Temel Eğitim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Okul Kültürü Algıları ile İş Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 99 - 111, 30.11.2021

Fatma Merve Çeltek Elif Yılmaz

https://doi.org/10.29228/tead.7

Öz

Amaç: Örgütsel yaşamda iş doyumu ve örgüt kültürü örgütlerin verimliliği ve çalışanların performansları açısından önemlidir. Bu durum eğitim örgütleri için de geçerlidir. Eğitim sistemi içerisinde önemli yerleri olan öğretmenlerin işlerinden doyum sağlamaları ve olumlu okul kültürüne sahip olmaları eğitimin kalitesi ve verimliliği için gerekli bir unsurdur. Öğretmenlerin mesleklerini başarılı bir şekilde yerine getirmesi mesleklerinin getirdiği sorumluluklardan hoşlanmaları, çalıştıkları okula ait hissetmeleri, işlerinde kendilerini mutlu hissetmeleriyle bağlantılıdır. İşinden doyum sağlayan öğretmenlerin psikolojisi de yükselecektir.
Literatür incelendiğinde güçlü okul kültürüne sahip okulların öğretmenlerin motivasyonunu artırarak işlerinden duydukları doyum düzeyini artırdığı görülmüştür. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı temel eğitim kademesindeki öğretmenlerin okul kültürü algıları ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu amaçla birlikte temel eğitim kademesindeki öğretmenlerin okul kültürü algıları ile iş doyum düzeylerinin cinsiyet, yaş, branş, mesleki kıdem yılı ve istihdam türü değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir.

Yöntem ve Araçlar: Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Çalışma grubu Konya ili, Meram İlçesinde görev yapan 44 okul öncesi, 94 sınıf, 209 branş öğretmeni olmak üzere 347 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak, Kişisel Bilgi Formu, Okul Kültürü Ölçeği ve İş Doyumu Ölçeği kullanılmıştır.

Sonuçlar: Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin okul kültürü algıları ve alt boyutları ile iş doyumları arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Öğretmenlerin okul kültürü algıları demografik bilgilerine göre incelendiğinde cinsiyet değişkenine ilişkin anlamlı bir farklılık görülmezken yaş, branş, mesleki
kıdem yılı, istihdam türüne ilişkin anlamlı farklılık görülmektedir. Öğretmenlerin iş doyum düzeyleri demografik değişkenlere göre incelendiğinde ise cinsiyet değişkeninde farklılaşma görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Temel eğitim, öğretmen, okul kültürü algısı, iş doyum düzeyi

Investigation of the Relationship Between School Culture Perceptions and Job Satisfaction of Teachers at Basic Education Level

Öz

Purpose: In organizational life, job satisfaction and organizational culture are important in terms of the efficiency of organizations and the performance of employees. This is also true for educational organizations. It is a necessary element for the quality and efficiency of education that teachers, who have an important place in the education system, are satisfied with their jobs and have a positive school culture. Successful fulfillment of their profession by teachers is related to the fact that they enjoy the responsibilities of their profession, feel belonging to the school they work in, and feel happy in their work. Psychological well-being of teachers who are satisfied with their job will also be improved. It is seen in the related literature that schools with a strong school culture promote the motivation of teachers and increase the level of satisfaction they feel from their jobs. In this context, the aim of the present study was to examine the relationship between the perceptions of school culture and job satisfaction of teachers at the basic education level. For this purpose, the study investigated whether the perceptions of school culture and job satisfaction levels of teachers at the basic education level vary significantly by the variables of gender, age, branch, professional seniority and employment type.

Method and Materials: The research was designed in compatible with the causal-comparative model. The study group consists of 347 teachers, 44 of whom are pre-school, 94 classrooms, and 209 branches, working in the Meram District of Konya. Personal Information Form, School Culture Scale and Job Satisfaction Scale
were used as data collection tools in the research.

