Edirne İlinde Ayçiçeği Üreticilerinin Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Hizmetlerine İlişkin Memnuniyet ve Beklentileri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 95 - 114, 30.06.2025

Fatma Ocakoğlu , Gönül Sevinç

https://doi.org/10.61513/tead.1649706

Öz

Dünyada ve Türkiye'de artan nüfus ile birlikte artan gıda talebi ve bu talebe paralel olarak ortaya çıkan enerji ihtiyacı yağlı tohum üretiminin önemini artırmıştır. Türkiye'de son yıllarda bitkisel yağ tüketimi artmasına rağmen üretim düzeyi bu talebi karşılamakta yetersiz kalmaktadır. Bu çalışmada, Edirne ilinde yağlı tohumlar arasında önemli bir yere sahip olan ayçiçeği üretimi yapan çiftçilerin tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerine yönelik memnuniyet düzeyleri ve beklentileri incelenmiştir. Birincil veriler 165 ayçiçeği üreticisine uygulanan anketlerden elde edilmiştir. Bulgular, üreticilerin sadece %35.8'inin profesyonel tarımsal danışmanlık hizmetlerinden yararlandığını, büyük çoğunluğunun tohum ve zirai ilaç bayilerinden ücretsiz bilgi aldığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, üreticilerin %81.2'si tarımsal faaliyet süreçlerine ilişkin eğitimlere katıldıklarını belirtmiş ve üniversiteler ile ziraat odaları tarafından verilen eğitimlerden yüksek memnuniyet duyduklarını ifade etmişlerdir. Üreticilerin en çok bilgiye ihtiyaç duyduğu alanlar hastalık ve zararlı yönetimi, gübre kullanımı ve bürokratik işlemlerdir. Araştırma, bölgedeki tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin erişilebilirliğindeki eksikliklere dikkat çekmekte ve sürdürülebilir bir strateji geliştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Kamu yayım hizmetlerinin kapasitesinin artırılarak çiftçi eğitim programlarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, modern tarım uygulamalarının benimsenmesi ve ayçiçeği üretiminde sürdürülebilirliğin sağlanması açısından kritik önem taşımaktadır. Bu çalışmanın bulguları, Edirne'de tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğini artırmaya yönelik politikalara önemli katkılar sağlayabilecek düzeydedir.

Anahtar Kelimeler

Ayçiçeği üretimi , Tarımsal yayım ve danışmanlık , Üretici memnuniyeti , Çiftçi eğitimi , Edirne

Destekleyen Kurum

Harran Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeler Birimi

Proje Numarası

22235

Teşekkür

Bu çalışmayı, 22235 nolu proje ile destekleyen Harran Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine teşekkür ederiz.

A Research on Satisfaction and Expectations of Sunflower Producers in Edirne Province Regarding Agricultural Extension and Advisory Services

Öz

The increasing demand for food with the increasing population in the world and in Türkiye, and the energy demand arising in parallel with this demand have increased the importance of oilseed production. Although vegetable oil consumption has increased in Türkiye in recent years, the production level is insufficient to meet this demand. This study examines the satisfaction levels and expectations of farmers producing sunflower in Edirne province, which has an important place among oilseeds, towards agricultural extension and advisory services. Primary data were obtained from surveys of 165 sunflower producers. The findings reveal that only 35.8% of the producers benefit from professional agricultural advisory services, while the majority of them obtain free information from seed and pesticide dealers. However, 81.2% of the producers stated that they participated in trainings on agricultural activity processes and expressed high satisfaction with the trainings provided by universities and chambers of agriculture. The areas where producers need the most information are disease and pest management, fertilizer use and bureaucratic procedures. The research draws attention to the shortcomings in the accessibility of agricultural extension and advisory services in the region and emphasizes the need to develop a sustainable strategy. Improving and expanding farmer training programs by increasing the capacity of public extension services is critical for adopting modern agricultural practices and maintaining sustainability in sunflower production. The findings of this study are at a level that can provide important contributions to policies to increase the effectiveness of agricultural extension and advisory services in Edirne.

Anahtar Kelimeler

Sunflower production , Agricultural extension and advisory , Producer satisfaction , Farmer training , Edirne

Destekleyen Kurum

Harran University Scientific Research Projects Unit

Proje Numarası

22235

Teşekkür

We would like to thank Harran University, Scientific Research Projects Coordination Unit for supporting this study with project number 22235.

