Kastamonu İli Merkez İlçesinde Gıda Ürünleri Tercihinde Coğrafi İşaretlerin Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 40 - 51, 28.06.2021

Mustafa Kan , Arzu Kan Şevket Kütükoğlu

Öz

Coğrafi işaretler bir sınai mülkiyet hakkı olup Türkiye’deki yasal mevzuatı 1995 yılında yayınlanan 555 sayılı KHK’ye dayanmaktadır. Daha sonra 22.12.2016 tarihinde çıkartılan 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile yasal altyapısı güçlenen coğrafi işaret sisteminde Türkiye’de Nisan 2021 tarihi itibari ile 707 tescilli ve 740 adet ise başvuru aşamasında ürün bulunmaktadır. Kastamonu ili toplam 20 adet tescilli ürün ve 15 adet başvuruda bulunan ürün ile Türkiye’de coğrafi işaretli ürüne sahip (tescil + başvuru) en zengin 10 ilden biridir. Bu çalışmanın amacı bu kadar zengin bir çeşitliliğe sahip Kastamonu ili Merkez ilçesinde tüketicilerin coğrafi işaret algısı ve bu algının tercihe dönüşmesi konusunda durumun ortaya konulmasıdır. Bu kapsamda 203 kişi ile anket çalışması yürütülmüştür. Araştırma sonucunda tüketicilerin %88.67’sinin coğrafi işareti kavramını duyduğu, bu kişilerin %34.44’ünün ise konu hakkında yeterli bilgilerinin olduğu belirlenmiştir. Coğrafi işaret kavramı hakkında bilgisi olan tüketicilerin %71.67’si coğrafi işaret etiketini bir kalite göstergesi olarak algılamaktadır. Bu tüketicilerin %68.33’ü ise bu tip ürünler için fazla ödeme yapma konusunda istekli olduklarını bildirmiştir. Sonuç olarak coğrafi işaret konusunda özellikle 2016 yılında çıkan kanun sonrası önemli bir gelişme yaşanan Kastamonu ilinde coğrafi işaret konusunda tüketicilerin önemli ölçüde olumlu algı ve bunlarında davranışa dönüştüğü görülmektedir. Coğrafi işaret sisteminin daha etkin kullanımı ve tüketicilerin daha fazla bilgilendirilmesi ile bu sistemin önemli bir yerel kalkınma aracı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi işaret, Tüketici algısı, Tüketici davranışı, Yerel kalkınma

The Effect of Geographical Indication on The Preference of Food Products in The Central District of Kastamonu Province, Turkey

Öz

Geographical indication is an industrial property right and its legal basis goes back to 1995 year 555 Decree Law in Turkey. There are 707 registered and 740 application stage products as of the date of April 2021 in Turkey where the legal framework of geographical indications system has been strengthened with Industrial Property Law No. 6769, issued on 12/22/2016. Kastamonu province, with a total of 20 registered and product included in the product 15 applications with a geographical indication is one of the richest 10 provinces in Turkey. The aim of this study is to reveal the geographical indication perception of consumers in the Central district of Kastamonu province, which has such a rich variety, and the situation of turning this perception into preference. In this context, a survey was conducted with 203 people. As a result of the research, they stated that 88.67% of the consumers heard the concept of geographical sign and 34.44% of these people had sufficient information about the subject. 71.67% of the consumers who have knowledge about the concept of geographical indication perceive the geographical indication label as a quality indicator. 68.33% of these consumers stated that they were willing to pay more for such products. As a result, it is seen that in Kastamonu province, where an important development has been experienced in the geographical indication area, especially after the law enacted in 2016, the consumers have a significant positive perception and behavior. It is thought that this system will be an important local development tool with more effective use of the geographical indication system and more information to the consumers.

