An Analysis of the Implementation Process of the Century of Türkiye Education Model in Turkish Schools Abroad: The Case of Azerbaijan

Yıl 2025, Sayı: Advanced Online Publication, 2451 - 2478

Mehmet Uzun

https://doi.org/10.37217/tebd.1721022

Öz

This study aims to examine the implementation process of the Century of Türkiye Education Model in overseas Turkish schools based on the views of teachers working at different educational levels. The study was designed using the phenomenological design of qualitative research methods. Within the scope of the study, semi-structured interviews were conducted with 21 volunteer teachers working at the primary, secondary, and high school levels at the Baku-Turkish Educational Institutions in Azerbaijan. Data were collected using a semi-structured interview form consisting of seven questions developed by the researcher. The data were analysed using MAXQDA software. The analysis revealed five main themes and 23 sub-themes. According to the research findings, the themes were: Strengths of the Model (national cultural values, social-emotional skills, individual and social virtues, everyday life literacy skills); Content of the Model (21st-century skills, social/individual values, technology and digitalization, relevance and simplicity); Implementation Process of the Model (adaptation and transition process, teacher roles, student-centeredness, flexibility/interaction, professional development); Student Role (sense of responsibility, collaboration and group work, creativity, skill-oriented, active and effective participation); and Challenges Encountered (time constraints, motivational issues, language proficiency, class size and student level, access to resources, parental support). The study concludes that further experimental and longitudinal research is needed to assess the model’s effectiveness. Recommendations are provided for researchers and field practitioners.

Anahtar Kelimeler

Turkish schools abroad , The Century of Türkiye Education Model , Phenomenological design , Teachers' opinions

Yurt Dışı Türk Okullarında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Uygulanma Sürecinin İncelenmesi: Azerbaycan Örneği

Öz

Bu araştırmanın amacı yurt dışı Türk okullarında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin uygulanma sürecinin farklı eğitim kademelerinde görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre incelemektir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desende tasarlanmıştır. Çalışma kapsamında Azerbaycan’da bulunan Bakü-Türk Eğitim Kurumlarında görev yapan lise-ortaokul ve ilkokul kademesinden gönüllü 21 öğretmen ile görüşülmüştür. Veriler araştırmacı tarafından geliştirilen yedi sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmış, MAXQDA yazılım programı aracılığıyla çözümlenerek analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda 5 ana tema ve 23 alt temaya ulaşılmıştır. Araştırma bulgularına göre Modelin Güçlü Yönleri (millî kültürel değerler, sosyal duygusal beceriler, bireysel ve sosyal erdemler, gündelik yaşam okur yazarlık becerileri); Model İçeriği (21 yy. becerileri, sosyal/bireysel değerler, teknoloji ve dijitalleşme, güncellik ve sadelik); Uygulanma Süreci (adaptasyon ve geçiş süreci, öğretmen rolü, öğrenci merkezli, esneklik/etkileşim, mesleki eğitim); Öğrenci Rolü (sorumluluk bilinci, iş birliği ve grup çalışmaları, yaratıcılık becerileri, beceri odaklı, aktif ve etkin katılım); Karşılaşılan Zorluklar (süre yetersizliği, motivasyonel durumlar, dil yeterliliği, sınıf mevcudu öğrenci seviyesi, kaynaklara ulaşım veli desteği) kodlarına ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre modelin etkililiğinin belirlenmesine dönük deneysel ve boylamsal çalışmalara ihtiyaç duyulduğu belirtilmiş, araştırmacılar ve alan uygulayıcıları için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yurt dışı Türk okulları , Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , Fenomenolojik desen , Öğretmen görüşleri

