Döviz Kurundaki Değişimin OECD Tarımsal Destek Göstergeleri ile İlişkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 74 - 85, 15.12.2020

Alper Demirdöğen

Öz

OECD Üretici Destek Tahmini, farklı ülkelerin tarımsal destekleme politika araçlarını ve desteklerin düzeyini karşılaştırmak için kullanılan önemli araçlardan biridir. Türkiye’nin Yüzde Üretici Destek Tahmini geçtiğimiz beş yıllık süreçte %30’lardan %15’lere gerilemiştir. Bu çalışma Türkiye’de 2015/2019 yılları arasında döviz kurunda meydana gelen yüksek değişimin, OECD tarımsal destek göstergeleri üzerindeki etkisini incelemektedir. Çalışma bulgularına göre destek göstergelerindeki son beş yıllık dönemde meydana gelen değişimin temel nedeni, Türk Lirası’nın uluslararası para birimleri karşısında önemli düzeyde değer kaybetmesidir. Üretici Destek Tahmini içerisinde yer alan Pazar Fiyatı Desteği’nin sınır fiyatlar ile yurtiçi fiyatlar arasındaki farkı dikkate alması ve sınır fiyatlarının da döviz kurlarına bağlı olması nedeniyle Türkiye’de Pazar Fiyatı Desteği azalmıştır. Önemli tarım ürünlerinde özellikle son iki yılda sınır fiyatlarının yurtiçi fiyatları aşması nedeniyle Pazar Fiyatı Desteği sıfır değerini almıştır. Ayrıca sınır fiyatların ulusal para birimine dönüştürülmesinde nominal döviz kuru yerine satın alma gücü paritesi kullanılması durumunda desteklerin değişim yönü önemli düzeyde farklılaşabilmektedir. Sonuç olarak tarımsal destekler değişmemesine rağmen döviz kuru, enflasyon ve ekonomik krizler gibi genel ekonomide meydana gelen değişimlere bağlı olarak tarımsal destek göstergeleri değişebilmektedir. Uluslararası destek göstergeleri kullanılarak yapılan politika tartışmalarında ve akademik çalışmalarda destek göstergelerinin kullanılmasından önce değişimin hangi etkenlerden kaynaklandığının incelenmesi faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

tarımsal destek, üretici destek tahmini, döviz kuru, Türkiye

The Relationship Between the Change of Exchange Rates and OECD’s Producer Support Estimates: The Case of Turkey

Öz

OECD’s Producer Support Estimate is one of the most important indicators to compare the different kinds of support tools and the level of support payments in different countries. Percentage Producer Support Estimate for Turkey decreased from 30% to 15% in just the last five years. This paper evaluates the role of exchange rates in estimating the OECD’s Producer Support Estimate, focusing on time period of 2015/2019 in Turkey. According to the paper’s findings, the main reason for the change in support indicator in the last five years is the Turkish Lira’s devaluation against international currencies. Turkey’s Market Price Support significantly decreased because of its dependence on reference prices and the relationship between the reference prices and exchange rates. Especially for the last two years, Market Price Support has become zero for Turkey’s important crops. Additionally, the sign of the change of support estimates changes significantly when it is estimated using the purchasing power parity instead of using the nominal exchange rates. Consequently, the agricultural support indicators could significantly change even without any change in the actual agricultural payments because of the general economic situations such as exchange rates, inflation, or economic crises. It would be useful to consider which factors are the reasons that resulted the change in the support indicators before using them in the policy discussions or for academic research.

Anahtar Kelimeler

agricultural support, producer support estimate, exchange rates, Turkey

Kaynakça

• Blandford, D., Brunstad, R.J., Gaasland, I., Vardal, E., 2007. Optimal agricultural policy and PSE measurement: an assessment and application to Norway. NHH Dept. of Economics Discussion Paper.
• Cheng, F., Orden, D., 2007. Exchange rate alignment and producer support estimates (PSEs) for India." Agricultural Economics 36:233-243.
• Comtrade, 2020. UN Comtrade Database. https://comtrade.un.org/, Erişim Tarihi: 06.10.2020
• Demirdöğen, A., 2011. Tarımsal Korumacılık, Korumacılığın Ölçümü ve Türkiye. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi.
• Demirdöğen, A., 2020. Türkiye’de Tarımsal Destekler. 5. Uluslararası Anadolu Tarım, Gıda, Çevre ve Biyoloji Kongresi.
• Doyon, M., Paillat, N., Gouin, D., 2001. Critical Analysis of the Concept of the Producer Subsidy Equivalent in the Dairy Sector (Dairy PSE). GREPA Group de Recherche en économie et poliques agricoles.
• HMB, 2020. Merkezi Yönetim Bütçe İstatistikleri. T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı.
• Liefert, W.M., Sedik, D.J., Koopman, R.B., Serova, E., Melyukhina, O., 1996. Producer Subsidy Equivalents for Russian Agriculture: Estimation and Interpretation. American Journal of Agricultural Economics 78:792-798.
• OECD, 2016. OECD’S Producer Support Estimate and Related Indicators of Agricultural Support: Concepts, Calculations, Interpretation and Use (The PSE Manual). OECD Publishing.
• OECD, 2020a. Producer and Consumer Support Estimates database. http://www.oecd.org/agriculture/agricultural-policies/producerandconsumersupportestimatesdatabase.htm, Erişim Tarihi: 15.06.2020
• OECD, 2020b. Exchange rates (indicator). https://data.oecd.org/conversion/exchange-rates.htm, Erişim Tarihi: 06.10.2020
• Oskam, A.J. ve Meester, G., 2006. How useful is the PSE in determining agricultural support?. Food Policy 31:123-141.
• Tangermann, S., 2005. Is the Concept of the Producer Support Estimate in Need of Revision?, OECD Publishing.
• Tangermann, S., 2006. Response to the article on “How useful is the PSE in determining agricultural support? by Arie Oskam and Gerrit Meester. Food Policy 31:142-147.
• TCMB, 2020. Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. https://evds2.tcmb.gov.tr/, Erişim Tarihi: 07.10.2020
• TOB, 2020. Tarımsal Destekler. https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Tarimsal-Destekler, Erişim Tarihi: 07.10.2020
• Wise, T.A., 2004. "The paradox of agricultural subsidies: measurement issues, agricultural dumping, and policy reform. Tufts University, Working Papers.