Ethical Leadership in Educational Administration: How Are School Principals' Ethical Leadership Behaviors Perceived by Teachers?

Yıl 2025, Sayı: Advanced Online Publication, 2403 - 2430

Zeynep Meral Tanrıöğen , Neslihan Gök

Öz

The purpose of this study is to determine teachers' perceptions of school principals' ethical leadership behaviours and to examine whether these perceptions differ in terms of demographic characteristics. Quantitative method was adopted in the study and descriptive survey model was used. In the data collection process, personal information form and school principal ethical leadership behaviours scale were applied. The research was conducted with 623 teachers working in Denizli province and determined by random sampling method. The findings showed that teachers' perceptions of ethical leadership were generally high. In particular, it was seen that the attitudes of the principals towards complying with the duties and class hours were perceived positively, while the behaviours towards disregarding individual interests were perceived at a lower level. In addition, it was determined that principals' consistent and effective attitudes towards situations such as harassment and abuse were important for teachers. The perception of ethical leadership differed based on teachers' gender, age, professional seniority, marital status and level of education. The results of the research draw attention to the importance of ethical leadership in the educational environment and suggest that school administrators should act more consciously in this regard.

Anahtar Kelimeler

Ethical leadership , Leadership , Ethics , Teacher

Eğitim Yönetiminde Etik Liderlik: Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları Öğretmenler Tarafından Nasıl Algılanıyor?

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin algılarını belirlemek ve bu algıların demografik özelliklere göre farklılık gösterip göstermediğini incelemektir. Araştırmada nicel yöntem benimsenmiş ve betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama sürecinde kişisel bilgiler formu ile okul müdürü etik liderlik davranışları ölçeği uygulanmıştır. Araştırma, Denizli ilinde görev yapan ve seçkisiz örnekleme yöntemiyle belirlenen 623 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, öğretmenlerin etik liderlik algılarının genel olarak yüksek olduğunu göstermektedir. Özellikle müdürlerin görev ve ders saatlerine uyma konusunda gösterdiği tutumların olumlu algılandığı, bireysel çıkarların göz ardı edilmesine yönelik davranışların ise daha düşük düzeyde algılandığı görülmüştür. Ayrıca müdürlerin taciz ve istismar gibi durumlara karşı tutarlı ve etkili tavır sergilemesinin öğretmenler için önemli olduğu belirlenmiştir. Etik liderlik algısı, öğretmenlerin cinsiyeti, yaşı, mesleki kıdemi, medeni durumu ve öğrenim düzeyine göre farklılık göstermektedir. Araştırma sonuçları, etik liderliğin eğitim ortamındaki önemine dikkat çekmekte ve okul yöneticilerinin bu konuda daha bilinçli hareket etmeleri gerektiğini önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Etik liderlik , Liderlik , Etik , Öğretmen