Anahtar Kelimeler

Geographical indication, Consumer perception, Consumer behavior, Local development

Kaynakça

• Akbay, C., and Eugene, J. (2005). Food consumption behavior of socioeconomic groups for private labels and national brands. Food Quality And Preference, 16, 621–631.
• Asif, M., Xuhui, W., Nasiri, A., and Ayyub, S. (2018). Determinant factors influencing organic food purchase intention and the moderating role of awareness: a comparative analysis. Food Quality and Preference, 63, 144-150.
• Aydın Eryılmaz, G., Kılıç, O. ve Başer, U. (2018). Gıda güvenliği konusunda tüketici davranışlarının belirlenmesi: Samsun ili kentsel alan örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 237-245
• Bahşi, N. ve Bostan Budak, D. (2014). Tüketicilerin gıda ürünlerini satın alma davranışı üzerine pazarlama iletişimi araçlarının etkisi. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences, Special Issue, 1, 1349-1356.
• Bessière, J., (1998). Local development and heritage: traditional food and cuisine as tourist attractions in rural areas. Sociologia Ruralis, 38(1), 21-34.
• Bramley, C., Biénabe, E,. and Kirsten, J. (2009). The economics of geographical indications: towards a conceptual framework for geographical indication research in developing countries. The Economics of İntellectual Property, 109., WIPO.
• Chaudhary, R., and Bisai, S. (2018). Factors influencing green purchase behavior of millennials in India. Management of Environmental Quality, 29, 798–812. Duru, S. ve Seçer, A. (2019). Geleneksel gıda ürünlerini satın alma davranışları ve tutumları: Mersin ili örneği. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 50 (1), 1-10
• eAmbrosia. (2021). EU geographical indications register. https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/food-safety-andquality/certification/quality-labels/geographical-indications-register/#
• Eriksen, S.N. (2013). Defining local food: constructing a new taxonomy – three domains of proximity. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B-Soil & Plant Science, 63(sup1), 47-55.
• GGD. (2021). Türkiye gıda güvenliği algı araştırması özet rapor 2014. https://www.ggd.org.tr/resim2/turkiye_gida_guvenligi_algi_arastirmasi_ozet_rapor.pdf
• Hopkins, M.S., and Roche, C. (2009). What the ‘green’ consumer wants. MIT Sloan Management Review, https://sloanreview.mit.edu/article/what-the-green-consumer-wants/, Erişim: 02.05.2021
• Juma, C.N., Otieno, D.J., Oluoch-Kosura, W., Gyau, A., and Oduol, J.A. (2016). A survey of consumer perceptions and preferences for geographical indication and quality attributes of honey in Kenya. 5th International Conference of AAAE, 23-26 September 2016, Addis Ababa, Ethiopia.
• Kadanalı, E. ve Dağdemir, V. (2016). Tüketicilerin yöresel gıda ürünleri satın alma istekliliği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(1), 9-16.
• Kan, M. ve Gülçubuk, B. (2008). Kırsal ekonominin canlanmasında ve yerel sahiplenmede coğrafi işaretler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 57-66.
• Kan, M., Gülçubuk, B. ve Küçükçongar, M. (2012). Coğrafi işaretlerin kırsal turizmde kullanılma olanakları. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012 (1), 93-101.
• Kan, M. ve Gülçubuk, B. (2014). Coğrafi işaretlerin ekonomik sürdürülebilirliğinde aile çiftçiliğinin rolü. Aile Çiftçiliği Sempozyumu, 30-31 Eylül 2014, s:463-472, Ankara.
• Kan, M., Kan, A., Gülçubuk, B. ve Peker, K. (2016). Türkiye'de Yerel Ürünlerin Bölgesel Kalkınma Dinamikleri İçindeki Önemi. Ed(s) Ayşe Esra Peker, Bölgesel Kalkınma, s:231-270, Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Kesici T. ve Kocabaş Z. (1998). Biyoistatistik. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Yayın No: 79, Ankara.
