Türk Basınında “Gıda Katkı Maddesi” Konusunun Çerçevelenmesi ve İçerik Analizi

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 29 - 38, 28.12.2017

Funda Kadim

Öz

Son yıllarda basında yer alan gıda katkı maddelerinin sağlık üzerine olumsuz etkileri hakkındaki haberler, tüketicilerin gıda güvenilirliği ile ilgili duyarlılıklarının artmasına neden olmuştur. Tüketiciler haberlerden olumsuz etkilendiklerinde var olan riski olduğundan fazla algılamaktadırlar. Basında yer alan haberlerin çerçevelenmesi ve içerik analizinin yapılması basının konuya yaklaşımının anlaşılması açısından önemlidir. Bu çalışmada, Ocak 2015-Aralık 2015 tarihleri arasında Türkiye’de ulusal basında yer alan tüm haberler taranmış, “gıda katkı maddesi” ifadesini içeren 134 haber önce çerçevelenmiş, daha sonra içerik analizi yapılmıştır. Haberlerin çerçevelenmesi sonucunda üç bakış açısı belirlenmiştir (destekleyen, eleştiren, dengeli). Sonuçlara göre; günlük gazetelerde büyük oranda eleştiren bakışa sahip haberlerin yer aldığı, eleştiren bakış açısına sahip haberlerin büyük oranda haber olduğu, eleştiren bakış açısındaki yazıların yarısına yakınının yazarının belli olmadığı yani haberin kaynağının belirtilmediği, yazıların büyük çoğunluğunda gıda ve çocuk resmi kullanıldığı görülmüştür.  Hem destekleyen, hem dengeli, hem de eleştiren bakış açısındaki yazıların büyük çoğunluğunun araştırmacı/uzmanlar tarafından hazırlanmış olması dikkat çekicidir. Kullanılan temalar; dengeli bakış açısına sahip haberlerin büyük çoğunluğu ticari temasını, destekleyen bakış açısına sahip haberlerin sağlık ve politika temasını kullandıkları, eleştiren bakış açısındaki haberlerin büyük çoğunluğunun sağlık temasını kullandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenilirliği, Gıda katkı maddesi, Haber çerçeveleme, İçerik analizi, Risk algısı, Risk iletişimi

Kaynakça

• Amin, L., Azad, M.A.K., Samian, A.L., 2013. Factor influencing risk perception of food additives. Journal of Food, Agriculture & Environment, Vol.11 (2): 66-72.
• Atabek, N., Uztuğ, F., 1998. Haberlerde çerçeveleme ve öne çıkarma. Kurgu dergisi, S:15, 96-105.
• Balcı, E.V., 2010. Haber değer etmenleri açısından geleneksel ve internet gazeteciliğin karşılaştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi.
• Bearth, A., 2014. Risk perception and communication of two potential food risks: campylobacter and selected food additives, [Online]. http://e-collection.library.ethz.ch/ eserv/eth:47197/eth-47197-02.pdf.
• Cosby, K. D., 1998. New guidelines recognize context as key to public understanding. Food Insight. Washington, DC: International Food Information Council, May/April.
• Erden Çalışır, Z., Çalışkan, D., 2003. Gıda katkı maddeleri ve insan sağlığı üzerine etkileri. Ankara Ecz. Fak. Derg., 32 (3) 207-206.
• Erken, F., 2015. Suriye haberlerinin Türkiye basınında çerçevelenişi. Eskişehir Anadolu Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basın Yayın Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Fleming, K., Thorson, E., Zhang, Y., 2007. Going Beyond Exposure to Local News Media: An Information-Processing Examination of Public Perceptions of Food Safety. Journal of Health Communication: International Perspectives, 11:789–806.
• Hayran, M., Ozdemir, B., 2011. Sağlık Haberlerinin İçerik Analizi ve Medya Etiği. IKU, Sayı:25, S:30-36.
• Kadim, F., 2016. Ayaş İlçesi Domates üreticileri Gıda Güvenilirliği Risk Algılama Önceliği ve Risk Yönetiminin Yeterliliği. Ankara Üniversitesi Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Kapuscinski, G., Richards, B., 2016. News framing effects on destination risk perception. Tourism Management 57, 234-244.
• Koenig, T., 2006. Compounding Mixed-Methods Problems in Frame Analysis Through Comparative Research. Qualitative Research, Vol. 6, No: 1
• Köse, A., 2011. Türk basınında kadın: 2010 Türkiyesi’nde sosyal haklar açısından kadınların temsili. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, III. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, Kocaeli Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü, 24-25 Ekim 2011, Kocaeli.
• McCarthy, M., Brennan, M., Kelly, A.L., Ritson, C., deBoer, M., Thompson, N., 2007. Who is at risk and what do they know? Segmenting a population on their food safety knowledge, Food Quality and Preference 18, 205–217.
• McCluskey, J., Swinnen, J., 2011. The media and food-risk perceptions. EMBO reports, Vol. 12, No.7.
• Michaelson, D., Griffin, T.L., 2005. A New Model for Media Content Analysis. The Institute for Public Relations, [Online]: http://hstrial-angelajeffrey.homestead.com/Michaelson_MediaContentAnalysis.pdf, Access date: 09.12.2017.
• Özarslan, H., Güran, M.S., 2015. İletişim Araştırmalarında Çerçeveleme Paradigması: Son Döneme Ait Bir İnceleme. Selçuk İletişim, 2015, 8 (4): 32-48.
• Peng, W., Tang, L., 2010. Health Content in Chinese Newspapers. Journal of Health Communication, 15:695–711.
• Rozin, P., Fischler, C., Shields-Argeles, C., 2009. Additivity Dominance: Additivites are More Potent and More Often Lexicalized Across Languages than are "Subtractives". Judgment and Decision Making, 4(6), 475‐478.
• Shim, S.M., Seo, S.H., Lee, Y., Moon, G.I., Kim, M.S., Park, J.H., 2011, Consumers’ knowledge and safety perceptions of food additives. Evaluation on the effectiveness of transmitting information on preservatives. Food Control, 22(7), 1054–1060.
• Sjöberg, L., 2000. Factors in risk perception. Risk Analysis, Vol. 20, No. 1.
• Utma, S., 2017. Medyadaki sağlık haberlerini “doğru” okumak. The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 57 , p. 597-605, Summer I, 2017.
• Wu, L., Zhong, Y., Shan, L., Qin, W., 2013. Public risk perception of food additives and food scares. The case in Suzhou, Chinaq. Appetite 70, 90–98.
• Yıldırım, F., 2007. Üniversite Öğrencilerinin Yaşamdaki Riskleri Algılamaları Üzerinde Toplumsal Cinsiyet Etkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yüksel, E., Kaya, A.Y., Koçak, A., Aydın, S. 2016. Türkiye’de Sağlık Konulu Yayınların Analizi. eKurgu , Ocak 2016, Cilt: 24 Sayı: 1 Makale: 3