Kaynakça

• Akgün, B. & Çelik, M. (2023). Etkili bir yumuşak güç unsuru olarak uluslararası eğitimin Türk dış politikasındaki yeri. Liberal Düşünce Dergisi(111), 121-150. https://doi.org/10.36484/liberal.1335556
• Akpınar, B., Özer, B., Oral, B., & Köksalan, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinin program geliştirme ve felsefi düzlemden analizi. EKEV Akademi Dergisi, 99, 59-73. https://doi.org/10.17753/sosekev.1489135
• Ateş, H. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modelinde bahsedilen öğrenci profili ‘yetkin ve erdemli insan’a ulaşmanın yolu. The Journal of Social Sciences, 71(71), 13-35. https://doi.org/10.29228/SOBIDER.77101
• Banks, J. A. & Banks, C. A. M. (2019). Multicultural education: Issues and perspectives (10. b.). John Wiley & Sons.
• BAOK. (2003). Bakanlıklar arası ortak kültür komisyonunun çalışma esas ve usulleri ile bu komisyon tarafından yurt dışında görevlendirilecek personelin nitelikleri ile hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesine ilişkin karar. Resmî Gazete (Sayı: 3/7/2003-25157). https://abdigm.meb.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Baskın, S. & Toyran, M. (2021). Yurt dışında yaşayan Türkler ve Türkçe eğitimi: İngiltere örneği (genel durum, sorunlar ve öneriler). Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(4), 1128-1150. https://doi.org/10.16916/aded.938701
• Baz, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin sınıf öğretmenlerinin görüşleri bağlamında incelenmesi. Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi, 5(2), 106-123. https://doi.org/10.29329/jeps.2024.1105.2
• Belet-Boyaci, Ş. D. (2015). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına sözcük öğretimi sürecine ilişkin öğretmen görüşleri. Journal of Turkish Studies, 10(15), 159-159. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.8880
• Bolat, Y. (2017). Eğitim programı okuryazarlığı kavramı ve Eğitim Programı Okuryazarlığı Ölçeği. Journal of Turkish Studies, 12(18), 121-138. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12103
• Bresciani-Ludvik, M. J., Gardner, M. M., & Hickmott, J. (2023). Demonstrating student success: A practical guide to outcomes-based assessment of learning and development in student affairs (1. b.). Routledge.
• Budak, A. & Akçadağ, T. (2023). Almanya’daki Türkçe ve Türk kültürü öğretmenlerinin eğitim ile ilgili sorunları ve çözüm önerileri. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 4(2), 50-74.
• Can, N. & Can, M. (2009). Yurt dışında bulunan Türk çocuklarının eğitimleriyle ilgili sorunları ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 4(1), 112-130.
• Ceylan, T. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli DKAB öğretim programlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 63, 55-70. https://doi.org/10.29288/ilted.1598481
• Clements, S., Christner, R. W., McLaughlin, A. L., & Bolton, J. B. (2011). Assessing student skills using process-oriented approaches. T. M. Lionetti, E. P. Snyder, & R. W. Christner (Ed.), A practical guide to building professional competencies in school psychology içinde (s. 101-119). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-6257-7_7
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2002). Research methods in education (1. b.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203224342
• Creswell, J. W. (2014). Nitel araştırma yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Siyasal.
• Creswell, J. W. & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5. b.). Sage.
• Creswell, J. W. & Creswell, J. D. (2021). Araştırma tasarımı: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (E. Karadağ, Çev.). Nobel.
• Çelik, Y. & Gülcü, İ. (2016). Yurt dışında kullanılan Türkçe ve Türk kültürü ders kitaplarının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 287-296. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i2.5000183344
• Çetin, M. & Doğan, B. (2018). Kamu diplomasisi uygulamalarında Millî Eğitim Bakanlığı yurt dışı Türk okullarının rolü: Veli görüşleri. Social Sciences Studies Journal, 4(21), 3375-3384. https://doi.org/10.26449/sssj.767
• Çetinkaya, S. & Tabak, S. (2019). Öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlık yeterlilikleri. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 38(1), 296-309. https://doi.org/10.7822/omuefd.535482
• Datnow, A. (2020). The role of teachers in educational reform: A 20-year perspective. Journal of Educational Change, 21(3), 431-441. https://doi.org/10.1007/s10833-020-09372-5
• Demir, E. & Toraman, Ç. (2021). Öğretmenlerin eğitim programı okuryazarlığı düzeyleri. Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1516-1528. https://doi.org/10.24315/tred.858813
• Duyul, S. & Duyul, Y. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli konusunda öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 5(3), 1-19. https://doi.org/10.5281/ZENODO.15002346
• Erdem, C. & Kaya, M. (2024). The relationship between school and classroom climate, and academic achievement: A meta-analysis. School Psychology International, 45(4), 380-408. https://doi.org/10.1177/01430343231202923