• Kılıç, B. ve Kurnaz, A. (2010). Alternatif turizm ve ürün çeşitliliği oluşturmada ekolojik çiftlikler: pastoral vadi örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2(4), 39-56. Lee, S., Ko, E., Chae, H., and Minami, C. (2017). A study of the authenticity of traditional cultural products: focus on Korean, Chinese, and Japanese consumers. Journal of
• Global Scholars of Marketing Science, 27(2), 93-110.
• Löker, B. G., Amoutzopoulos, B., Özge Özkoç, S., Özer, H., Şatir, G. and Bakan, A. (2013). A pilot study on food composition of five Turkish traditional foods. British Food Journal, 115(3), 394-408.
• Ostrom M. (2006). Everyday meanings of ‘local food’: views from home and field. Community Development, 37, 65-78.
• Öncül, M., Sekman, Y., Kınıklı, F. ve Artukoğlu, M. (2019). Tüketicilerin gıda ürünleri satın alma davranışının incelenmesi: İzmir ili örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 25(2), 207-217.
• Özdemir, Z. ve Yaşa Özeltürkay, E. (2019). Tüketicilerin çevre konusundaki bilinçlerinin eko-etiketli gıdalar için daha fazla ödeme isteklilikleri üzerindeki etkisi: Adana ili örneklemi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 77-100.
• Schneider, G.K. ve Ceritoğlu, A.B. (2010). Yöresel ürün imajının tüketici satın alma davranışı ve yüksek fiyat ödeme eğilimi üzerindeki etkisi - İstanbul ilinde bir uygulama. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3(6), 29-52.
• Schlegelmilch, B. B., Bohlen, G. M., and Diamantopoulos, A. (1996). The link between green purchasing decisions and measures of environmental consciousness. European Journal of Marketing, 30, 35-55.
• Stolzenbach, S., Bredie, W.L., and Byrne, D.V. (2013). Consumer concepts in new product development of local foods: Traditional versus novel honeys. Food Research International, 52(1), 144-152.
• Taşdan, K., Albayrak, M., Gürer, B., Özer, O.O., Albayrak, K. ve Güldal, H.T. (2014). Geleneksel gıdalarda tüketici algı ve tercihleri: Ankara ili örneği. 2. Uluslararası Davraz Kongresi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 29-31 Mayıs. http://yucita.org/uploads/yayinlar/diger/makale/Geleneksel_Gdalarda_Tuketicilerin_Gda_Guvenlii_Algs.pdf
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2021). E-ticaret bilgi platformu. https://www.eticaret.gov.tr/istatistikler
• Tomescu, A.M. (2015). Consumer's awareness of traditional food labeling-a local perspective. Annals of the University of Oradea, Economic Science Series, 24(2): 562-572.
• Topçu, Y. ve Yalçın, S. (2016). Tüketicilerin bölge orijinli/coğrafi işaretli elma tüketim tercihleri için ödeme istekliliği. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 25-27 Mayıs, s:475-484.
• Trichopoulou, A., Soukara, S. and Vasilopoulou, E. (2007). Traditional foods: a science and society perspective. Trends in Food Science & Technology, 18(8), 420-427.
• TÜİK. (2020a). Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre bölgesel yoksul sayıları ve yoksulluk oranları, 2006-2019. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=gelir-yasam-tuketim-ve-yoksulluk-107&dil=1
• TÜİK. (2020b). Gelir ve yaşam koşulları araştırması bölgesel sonuçları 2019, Sayı:33821. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-Bolgesel-Sonuclari-2019-33821.
• TÜİK. (2021). Gelir ve yaşam koşulları araştırması metaverisi. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=gelir-yasam-tuketim-ve-yoksulluk-107&dil=1
• TURKPATENT. (2021). Coğrafi işaret istatistikleri. https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/geographicalRegisteredList/
• USDA. (2021). Local foods definition. https://www.nal.usda.gov/aglaw/local-foods#quicktabs-aglaw_pathfinder=1
• Verbeke, W. (2013). Food Quality Policies and Consumer Interestsi in the EU. In Consumer Attitudes to Food Quality Products (13-22). Wageningen: Academic Publishers..
• Yamane, T. (2010). Temel Örnekleme Yöntemleri (Çev: Esin, A., Bakır, M.A. Aydın, C., Gürbüzsel, E.). Literatür Yayıncılık- Akademik Kitaplar.