KARİYER SEÇİMİNDE AİLE ETKİSİ ÖLÇEĞİ’NİN LİSE ÖĞRENCİLERİ İÇİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMALARI

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 1, 13 - 32, 01.03.2015

Mehmet Berkay Özünlü Feride Bacanlı

Öz

Bu araştırmanın amacı, orijinali Fouad, Cotter, Fitzpatrick, Kantamneni, Carter ve Bernfeld,2010) tarafından geliştirilen Kariyer Seçiminde Aile Etkisi Ölçeği (Family Influence Scale)’ni Türkçeye uyarlamaktır. Araştırma grubu 506 (292 kız ve 214 erkek) lise öğrencisinden oluşturulmuştur.Araştırmanın sonuçları, Türkçe KSAEÖ’nün 4 faktörlü olduğunu ve toplam varyansın %58.38’ini açıkladığını göstermiştir. KSAEÖ’nün iç tutarlık katsayıları sırasıyla: Ölçeğin tümü.77, Bilgi Desteği Faktörü .89, Finansal Destek Faktörü .78, Aile Beklentileri Faktörü .72, Değer ve İnançlar Faktörü .83 olarak bulunmuştur. Ölçeğin test tekrar test yöntemiyle hesaplanan kararlılık katsayısı ölçeğin tümü için anlamlı bulunmuştur (r = .83). Bu bulgular KSAEÖ’nün geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Kariyer Seçimi, Aile Etkisi, Ölçek Uyarlama, Lise Öğrencileri

THE ADAPTATION OF THE FAMILY INFLUENCE SCALE FOR HIGH SCHOOL STUDENTS: VALIDITY AND RELIABILITY STUDIES

Öz

The purpose of this research was to adapt the Family Influence Scale conducted by Fouad, Cotter,
Fitzpatrick, Kantamneni, Carter ve Bernfeld,2010 into Turkish. In this research, the sample includes totally 506 high
school students (292 girls and 214 boys).
Results of the study indicates that Turkish FIS has 4 factors, and explores 58.38 percent of total variance.
Cronbach Alpha coefficient for the total scale was found .77, for Information Support .89, for Financial Support .78,
for Family Expectations .72, for Values and Beliefs .83. The stability coefficient for total scale which was calculated
with test re-test was found significant (r = .83). These results indicated that the Turkish FIS was valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