Kaynakça

• Abacı, N.İ., 2022. Samsun İlinde Tarım Danışmanlarına En Çok Danışılan Konuların Belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 8(2): 144–55.
• Akçalı, A., Boz, İ., 2022. Çiftçilerin Ziraat Odasının Verdiği Danışmanlık Hizmetlerinden Memnuniyet Düzeyi: Samsun İli Terme İlçesi Örneği. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 6(2): 211–22. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol6iss2id291
• Altieri, M.A., Nicholls, C.I., 2017. The Adaptation and Mitigation Potential of Traditional Agriculture in a Changing Climate. Climatic Change, 140: 33–45. https://doi.org/10.1007/s10584-013-0909-y
• Anderson, J.R., Feder, G., 2004. Agricultural Extension: Good Intentions and Hard Realities. The World Bank Research Observer, 19(1): 41–60. https://doi.org/10.1093/wbro/lkh013
• Avkıran, B., Yılmaz, H., 2021. Çeltik Üreticilerinin Katıldıkları Tarımsal Yayım Yöntemlerinin Sürdürülebilir Tarım Algılama Düzeylerine Göre Değerlendirilmesi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 36(2): 405–16. https://doi.org/10.36846/CJAFS.2021.66
• Aydın, B., Özkan, E., Aktürk, D., Kiracı, M.A., Hurma, H., 2015. Kırklareli, Edirne, Tekirdağ ve Çanakkale İllerinde Üreticilerin İyi Tarım Uygulamalarına Yaklaşımı. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 1(2): 28–41.
• Aydın, B., Özkan, E., Aktürk, D., Kiracı, M.A., Hurma, H., 2016. İyi Tarım Uygulamalarına Yönelik Üretici Görüşlerinin Ekolojik Açıdan Değerlendirilmesi (Kırklareli, Edirne, Tekirdağ ve Çanakkale İlleri Örneği). Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1): 12–25.
• Badu-Prah, C., Agyeiwaa-Afrane, A., Gidiglo, F.K., Srofenyoh, F.Y., Agyei-Henaku, K.A.O., Djokoto, J.G., 2023. Trade, Foreign Direct Investment and Agriculture in Developing Countries. Research on World Agricultural Economy, 4(3): 861. https://doi.org/10.36956/rwae.v4i3.861
• Bayramoğlu, Z., Kaya, S., Karakayacı, Z., 2013. Risk Sources and Risk Strategies in Agricultural Production: A Case of Çumra. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 27(1): 46–54.
• Beddington, J.R., Asaduzzaman, M., Fernández, A., Clark, M.E., Guillou, M., Jahn, M.M., Erda, L., Mamo, T., Bo, N.V., Nobre, C.A., Scholes, R.J., Sharma, R., Wakhungu, J.W., 2012. Achieving Food Security in The Face of Climate Change. The CGIAR Research Program on Climate Change, Agriculture and Food Security (CCAFS), Copenhagen, Denmark, pp 60.
• Bınarcı, S., 2016. Edirne İli Lalapaşa İlçesinde Ayçiçeği Üreticilerinin Tarımsal Desteklerden Faydalanma Düzeyini ve Memnuniyetlerini Etkileyen Faktörlerin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Doğan, H.G., Akdeni̇z, Y., 2022. Tarım Danışmanlığı Sisteminin Hizmet Alan Çiftçiler Aracılığıyla Değerlendirilmesi (Konya İli Örneği). Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 11(2): 277–85.
• Doğan, H.P, Aydoğdu, M.H., Sevinç, M.R., Cançelik, M., 2020. Farmers’ Willingness to Pay for Services to Ensure Sustainable Agricultural Income in The GAP-Harran Plain, Şanlıurfa, Türkiye. Agriculture, 10(5): 152. https://doi.org/10.3390/agriculture10050152
• FAO. 2021. The State of Food and Agriculture 2021: Making Agrifood Systems More Resilient to Shocks and Stresses. FAO, Rome, Italy.
• FAO. 2023a. World Food and Agriculture-Statistical Yearbook 2023. FAO, Rome, Italy.
• FAO. 2023b. FAOSTAT: Production (Crops and Livestock Products). https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL (accessed date: January 15, 2024)
• Gül, V., Öztürk, E., Polat, T., 2016. Günümüz Türkiye’sinde Bitkisel Yağ Açığını Kapatmada Ayçiçeğinin Önemi. Alinteri Journal of Agriculture Science, 30(1): 70–76.
• Güler, D., Saner, G., Naseri, Z., 2017. Yağlı Tohumlu Bitkiler İthalat Miktarlarının Arima ve Yapay Sinir Ağları Yöntemleriyle Tahmini. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 03(01):60–70.
• Gülkök, I., 2015. Avrupa Birliğinde Danışmanlık Hizmetleri ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. AB Uzmanlık Tezi. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. 2014. Multivariate Data Analysis. Pearson Education, London, England.