• Gandara, P. (2002). The impact of the education reform movement on limited english proficient students. M. M. Suárez-Orozco, C. Suárez-Orozco, & D. Qin-Hilliard (Ed.), The new immigrants and American schools içinde (s. 26-37). Routledge.
• Geçimli, M. & Kayahan-Yüksel, D. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli erdem-değer-eylem çerçevesi: Güz dönemi 5. sınıf Türkçe ders kitabı bağlamında bir inceleme. TOBIDER-International Journal of Social Sciences, 8(4), 160-174. https://doi.org/10.30830/tobider.sayi.20.9
• Gür, Ç., Koçak, N., Şirin, N., Şafak, M., & Demircan, A. (2015). İlköğretim öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları güçlüklerin incelenmesi: Ankara örneği. Asian Journal of Instruction (E-AJI), 3(1), 78-91.
• Güzel, A. (2022). Yabancı ülkelerde yaşayan iki dilli Türk çocukların problemleri ve bu problemlere yönelik çözüm önerileri Almanya örneği. Düşünce Dünyasında Türkiz, 1(3), 73-90.
• MEB. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: Öğretim Programları Ortak Metni. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. https://tymm.meb.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Veli Bilgilendirme Kılavuzu. MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. https://tymm.meb.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (2025). Millî Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğü. https://yyegm.meb.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Mercader, C. & Gairín, J. (2020). University teachers’ perception of barriers to the use of digital technologies: The importance of the academic discipline. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 17(1), 2-14. https://doi.org/10.1186/s41239-020-0182-x
• Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. b.). Sage.
• Özcan, E., Boztilki, G., & İnce, B. (2016). Yurt dışında Türkçe dersi gören öğrencilerin derse ilişkin memnuniyet düzeyleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 162-175.
• Özdemir, S. M., Benzer, H., & Akbaş, O. (2009). Almanya’da yaşayan 15-19 yaş Türk gençlerinin eğitim sorunlarına ilişkin bir inceleme: Kuzey Ren Vestfalya örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 23-40.
• Pagano, U. (2024). Towards inclusive education: The evaluation challenge. Science & Philosophy, 12(1), 168-188. https://doi.org/10.23756/sp.v12i1.1599
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Pegem Akademi.
• Saguin, K. I. & Ramesh, M. (2020). Bringing governance back into education reforms: The case of the Philippines. International Review of Public Policy, 2(2), 159-177. https://doi.org/10.4000/irpp.1057
• Sarıbaş, S. & Babadağ, G. (2015). Temel eğitimin temel sorunları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(1), 18-34.
• Schonert-Reichl, K. A. (2017). Social and emotional learning and teachers. The Future of Children, 27(1), 137-155.
• Singh, M. N. (2021). Inroad of digital technology in education: Age of digital classroom. Higher Education for the Future, 8(1), 20-30. https://doi.org/10.1177/2347631120980272
• Sönmez, H. (2018). Fransa’da Türkçe eğitiminin ihtiyaçları üzerine bir durum incelemesi. Journal of Turkish Studies, 13(27), 1285-1303. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14284
• T.C. İletişim Başkanlığı. (2025). Yurt dışı Eğitim|Türkiye. https://aboutturkiye.gov.tr/blog/yurtdisi-egitim sayfasından erişilmiştir.
• Tok, A. (2023). Kültürel diplomasi aracı bağlamında yabancı dil olarak Türkçe öğretimi: YTB’nin 2010-2021 arasındaki faaliyetleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(36), 26-47. https://doi.org/10.29000/rumelide.1369053
• Uygun, K. & Akgül, G. (2024). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin Türkiye Yüzyılı Maarif Modeline ilişkin görüşleri. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(2), 81-102.
• Uzun, M. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında sosyal duygusal öğrenme becerilerinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 11(2), 63-78. https://doi.org/10.24289/ijsser.1610561
• Williford, A. P. & Wolcott, C. S. (2015). SEL and student-teacher relationships. J. A. Durlak, C. E. Domitrovich, R. P. Weissberg, & T. P. Gullotta (Ed.), Handbook of social and emotional learning: Research and practice içinde (s. 229-243). The Guilford.
• Wu, X.-Y. (2024). Exploring the effects of digital technology on deep learning: A meta-analysis. Education and Information Technologies, 29(1), 425-458. https://doi.org/10.1007/s10639-023-123071
• Yağmur, K. (2010). Batı Avrupa’da uygulanan dil politikaları kapsamında Türkçe öğretiminin değerlendirilmesi. Bilig Dergisi, 4(55), 221-242.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Nitel araştırma yöntemleri (12. b.). Seçkin.
• Yıldırım, B. (2016). İngiltere’deki Türkler ve Türkçe eğitimi üzerine bir çalışma. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 1(1), 15-23.
• Yıldız, C. (2013). Almanya’da ana dili olarak Türkçe öğretimine ilişkin öğrenci görüşleri. Adıyaman University Journal of Social Sciences, 11, 1083-1083. https://doi.org/10.14520/adyusbd.376
• Yurdakal, İ. H. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: 2024 İlkokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın (1, 2, 3 ve 4. sınıflar) incelenmesi. Temel Eğitim, 6(24), 76-88.