Reçete Uygulamasına Yönelik Bayi ve Reçete Yazma Yetkililerin Algı Düzeyleri ve Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, , 106 - 120, 27.12.2023

Selda Arslan , Emine Olhan

https://doi.org/10.61513/tead.1335472

Öz

Bu çalışmanın amacı; tarım ilaçları kullanımında reçete uygulamasına yönelik bayi ve reçete yazma yetkililerin algı düzeyleri ve görüşlerinin incelenmesidir. Tarım ilacı kullanımının en yoğun olduğu Antalya ve Manisa illeri çalışma alanı olarak belirlenmiş ve kota örnekleme yöntemine göre seçilen 22 bayi ve 49 reçete yazma yetkilisi ile anket görüşmesi yapılmıştır. Elde edilen veriler, frekans dağılımları ve ortalamalardan faydalanılarak açıklanmıştır. Bayilerin sadece %9.1’i tarım ilaçlarının reçete ile satılmasını uygun bulmakta ve yine sadece %9.1’i uygulamanın önemli olduğunu düşünmektedir. Bununla birlikte uygulamanın devam etmesini isteyen ve uygulamayı başarılı bulan bayi bulunmamaktadır. Reçete yazma yetkililerin ise %77.6’sı tarım ilaçlarının reçete ile satılmasını uygun bulmakta, %69.4’ü uygulamanın önemli olduğunu düşünmekte, %57.1’1 uygulamanın devam etmesini istemekte ve %20.4’ü uygulamayı başarılı bulmaktadır. Araştırmaya katılan reçete yazma yetkililerinin %32.7’si uygulama ile ilaçlama sayısının azaldığını belirtirken, bayilerden uygulamanın ilaçlama sayısını azalttığını düşünen ise olmamıştır. Reçete uygulamasına yönelik bayi ve reçete yazma yetkilileri; üreticilerin bilinçsiz olması, reçetenin ilaç uygulandıktan sonra yazılması, bayilerin reçete yazma yetkisinin olmaması gibi birtakım aksama ve eksiklikler olduğu yönünde görüş bildirmiştir. Tarım ilaçlarının gerek ekonomik gerek ise çevresel risklerinin azaltılması için uygulamanın daha işler bir yapı haline getirilmesi ve söz konusu aksama ve eksikliklerin giderilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Reçete Uygulaması, Bayi, Reçete Yazma Yetkilisi, Algı Düzeyi

Destekleyen Kurum

TAGEM

Proje Numarası

TAGEM/TEPAD/A/18/A8/P3/2026

Teşekkür

Bu çalışmada; “Bitki Koruma Ürünlerinde Reçete Uygulamasının Tarım İlacı Kullanımı Üzerine Etkisinin Belirlenmesi (Antalya-Manisa Örneği)” isimli Doktora tezinden ve aynı isimli Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü tarafından desteklenen TAGEM/TEPAD/A/18/A8/P3/2026 numaralı projeden elde edilen verilerden yararlanılmıştır.

Examination of Perception Levels and Opinions of Dealers and Authorized Prescribers' Regarding the Prescription Application

Öz

The aim of this study is to examine the perception levels and opinions of dealers and prescribing authorities regarding the prescription application in the use of pesticides. The provinces of Antalya and Manisa, where pesticide use is most intense, were determined as the study area, and questionnaires were interviewed with 22 dealers and 49 authorized prescribers selected according to the quota sampling method. Obtained data are explained by using frequency distributions and averages. Only 9.1% of the dealers find it appropriate to sell pesticides by prescription, and again only 9.1% think that the application is important. However, there are no dealers who want the application to continue and find the application successful. On the other hand, 77.6% of the prescribing authorities approve the sale of pesticides by prescription, 69.4% think that the application is important, 57.1% want the application to continue, and 20.4% find the application successful. While 32.7% of the prescribing authorities participating in the study stated that the number of spraying decreased with the application, no one among the dealers thought that the application reduced the number of spraying. Dealers and prescribing officials have stated that there are some disruptions and deficiencies, such as the unconsciousness of the producers, the fact that the prescription is written after the pesticides is administered, and the dealers do not have the authority to write prescriptions. In order to reduce both the economic and environmental risks of pesticides, it is necessary to make the application more functional and to eliminate the mentioned disruptions and deficiencies.

