GÖZ HAREKETLERİNİ İZLEME YÖNTEMİYLE ARAMA MOTORLARININ OTOMATİK TAMAMLAMA ÖZELLİĞİNİN KULLANILABİLİRLİK AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 51 - 61, 29.03.2019

İlker Güven Yılmaz , Doğuş Aygün , Emre Akadal , Sevinç Gülseçen

Öz

Zeki sistemler insan yaşamının vazgeçilmez bir parçası haline gelmektedir. Yapay zekâ içeren akıllı yazılımlarda bu sistemlerin zeki olması sağlayan en önemli araçlardan biridir. İnsan bu akıllı yazılımlar ile ilgili yazılımın kullanıcı arayüzünü kullanarak etkileşime geçmektedir. Bu etkileşimin doğru ve amacına uygun olması için ilgili yazılımın kullanıcı ara-yüzünün kullanılabilir olması gerekmektedir. Bu aşamada kullanıcı arayüzü tasarımı kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada kullanıcı arayüzü olarak bilgisayar arayüzleri ele alınmış ve literatür taramasında arayüz tasarımında insan-yapay zekâ etkileşimi ve kullanılabilirliğin önemini ortaya koyan çalışmalar incelenmiştir. Bu çalışmada arama motorlarının otomatik tamamlama özelliğinin kullanılabilirlik açısından göz izleme yöntemi ile test edilmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular ile arama motorlarında otomatik tamamlama özelliğinin kullanılabilirlik açısından iyileştirilmesi için çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Arayüz tasarımı, İnsan-yapay zekâ etkileşimi, Göz-izleme, Arama motorları, Kullanılabilirlik