• Helm, F.C., 1976. Kooperatif İşletme Ekonomisi. Çev.: Zeynep Sına, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, Eskişehir.
• Jawoko, H.O., Opio, A., Mwesigye, A., Bariyo, R., 2023. Understanding Pluralistic Agriculture Extension Services through a Social Governance Lens in Northern Uganda. Journal of Agricultural Extension and Rural Development, 15(1): 36–45. https://doi.org/10.5897/JAERD2022.1360
• Karaduman, M., Zobar, G., Ertop, U., 2023. Trakya'da Ayçiçeği Kuraklıktan Küçük Kaldı, Verim ve Kalite Düştü. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/trakyada-aycicegi-kurakliktan-kucuk-kaldi-verim-ve-kalite-dustu/2967913# (accessed date: April 11, 2024).
• Karlı, B., Gül, M., Kadakoğlu, B., Gürsoy, A.K., 2018. Türkiye’de Tarımda Üretici Örgütlenmesinin Önemi ve Gelişimi. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı(1): 318–29.
• Kızılaslan, N., Kızılaslan, H., Çift, A., 2022. Türkiye’de Ayçiçeği Tarımında İç Ticaret Hadleri (Tokat İli Örneği). Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 11(1): 98–107.
• Kruskal, W.H., Wallis, W.A., 1952. Use of Ranks in One-Criterion Variance Analysis. Journal of the American Statistical Association, 47(260): 583–621. https://doi.org/10.2307/2280779
• Lorcu, F., 2020. Örneklerle Veri Analizi SPSS Uygulamalı. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Mann, H.B., Whitney, D.R., 1947. On A Test of Whether One of Two Random Variables is Stochastically Larger Than The Oher. The Annals of Mathematical Statistics, 18(1): 50–60.
• Mert, M., 2016. SPSS STATA Yatay Kesit Veri Analizi Bilgisayar Uygulamaları. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Mevzuat Bilgi Sistemi. 2020. Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Hizmetlerinin Düzenlenmesine Dair Yönetmelik. https://www.mevzuat.gov.tr/anasayfa/MevzuatFihristDetayIframe?MevzuatTur=7&MevzuatNo=10633&MevzuatTertip=5 (accessed date: November 12, 2024).
• Mülâyim, Z.G., 2010. Kooperatifçilik. Yetkin Yayınları, Ankara.
• Newbold, P., Carlstone, W.L., Thome, B.M., 2012. Statistics for Business and Economics. Pearson Education, London, England.
• OECD. 2020. Agricultural Policy Monitoring and Evaluation 2020. OECD Publishing, Paris, France.
• Önder, K., Şahi̇n, M., 2023. Destekleme Priminin Ayçiçeği Arzı Üzerindeki Etkisi: ARDL Modeli. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1): 313–33.
• Özdemir, G., 2021. Kooperatifçilik. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Peker, T., 2019. Evaluation of Manufacturer Expectations for Sanliurfa Cotton Production Supports. Msc Thesis, Akdeniz University Institute of Science, Antalya.
• Rauf, S., Ortiz, R., Shehzad, M., Haider, W., Ahmed, I., 2020. The Exploitation of Sunflower (Helianthus Annuus L.) Seed and Other Parts for Human Nutrition, Medicine and The Industry. Helia, 43(73): 167–84. https://doi.org/10.1515/helia-2020-0019.
• Semerci, A., 2021. Analysis of Agricultural Credit Usage in Agricultural Enterprises. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences, 8(2): 396–410. https://doi.org/10.30910/turkjans.860909
• Sevinç, M.R., Aydoğdu, M.H., Cançelik, M., 2022. Tarımsal Üretimde Desteklemeler, Örgütlenme ve Sürdürülebilirliğin Önemi. In: N. Küçük, M. Cançelik (editors). Suya Değer (Mi?). Gazi Kitabevi, Ankara, pp 121–134.
• Sevinç, M.R., 2021. Farmers’ Perception of Agricultural Cooperatives: The Case of Şanlıurfa, Turkey. Ciência Rural, 51(3): e20200445. https://doi.org/10.1590/0103-8478cr20200445
• Şimşek, Y.B., Armağan, G., 2020. Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Hizmetlerinde Algılanan Hizmet Kalitesi: Aydın İlinde Bir Uygulama. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(2): 150–69.
• Swanson, B.E., 2008. Global Review of Good Agricultural Extension and Advisory Service Practices. Food and Agriculture Organization of The United Nations, Rome, Italy.
• TÜİK. 2025. İstatistik Veri Portalı: Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr (accessed date: April 11, 2025).
• Yavuz, F., Dilek, Ş., 2019. Türkiye Tarımına Yeniden Bakış. SETA, İstanbul.