Anahtar Kelimeler

Prescription Application, Dealer, Authorized Prescriber, Level of Perception

Proje Numarası

TAGEM/TEPAD/A/18/A8/P3/2026

Kaynakça

• Arslan, S. Olhan, E. 2022. Üreticilerin Reçete Uygulamasına Yönelik Algı, Tutum ve Davranış Düzeylerinin İncelenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9 (4) , 1062-1072. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkjans/issue/73036/1131833.
• Bilgi, S. Kaya, A. 2006. İl ve İlçelerde Yapılacak Kamuoyu Araştırmaları İçin Önerilen Örnekleme Planları ve İzmir Uygulaması. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi. Anadolu Unıversıty Journal Of Scıence And Technology Cilt/Vol.:7,.Sayı/No:1,119-126,.2006. https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/602/342529.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Erişim Tarihi:25.04.2023.
• Carvalho, F.P. 2006. Agriculture, Pesticides, Food Security and Food Safety. Environmental. Science&Policy, 9(7-8), 685-692. https://www.researchgate.net/publication/222829132_Agriculture_Pesticides_Food_Security_and_Food_Safety. Erişim Tarihi:09.07.2023.
• Dilmen, H. , Pala, F., Özer Dilmen, M. 2020. Antep Fıstığı (Pistacia vera L.) Üreticilerinin Tarımsal Mücadele Konusundaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi: Türkiye, Siirt İli Örneği . Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 7 (1) , 1-8 . DOI: 10.19159/tutad.411197https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/912492.
• Durmuşoğlu, E. Tiryaki, O. Kumral, N. A. Aydın, A. Güngör, Ö. 2020. Bitki Koruma Ürünleri İle İlgili Mevzuat Türkiye Ziraat Mühendisliği IX. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı 2. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası. ISBN-978-605-01- 1322-8,Ocak 2020,Ankara. https://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/fb125d699849a5_ek.pdf. Erişim Tarihi: 15.06.2023.
• Erdil, M., Tiryaki, O. 2020. Manisa İli’nde Çiftçilerin Tarım İlaçları Kullanımı Konusundaki Bilinç Düzeyi ve Duyarlılıklarının Araştırılması . Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi , 6 (1) , 81-92 . DOI: 10.28979/comufbed.650582.
• Ergen, Y. 2019. Çanakkale İlinde İşyeri İlaçlamalarında Uygulanan Prosedür Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Bitki Koruma Anabilim Dalı. Çanakkale,2019. https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/600760/yokAcikBilim_10256358.pdf?sequence=-1&isAllowed=y. Erişim Tarihi:25.06.2023.
• Gül, M. Akpınar, M. Demircan, V. Yılmaz, H. Bal, T. Arıcı, Ş. Polat, M. Şan, B. Eraslan, F. Örmeci Kart, M. Gürbüz, D. Yılmaz, Ş. 2014. Zirai İlaç Bayilerinin Yapısı ve Entegre Mücadele Konusundaki Tutum ve Davranışları. Ziraat Fakültesi. Dergisi, 9(2), 11-25. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduzfd/issue/29591/317471. Erişim Tarihi: 19.04.2023.
• Gültekin, T. 2019. Kırşehir ili Mucur ilçesi hububat üreticilerinin bitki koruma yönünden karşılaştıkları sorunlar ile tarımsal ilaç kullanım durumunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Tarımsal Biyoteknoloji Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir.
• Gürsoy Haksevenler, B. H., Atasoy Aytış, E., Dilaver, M. 2019. Zirai Mücadele İlaçlarının Yerüstü Sularında Tespit Edilmesi, Azaltımı ve Yönetimi, Gediz Havzası Örneği . Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi , 21 (61) , 83-96 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/deumffmd/issue/42470/443286.