Results: According to the results of the research, a statistically significant relationship was found between teachers’ perceptions and sub-dimensions of school culture and their job satisfaction. When teachers’ perceptions of school culture were analyzed according to their demographic information, there was no significant difference in terms of gender, while a significant difference was observed in age, branch, professional seniority, and employment type. When the job satisfaction levels of the teachers were analyzed according to the demographic variables, there was a difference in the gender variable.

Anahtar Kelimeler

Basic education, teacher, school culture perception, job satisfaction level

Kaynakça

• Aktan, C. C., ve Tunç, M. (1998). Bilgi toplumu ve Türkiye. Yeni Türkiye Dergisi, 4(19), 118-134.
• Alıç, M. (1996). Eğitim sisteminin amaçlarının gerçekleştirilmesinde eğitim yöneticisinin işlevleri. Çağdaş Eğitim Dergisi, (217): 12-16.
• Aşık, N. A. (2010). Çalışanların iş doyumunu etkileyen bireysel ve örgütsel faktörler ile sonuçlarına ilişkin kavramsal bir değerlendirme. Türk İdare Dergisi, 467(6), 31-51.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2010). Scientific research methods. Ankara: Pegem Akademi, 206-207.
• Centers, R., and Bugental, D. E. (1966). Intrinsic and extrinsic job motivations among different segments of the working population. Journal of applied psychology, 50(3), 193.
• Cerit, Y. (2009), The effects of servant leadership behaviors of school principals on teachers’ job satisfaction. educational Management Administration and Leadership, 37 No. 5, Pp. 600-623.
• Clark, A. E. (1997). Job satisfaction and gender: Why are women so happy at work. Labour Economics, 4(4), 341-372.
• Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde güdüleme ve iş doyumu. Ankara: Anı
• Çevik, A., ve Köse, A. (2017). Öğretmenlerin okul kültürü algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelemesi. Journal Of The Human & Social Science Researches, 6(2).
• Çivilidağ, A. (2011). Üniversitelerdeki öğretim elemanlarının psikolojik taciz (mobbing), iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çoban, F. (2016). https://www.capital.com.tr/yonetim/insan-kaynaklari/ milenyum-kusagi-neleri-degistirecek.
• Decker, S. R. (1989). The relationship among principal power tactic usage, leadership style and school climate in selected Iowa elementary schools. University of Northern Iowa, USA.
• Demirtaş, H. (2010). Dershane öğretmenlerinde örgütsel bağlılık ve iş doyumu. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 177-206.
• Erdem, F., ve İşbaşi, J. Ö. (2001). Eğitim kurumlarında örgüt kültürü ve öğrenci alt kültürünün algılamaları. Akdeniz İİBF Dergisi, 1(1), 33-57.
• Eren, E. (2004). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta
• Gligorovic, B., Nikolic, M., Terek, E., Glusac, D., and Tasic, I. (2016). The impact of school culture on Serbian primary teachers' job satisfaction. Hacettepe Üniversıtesi Egitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 231-248.
• Hargreaves, A. (1994). Changing teachers, changing times. London: Cassell
• Hassenboehler, D. (2004). The exercise of power by high school principals (Unpublished Doctoral Dissertation). University Of New Orleans, Usa.
• Hosseinkhanzadeh, A. A., Hosseinkhanzadeh, A., and Yeganeh, T. (2013). Investigate relationship between job satisfaction and organizational culture among teachers. Procedia-Social And Behavioral Sciences, 84, 832-836
• Ingersoll, R. M. (1999). Teacher turnover, teacher shortages, and the organization of schools. A CTP Working Paper, R-01-1.
• Işık, H. (2017). Ortaokullarda okul kültürünün incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 9(3), 61-71.
• İşcan, Ö. F., ve Timuroğlu, M. K. (2007). Örgüt kültürünün iş tatmini üzerindeki etkisi ve bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 119-135.