Kaynakça

• Acar, G. (2011). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının beden eğitimi öğretmenlerinin örgütsel adalet ve motivasyon düzeyleriyle ilişkisi. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Acar, G. & Kaya, M. (2012). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14(1), 95–102.
• Akbaş, M. (2019). Öğretmen görüşlerine göre yaygın eğitim yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Arısoy, E. & Cömert, M. (2021). The correlation between ethical leadership behaviors of school principals and teacher motivation. Kastamonu Education Journal, 29(5), 953–964. https://doi.org/10.24106/kefdergi.754275
• Bayat, E. & Akbaba, A. (2022). Okul müdürlerinin etik liderlik özellikleri ile öğretmenlerin özerklik davranışları arasındaki ilişki. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(33), 16–38. https://doi.org/10.29228/TIDSAD.62240
• Bowers, T. H. (2009). Connections between ethical leadership behavior and collective efficacy levels as perceived by teachers. (Doktora Tezi). http://rave.ohiolink.edu/etdc/view?acc_num=ashland1236110353 sayfasından erişilmiştir.
• Cochran, W. G. (1977). Sampling techniques (3. b.). John Wiley & Sons.
• Çengelci, E. (2014). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Çınar, U. (2019). Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının öğretmen algılarına göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri yaklaşım, yöntem ve teknikler (6. b.). Anı. https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=74337 sayfasından erişilmiştir.
• Enderle, G. (1987). Some perspectives of managerial ethical leadership. Journal of Business Ethics, 6(8), 657-663.
• Ercan-Önbıçak, A. & Kaya, A. (2025). Etik liderlik çalışmaları üzerine bir inceleme. Journal of Organizational Behavior Review, 7(1), 76-92.
• Erdilek-Karabay, M. (2015). Sağlık personelinin iş stresi, iş-aile çatışması ve iş-aile-hayat tatminlerine yönelik algılarının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(26), 113-134.
• Ergeneli, A. (2017). Örgütsel davranış. Nobel.
• Eser, İ. (2018). Öğretmenlerin etik liderlik algısının işle bütünleşme ile olan ilişkisinde pozitif psikolojik sermayenin aracılık etkisi. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Güler, T. (2017). Ortaokul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sessizlikleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Hozien, W. (2012). Framing school administrators ethics: Ethical decision-making of elementary school principals in Pennsylvania. Lambert.
• İlğan, A. & Ekiz, M. (2019). Okul Müdürleri Etik Beklenti Ölçeği ile Etik Liderlik Ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İş Ahlakı Dergisi, 13(2), 38-81. https://doi.org/DOI:10.12711/tjbe.2020.13.2.0159.
• İskele, A. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki yaratıcı iklim üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kökden, İ. & Tınmaz, A. K. (2024). Analysis of the relationship between ethical leadership behaviours of secondary school principals and organisational identification levels of teachers. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(2), 631-649. https://doi.org/10.33400/kuje.1514219
• Lawton, A. & Páez, I. (2015). Developing a framework for ethical leadership. Journal of Business Ethics, 130(3), 639–649. https://doi.org/10.1007/s10551-014-2244-2
• Mertler, B. Z. (2015). Sınıf öğretmenlerinin okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Mitonga-Monga, J., Flotman, A.-P., & Cilliers, F. (2016). Workplace ethics culture and work engagement: The mediating effect of ethical leadership in a developing world context. Journal of Psychology in Africa, 26(4), 326–333. https://doi.org/10.1080/14330237.2016.1208928
• Moorhouse, J. R. (2002). Desired characteristics of ethical leaders in buiness, educational, political and religious organizations from East Tennessee: A delphi investigation. (Doktora Tezi). East Tennessee State University.
• Özdemir, K., Günay, A., & Çetinceli, K. (2018). Etik liderlik, işgören sessizliği ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi[UİK Özel Sayısı], 675–686. https://doi.org/10.18092/ulikidince.433769
• Özdemirer, B. & Kantemir, E. (2025). Okul yöneticilerinin liderlik özellikleri ile öğretmenlerin sinizm tutumları arasındaki ilişki üzerine Türkiye’de yapılan tez çalışmalarının incelenmesi. International QMX Journal, 4(2), 170-181.
• Palalar-Alkan, D. (2016). Etik liderlik. Derin.
• Sağır, M. & Tutkun, B. (2017). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmen öz yeterliği arasındaki ilişki. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 44–68.
• Sever, N. & Atik, S. (2021). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile okulların örgütsel çekicilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 772–808. https://doi.org/10.17679/inuefd.868703
• Skeet, A. (2024). What is leadership ethics? Santa Clara University: https://www.scu.edu/leadership-ethics/resources/what-is-leadership-ethics/ sayfasından erişilmiştir.
• Suçiçeği, A. & Kıral, E. (2024). Okul yöneticilerinin hizmetkâr liderliğine ilişkin öğretmen algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(69), 153–179. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1301480
• Sutherland, M. (2010). An examination of ethical leadership and organizational commitment. (Doktora Tezi). https://nsuworks.nova.edu/hsbe_etd/109 sayfasından erişilmiştir.
• Topuzoğlu, A. P. (2009). Demografik özellikler açısından okul yöneticisinin etik liderlik özellikleri. “İstanbul ili Anadolu Yakası örneği”. (Yüksek Lisans Tezi). https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/665234 sayfasından erişilmiştir.
• Tutkun, B. (2017). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmen öz yeterliği arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Uğurlu, C. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yönetici etik liderlik davranışına ilişkin algıları. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 203–213.
• Uğurlu, C. T. & Doğan, S. (2014). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 489–516. https://doi.org/10.17152/gefad.00239
• Yoldaş, A. (2018). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları üzerine etkilerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.