• Kara, B., Şimşek, Z. 2016. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde pestisit satış yerlerinin yasal düzenlemelere uygunluk durumunun değerlendirilmesi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 14(1), 32 - 42. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/229989. Erişim Tarihi: 09.05.2023.
• Karabat, S., Atış, E. 2008. Manisa İlindeki Tarımsal İlaç Bayilerinin Bağcılık Alanındaki Faaliyetleri ve Gıda Güvenliği Konusundaki Yaklaşımları. VIII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi Bildirileri. Gıda İşletmeciliği, Bursa, 264-274. https://tarekoder.org/2008bursa/251.pdf. Erişim Tarihi: 27.06.2023.
• Karataş, E., Alaoğlu, Ö. 2011. Manisa İlinde Üreticilerin Bitki Koruma Uygulamaları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt.48, s.183- 189. https://zfdergi.ege.edu.tr/files/zfdergi/icerik/ederg iziraat/2011_cilt48/s3/01.pdf. Erişim Tarihi: 27.06.2023.
• Kadıoğlu, İ. 2012. Türkiye Tarımında Bitki Koruma ve Bazı Güncel Yaklaşımların Değerlendirilmesi. Ziraat Mühendisliği Dergisi. No:18-15. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/946564.
• Kaplan, E. 2014. GAP Bölgesindeki bitki koruma uygulamalarına ait sorunların belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi -Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı Diyarbakır.
• Kılıç, S. 2013. Örnekleme Yöntemleri. https://www.researchgate.net/publication/266736936_Ornekleme_Yontemleri_Turkish. Erişim Tarihi: 28.08.2023.
• Özyörük, A., Erbek, E. Arslan, Ü. 2019. Manisa İli Salihli ve Sarıgöl İlçelerindeki Zirai İlaç Bayilerinin Mesleki Tutum ve Davranışları ve Üreticiler ile İlgili Gözlemleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, Cilt 22 (Ek Sayı 1) , 125-132. DOI: 10.18016/ksutarimdoga. vi.533412.
• RG, 2014. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/12/20141203-10.htm.
• RG, 2023. Resmi Gazete Muhtelif Sayılarından alınmıştır.
• Sağlam Altınköy, H. D. , Akan, K. , Kan, A. & Kormaz, A. (2020). Kırşehir ilinde bulunan zirai ilaç bayilerinin mevcut durumu ve sorunlarının değerlendirilmesi. Mediterranean Agricultural Sciences, 33 (3) , 351-359. DOI: 10.29136/mediterranean.714374.
• Taylan, E., Bayat, A. 2023. Fındık Üretim Alanlarında Bitki Koruma İlaçlarını Uygulayan Operatörlerin Risk Algı Düzeylerinin Saptanması. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 38 (1) , 99-116. DOI: 10.7161/omuanajas.1103344.
• Tiryaki, O, Akar, Ö. 2018. Antalya İli’nde Üreticilerin Pestisit Kullanımı Konusunda Bilgi Düzeyi ve Duyarlılıklarının Araştırılması. Ziraat Fakültesi Dergisi, 13 (1) , 53-70. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduzfd/issue/39125/344550. Erişim Tarihi:08.06.2023.
• Ulusay, H. 2018. Aydın İli Domates Üretiminde Bitki Koruma Uygulamalarına Yönelik Üretici ve Zirai İlaç Bayilerinin Tutum ve Davranışlarının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, T.C. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Kahramanmaraş.
• Yalçın, A. 2020. Diyarbakır İli Zirai İlaç Bayilerinin Mesleki ve Bilgi Durumunun Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, T.C. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı Şanlıurfa.
• Yetkin, C., Arslan, Z.,F., Bilgili, A., 2013. Şanlıurfa İlinde Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanım Durumunun ve Sorunlarının Belirlenmesi. I. Bitki Koruma Ürünleri ve Makineleri Kongresi. https://www.researchgate.net/publication/301624467_Sanliurfa_Ilinde_Bitki_Koruma_Urunlerinin_Kullanim_Durumunun_ve_Sorunlarinin_Belirlenmesi. Erişim Tarihi: 15.07.2023.