• Kadıoğlu Ateş, H., ve Vatansever Bayraktar, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin okul kültürü algısı ile iş doyumu arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 13(19), 127-162.
• Karakaya Kadıoğlu, S., ve Güneş, D. Z. (2018) Okul kültürünün öğretmenlerin iş doyumuna etkisi. İZÜ Eğitim Dergisi, 1(2), 320-346.
• Karakaya, İ. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı
• Koşar, S. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin yönetimde gücü kullanma stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Larry, B., Christensen, R., Burke J., Turner. L. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (2.Baskı). Ankara: Anı
• Macmillan, R. B. (1999). Influences of workplace conditions on teachers job satisfaction. The Journal Of Educational Research, 93(1), 39-47.
• Meyer, J. P., Allen, N. J., and) Smith, C. A. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extension and test of a three-component conceptualization. Journal of applied psychology, 78(4), 538.
• Miner, J. B. (1992). Industrial-organizational psychology. McGraw-Hill Book Company.
• Oğuz, E., ve Yılmaz, K. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin okul kültürüne ilişkin algıları (Yozgat Örneği). Eğitim ve Bilim, 31(142), 89-98.
• Önal, H. İ., ve Ekici, S. (2012). Okul kütüphanecilerinin görüşlerine göre okul kültürü değerlendirmesi. Bilgi Dünyası, 13(1), 138-164.
• Özdemir, A. (2006). Okul kültürünün oluşturulması ve çevreye tanıtılmasında okul müdürlerinden beklenen ve onlarda gözlenen davranışlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 411-436.
• Özdemir, S. (2012). İlköğretim okullarında okul kültürü ile örgütsel sağlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 599-620.
• Öztürk, U. C. (2015). Örgüt kültürü algısında cinsiyet faktörünün etkisi ve bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(12), 62-86.
• Özyürek, A. (2009). Okul öncesi eğitimi öğretmen ve yöneticilerinin iş doyumu, kişisel özellik ve mesleki yeterlik algılarının değerlendirilmesi, Milli Eğitim, 182, 8-21
• Rhoades, L., Eisenberger, R., and Armeli, S. (2001). Affective commitment to the organization: the contribution of perceived organizational support. Journal of applied psychology, 86(5), 825.
• Sergiovanni, T. (2001). The principals: A reflective practice perspective. Boston: Allyn And Bacon.
• Stolp, S. (1994). Leadership for school culture. East Lansing, MI: National Center for Research on Teacher Learning. (ERIC Document Reproduction Service No. 91).
• Şahin, İ. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 142-167.
• Şişman, M. (2002). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem A.
• Şişman, M. (2005). Öğretmenliğe giriş (8.Baskı). Ankara: Pegem A.
• Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43(43), 423-442.
• Tezer, E. (1991). İş doyumu ölçeği. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, 9, 1-2-3, 55-76.
• Vural, B. A. (2004). Kurum kültürü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Wong, Y. H. P. (2010). Kindergarten teachers’ perceived school culture and well‐being: a comparison of non‐profit‐making and profit‐making kindergartens. Early Child Development And Care, 180(3), 271-278.
• Yalçın, A. Y., Özan, M. B., ve Özdemir, T. Y. (2021). Ücretli öğretmenlerin örgütsel sosyalleşmesi üzerine bir çalışma. International Journal Of Social Science Research, 10(1), 122-136.
• Yılmaz, E., ve Aslan, S. (2018). Lise öğretmenlerinde tükenmişlik, iş doyumu ve algılanan sosyal destek: Bursa ili örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1861-1886.
• Yılmaz, F. (2009). Eğitim örgütlerinde örgüt kültürünün öğretmenlerin iş motivasyonu üzerindeki etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• You, S., Kim, A. Y. ve Lim, S. A. (2017). Job satisfaction among secondary teachers in korea: effects of teachers’ sense of efficacy and school culture. Educational Management Administration & Leadership, 45(2), 284-297.