Kaynakça

• Akgül, Mustafa Kemal. 2018. “Bilişim, Bilim ve Teknoloji”. 2018. https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/bilisim-bilim-ve-teknoloji/600.
• Alaçam, Özge, ve Kürşat Çağıltay. 2007. “ODTÜ BİDB İnsan Bilgisayar Etkileşimi Laboratuvarı ve Yürütülen Çalışmalar”. Içinde Akademik Bilişim’07 - IX. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri. Kütahya: Akademik Bilişim. http://www.academia.edu/download/30602921/alacam_cagiltay_AB07.pdf.
• Aula, Anne, ve Mika Käki. 2003. “Understanding Expert Search Strategies for Designing User-Friendly Search Interfaces.” Içinde ICWI, 759–762.
• Aydın, Ali Orhan, ve Mustafa Kurt. 2002. “Bilişim Ergonomisi”. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi 17 (4). http://www.mmfdergi.gazi.edu.tr/article/view/1061000910.
• Balaban, M.E., ve Elif Kartal. 2015. Veri Madenciliği ve Makine Öğrenmesi Temel Algoritmaları ve R Dili ile Uygulamaları. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Bibi, T., P. Dixit, R. Ghule, ve R. Jadhav. 2014. “Web search personalization using machine learning techniques”. Içinde 2014 IEEE International Advance Computing Conference (IACC), 1296–99. https://doi.org/10.1109/IAdCC.2014.6779514.
• “Can We Design Trust Between Humans and Artificial Intelligence? - Artefact”. 2016. 2016. https://www.artefactgroup.com/articles/can-we-design-trust-between-humans-and-artificial-intelligence/.
• Choi, Youngok. 2010. “Investigating Variation in Querying Behavior for Image Searches on the Web”. Proceedings of the American Society for Information Science and Technology 47 (1): 1–10. https://doi.org/10.1002/meet.14504701220.Dandekar, Nikhil. 2016. “What are some uses of machine learning in search engines?” Medium. 07 Nisan 2016. https://medium.com/@nikhilbd/what-are-some-uses-of-machine-learning-in-search-engines-5770f534d46b#.aey42ndpc.
• English, Jennifer, Marti Hearst, Rashmi Sinha, Kirsten Swearington, ve Ping Yee. 2001. “Examining the Usability of Web Site Search”. Unpublished Manuscript, http://flamenco. berkley. edu/papers/epicuriousstudy. pdf. http://orange.sims.berkeley.edu/papers/epicurious-study.pdf.
• Hanson, F. Allan. 2007. The Trouble with Culture: How Computers Are Calming the Culture Wars. SUNY Press.
• Höchstötter, Nadine, ve Dirk Lewandowski. 2009. “What users see – Structures in search engine results pages”. Information Sciences, Special Section: Web Search, 179 (12): 1796–1812. https://doi.org/10.1016/j.ins.2009.01.028.
• “Human-Technology Interaction”. 2016. 2016. https://www.tue.nl/en/education/tue-graduate-school/masters-programs/human-technology-interaction/.
• Jansen, Bernard J., Danielle L. Booth, ve Amanda Spink. 2009. “Patterns of query reformulation during Web searching”. Journal of the american society for information science and technology 60 (7): 1358–1371.
• Jansen, Bernard J., ve Amanda Spink. 2006. “How Are We Searching the World Wide Web? A Comparison of Nine Search Engine Transaction Logs”. Information Processing & Management 42 (1): 248–63. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2004.10.007.
• Kılıç, Elif, ve Zühal Güngör. 2006. “Kütüphane Web Sitelerinin Kullanılabilirliği: Bir Uygulama Çalışması”. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi 21 (4). http://www.mmfdergi.gazi.edu.tr/article/view/1061000754.
• Kok, Joost N., Egbert JW Boers, Walter A. Kosters, Peter Van der Putten, ve Mannes Poel. 2009. “Artificial intelligence: definition, trends, techniques, and cases”. Artificial intelligence 1.
• Konar, Amit. 1999. Artificial intelligence and soft computing: behavioral and cognitive modeling of the human brain. CRC press. https://www.google.com/books?hl=tr&lr=&id=nsvQtzKF0LQC&oi=fnd&pg=PA1&dq=Artificial+intelligence+and+soft+computing:+behavioral+and+cognitive+modeling+of+the+human+brain&ots=q5vsSXbsyW&sig=U3YNxnThSMllUhIeys3jzlf12AA.
• Kurşun, Engin, Türkan Karakuş, Aslı Yılmaz, Kürşat Çağıltay Veysi İşler, Serkan Gürdal, ve Ümit Tezcan. 2012. “Eğitmen Konsol Yazılımları için Kullanıcı Arayüzü Kılavuzu Geliştirilmesi ve Geçerleme Süreci”. Savunma Bilimleri Dergisi 11 (1): 177–186.
• Ledford, Jerri L. 2015. Search Engine Optimization Bible. John Wiley & Sons.
• Lee, A., ve F. H. Lochovsky. 1985. “User Interface Design”. Içinde Office Automation, editör Dionysios C. Tsichritzis, 3–20. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. http://www.springerlink.com/index/10.1007/978-3-642-82435-7_1.
• Lewis, Harold W. 1997. The Foundations of Fuzzy Control. Springer Science & Business Media.
• Lieberman, Henry. 2009. “User interface goals, AI opportunities”. AI Magazine 30 (4): 16.
• Luff, Paul. 1992. “Review of Intelligent user interfaces by Joseph W. Sullivan and Sherman W. Tyler. ACM Press and Reading 1991.” Computational Linguistics 18 (3): 368–373.
• Metz, Cade. 2016. “AI Is Transforming Google Search. The Rest of the Web Is Next | WIRED”. 2016. https://www.wired.com/2016/02/ai-is-changing-the-technology-behind-google-searches/.
• Michalski, R. S., J. G. Carbonell, ve T. M. Mitchell. 2013. Machine Learning: An Artificial Intelligence Approach. Springer Science & Business Media.Ozmutlu, Seda, Amanda Spink, ve Huseyin C. Ozmutlu. 2004. “A day in the life of web searching: an exploratory study”. Information Processing & Management 40 (2): 319–345.
• Öztemel, Ercan. 2012. “Yapay Sinir Ağlari”. http://papatya.gen.tr/PDF/yapay_sinir_aglari.pdf.
• Sutcliffe, A. G. 1988. Human-Computer Interface Design. Springer.
• Şenol, Mehmet Burak, Metin Dağdeviren, ve Mustafa Kurt. 2013. “Hava Aracı Kokpit Arayüz Değerlendirmesi İçin Çok Kriterli Bir Yaklaşım”. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi 28 (4). http://www.mmfdergi.gazi.edu.tr/article/view/1061001056.
• Taksa, Isak, Amanda Spink, ve Robert Goldberg. 2008. “A Task-oriented Approach to Search Engine Usability Studies”. Journal of Software 3 (1): 63–73.
• Thurow, Shari. 2007. “Understanding Search Usability”. Search Engine Land. 01 Kasım 2007. http://searchengineland.com/understanding-search-usability-12593.
• Thurow, Shari, ve Nick Musica. 2009. When Search Meets Web Usability. New Riders.
• Tobii Pro Studio (versiyon 3.4.5). 2015. Sweden: Tobii AB. http://www.tobiipro.com/product-listing/tobii-pro-studio/.
• “Türk Dil Kurumu”. 2016. 2016. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&kelime=zek%C3%A2&uid=58140&guid=TDK.GTS.58012bf3508ab6.65256391.
• Uğur, Aybars, ve Ahmet Cumhur Kınacı. 2006. “Yapay zeka teknikleri ve yapay sinir ağları kullanılarak web sayfalarının sınıflandırılması”. XI. Türkiye’de İnternet Konferansı (inet-tr’06), Ankara, 1–4.
• Veningston, K., ve R. Shanmugalakshmi. 2014. “Efficient implementation of web search query reformulation using ant colony optimization”. Içinde International Conference on Big Data Analytics, 80–94. Springer. http://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-13820-6_7.
• Winograd, Terry. 2006. “Shifting viewpoints: Artificial intelligence and human–computer interaction”. Artificial Intelligence, Special Review Issue, 170 (18): 1256–58. https://doi.org/10.1016/j.artint.2006.10.011.
• Yalçın, N. 2008. “Konuşma Tanıma Teorisi ve Teknikleri”. Kastamonu Eğitim Dergisi 16 (1): 249–266.
• Yılmaz, R., ve E. Kılıç Çakmak. 2011. “Sanal öğrenme ortamlarında sosyal model olarak eğitsel arayüz ajanları”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 12 (4). http://dergipark.ulakbim.gov.tr/aeukefd/article/download/5000086920/5000080849.