine yönelik tutumlarının konjoint analizi ile incelenmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 11(20), 162-171. Erişim adresi: https://doi.org/10.20990/kilisiibfakade mik.446773.
• Tuzcuoğlu, N., Cengiz, Ö. ve Küsmüş, G. İ. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının saldırganlık yönelimleri ile annelerinin ilgi düzeylerinin belirlenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(1), 3-28.
• Uzun, H. ve Baran, G. (2019). Babaların okul öncesi dönemdeki çocuklarıyla ilişkisinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-60.
• Ünlü, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuklar için yeme davranışı değerlendirme ölçeğinin Türk çocuklarına uyarlanması (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Wisner, L., Peindl, S. ve Hanusa H. (1996). Effect child bearing on the natural history of panic disorder with comorbid mood disorer. J Affect Disord., 41(3), 173-180. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/S0165-0327(96)00069-9.
• Yavuzer, H. (2011). Çocuk psikolojisi. (33. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2016). Ana-baba ve çocuk. (26. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeung, W. J., Sandberg, J. F., Davis-Kean, P. E. ve Hofferth, S. L. (2001). Children’s time with fathers in intact families. Journal of Marriage and the Family, 63(1), 136-1. Erişim adresi: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2001.00136.x.
• Zimmerman, F. J. ve Christakis, D. A. (2007). Associations between content types of early media exposure and subsequent attentional problems. Journal of the American Academy of Pediatrics, 120(5), 986-992. Erişim adresi: https://doi.org/10.1542/peds.2006-3322.