Career Choice, Family Influence, Scale Adaptation, High School Students

Kaynakça

• Akbalık, G. (1991). Ortaokul III. sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akbıyık, Y. (1996). Meslek lisesine devam eden öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ali, S. R., McWhirter, E. H., & Chronister, K. M. (2005). Self-efficacy and vocational outcome expectations for adolescents of lower socioeconomic status: A pilot study. Journal of Career Assessment, 13, 40-58.
• Bacanlı, F. (1995). Mesleki grup rehberliğinin lise öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bacanlı, F., Özer, A. ve Sürücü, M. (2007, Ekim). Çocuklar için kariyer gelişim ölçeği’nin faktör yapısı ve güvenirliği. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Çeşme, İzmir.
• Bandura, A., Barbanelli, C., Vittorio-Caprara, G. V., &
• Pastorelli, C. (2001). Self- efficacy beliefs as shapers of children’s aspirations and career trajectories. Child Development, 72, 187-206.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. New York: The Guilford Press.
• Crites, J.O. (1969). Vocational psychology: The study of vocational behavior and development. New York: McGraw-Hill.
• Çakar, M. (1997). Lise son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri ile denetim odağı düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çakır, M. A. (2003). Bir Mesleki Grup Rehberliği Programının Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlık Düzeylerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Evren, M. (1999). Mesleki grup rehberliğinin cinsiyetleri farklı ilköğretim okulu sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluklarına, mesleki benlik algılarına ve mesleki tercihlerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü., Ankara.
• Farmer, H. S., Keane, J., Rooney, G., Vispoel, W., Harmon, L., Lerner, B., Linn, R., & Maehr, M. (1981). Career Motivation and Achievement Planning (C-MAP). Measure available with scoring manual and interpretive materials from Helen S. Farmer, Department of Educational Psychology, University of Illinois, 1310 South Sixth Street, Champaign, IL 61820.
• Fouad, N. , Cotter W. , Fitzpatrick M. , Kantamneni M. , Carter L. , Bernfeld S. (2010) Development and Validation of the Family Influence Scale. Journal of Career Assessment, 18(3), 276-291
• Gökçe, B. (1991). “Aile ve Aile Tipleri Üzerine Bir inceleme”. Aile Yazıları 1, Ankara: Basbakanlık Aile Arastırma Kurumu yayınları. ss: 205-223.
• Hamamcı, Z. (1996). Aile Rehberliğinin Anne Babaların Meslek Gelişimi Konusunda Bilgi Düzeylerine ve Çocuklarına Yardımcı Olmaya Yönelik Tutumlarına Etkisi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü., (Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi), Ankara.
• Hu, L.-T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indices in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1–55.
• Kağnıcı, D. Y. (1999). Vocational maturity of METU preparatory school students. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Keller, B. K., Whiston, S. C. (2008). The role of parental influences on young adolescents career development. Journal of Career Assessment, 16 (2), 198-217.
• Kepçeoğlu, M. (1990), “Mesleğe Yönelme ve Mesleki Yönelim Envanteri”, Samsun: Sönmez Matbaası.
• Kozan, K. (1983). Davranış bilimleri araştırmalarında sosyal beğenirlik boyutu ve Türkiye için bir Sosyal Beğenirlik Ölçeği. ODTÜ Geliştirme Dergisi. 10 (3), 447-478.
• Kush, K. & Cochran, L. (1993). Enhancing a Sense of Agency Through Career Planning, Journal of Counseling Psychology, 40, 434-439.
• Kuzgun, Y. (1988). Kendini Değerlendirme Envanteri, Ösym Yayınları. Ankara.
• Kuzgun, Y., Bacanlı, F. (1996). Mesleki Olgunluk Ölçeği El Kitabı. Ankara: MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Lapan, R. T., & Jingeleski, J. (1992). Circumscribing vocational aspirations in junior high school. Journal of Counseling Psychology, 39(1), 81–90.
• Lapan, R.T., Adams, A., Turner, S., And Hinkelman, J.M. (2000) “Seventh Graders’ Vocational Interest And Efficacy Expectation Patterns”, Journal Of Career Development, 26, 215-229.
• Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of Vocational Behavior, 45, 79-122.
• Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (2000). Contextual supports and barriers to career choice: A social cognitive analysis. Journal of Counseling Psychology, 47, 36-49.
• Nunnally, J. C. ve Berstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.). New York: McGraw Hill.
• O' Brien, V., Martinez-Pons, M., & Kopala, M. (1999). Mathematics self-efficacy, ethnic identity, gender, and career interests related to mathematics and science. The Journal of Educational Research, 92(4), 231-235.
• O’Brien, K. M., Friedman, S. C., Tipton, L. C., & Linn, S. G. (2000). Attachment, separation, and women’s vocational development: A longitudinal analysis. Journal of Counseling Psychology, 47, 301-315.
• Otrar, M. (1997). Endüstri meslek liseleri ve çıraklık eğitim merkezlerinde öğrenim görmekte olan 16-18 yaş grubundaki öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri ile bazı kişilik özelliklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özyürek, R. (1995). Fen Bilimleri Alanini Seçen Ögrencilerin Kariyer Yetkinlik Beklentisi ile Kariyer Seçenekleri Zenginligi ve Üniversiteye Giris Sinavlarindaki Performanslari Arasindaki iliskiler. Yayimlanmamis Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Roe, A. (1956). Early determinants of vocational choice. Journal of Counseling Psychology, 4, 212-217.
• Sayın, Ö. (1990). Aile Sosyolojisi. Ailenin Toplumdaki Yeri. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Super, D. E. (1953). A theory of vocational development. American Psychologist, 8, 185-190.
• Sürücü, M. (2005). Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk ve algıladıkları sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston, MA, Allyn & Bacon/ Pearson Education.
• Trice, A. D., Hughes, M. A., Odom, C., Woods, K., & McClellan, N. C. (1995). The origins of children’s career aspirations: IV. Testing hypotheses from four theories. The Career Development Quarterly 43, 307-322.
• Turner, S. L., Brissett, A. A., Lapan, R. T., Udipi, S., & Ergun, D. (2003). The career-related parent support scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 36, 83-94.
• Yazar, A. R. (1997). Genel lise ve meslek lisesi öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, İ. (1997), “Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Geliştirilmesi Güvenirliği ve Geçerliği”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 13, s. 81-87.
• Zeren, G. (1999). Yabancı dil ağırlıklı lise, özel lise ve Anadolu lisesi son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.