ÖĞRETMENLERİN BİLİŞSEL FARKINDALIK STRATEJİLERİNİ KULLANMA DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 4, 323 - 342, 01.12.2013

Hilal Kazu Nuray Yıldırım

Öz

Bu araştırmada; öğretmenlerin bilişsel farkındalık stratejilerini kullanma düzeyleri çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılmıştır. Betimsel özellikte olan araştırmada tarama yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma sonucuna göre; cinsiyet, mesleki kıdem, mezun olunan fakülte türü, görev yapılan eğitim kademesi ve öğrenci sayısı değişkenlerinin öğretmenlerin bilişsel farkındalık strateji kullanımını etkilediği sonucuna varılmıştır. Buna göre; kadın öğretmenlerin, mesleki kıdem süresi fazla olan öğretmenlerin, eğitim fakültesi mezunu öğretmenlerin, ilköğretim kademesinde görev yapan öğretmenlerin ve öğrenci sayısı daha az olan öğretmenlerin bilişsel farkındalık stratejilerini daha fazla kullandıkları sonucuna varılmıştır. Elde edilen sonuçtan yola çıkarak; bilişsel farkındalık strateji kullanımı öğretmen yetiştirme programlarında yer almalıdır. Eğitim kurumlarında öğrenci sayıları gözden geçirilerek, öğrenci sayılarına sınırlama getirilmelidir. Ortaöğretim kademesinde görev yapan öğretmenlere bilişsel farkındalık strateji kullanımını içeren hizmet içi eğitim kursları hazırlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel Farkındalık, Bilişsel Farkındalık Stratejisi, Öğretmen

COMPARISON OF TEACHERS’ LEVELS OF USING METACOGNITIVE STRATEGIES IN TERMS OF VARIOUS VARIABLES

Öz

In this study, teachers’ levels of using metacognition strategies have been compared in terms of various
variables. The present research is descriptive and makes use of scanning method. The results of the research have
revealed that such parameters as gender, professional seniority, the type of faculty one has graduated from, the
grade one is employed to teach and the number of students, all influence teachers’ metacognition strategies
usage. Thus, as conclusion it has been reached that female teachers, the teachers who have more seniority, the
teachers who have graduated from faculties of education, the teachers who are employed at primary schools and
the teachers who teach less students use metacognition strategies more. Based on the results obtained, it can be
argued that the usage of metacognition strategies must take its place in teacher training programs, the number of
students in educational institutions must be revised and limited and the secondary school teachers must be
provided with in-service training that involves the usage of metacognition strategies.

Anahtar Kelimeler

Metacognition, Metacognition Strategies, Teacher

Kaynakça

• Alemdar, A. (2009). Bilişüstü Beceri Eğitiminin Fen Bilgisi Öğrencilerinin Başarılarına, Kavram
• Kazanımlarına, Kavramlarının Sürekliliğine ve Transferine Etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Akın, A. (2006). Başarı Amaç Oryantasyonları ile Bilişötesi Farkındalık, Ebeveyn Tutumları ve Akademik
• Başarı Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya. Balcı, G. (2007). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Sözel Matematik Problemlerini Çözme Düzeylerine Göre
• Bilişsel Farkındalık Becerilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Baltaş, Z. (2004). E- Öğrenciler Nasıl Öğreniyor: Üstbiliş. Kaynak Dergisi. Temmuz–Aralık, 19-20.
• Bedir, H. (1996). The Effects of Using Cognitive Learning Strategies on Reading Comprehension Ability of
• Turkish Student. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Brown, A. L. (1978). Knowing When, Where and How to Remember: A Problem of Metacognition. Galaser, R.
• (ED.), Advances in Instructional Psychology, Hillsdale (s.205- 223). NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS
• Uygulamaları ve Yorumu (8. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Boyacı, M. (2010). Ortaöğretim Öğrencilerinin Temel Yetenek Düzeyleri ile Bilişötesi Öğrenme Stratejileri
• Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat. Bozan, M. (2008). Problem Çözme Etkinliklerinin 7. Sınıf Öğrencilerinin Basınç Konusu ile İlgili Başarı, Tutum ve Üstbiliş Becerinin Gelişimine Etkisi. Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Costa, L.A. ve Lowery, L.F. (1989). Techniques for Teaching Thinking. USA: Midwest Publications, Alexandria.
• Çakıroğlu, A. (2007). Üstbilişsel Strateji Kullanımının Okuduğunu Anlama Düzeyi Düşük Öğrencilerde Erişi
• Artırımına Etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Çalışkan, M. (2010). Öğrenme Stratejileri Öğretiminin Yürütücü Biliş Bilgisine, Yürütücü Biliş Becerilerini
• Kullanmaya ve Başarıya Etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Demir, Ö. (2009). Bilişsel Koçluk Yöntemiyle Öğretilen Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Altıncı Sınıf Sosyal
• Bilgiler Dersinde Öğrencilerin Epistemolojik İnançlarına, Bilişsel Farkındalık Becerilerine, Akademik Başarılarına Ve Bunların Kalıcılıklarına Etkisi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Demirel, Ö. (2003), Eğitim Sözlüğü. Pegem A Yayınları (2.Baskı), Ankara.
• Doğanay, A. (1997). Ders Dinleme Sırasında Bilişsel Farkındalıkla İlgili Stratejilerin Kullanımı. Çukurova
• Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (15), 34-42. Duru, M.K. (2007). İlköğretim Fen Bilgisi Dersinde Beyin Fırtınası ile Öğretimin Başarıya, Kavram Öğrenmeye ve Bilişüstü Becerilere Etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ekenel, E. (2005). Matematik Dersi Başarısı ile Bilişötesi Öğrenme Stratejileri ve Sınav Kaygısının İlişkisi.
• Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Ektem-Sönmez, I. (2007). İlköğretim 5. Sınıf Matematik Dersinde Uygulanan Yürütücü Biliş Stratejilerinin
• Öğrenci Erişi ve Tutumlarına Etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Erden, M. ve Akman, Y. (1996). Eğitim Psikolojisi: Gelişim-Öğrenme-Öğretme. Ankara, Arkadaş Yayınları, 3. Baskı.
• Erdoğan, D. (2009). Meslek Liselerinde Çalışan Öğretmenlerin Üstbiliş Becerileri ile Sosyal Uyumları
• Arasındaki İlişki . Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. Gelen, İ. (2003). Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Türkçe Dersine İlişkin Tutum, Okuduğunu Anlama ve Kalıcılığa Etkisi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Gelen, İ. (2004). Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Türkçe Dersine İlişkin Tutum, Okuduğunu Anlama ve Kalıcılığa Etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı (6–9 Temmuz), İnönü Üniversitesi/Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Köksal, H. (1998). Kalite Okullarına Geçişte Toplam Kalite Yönetimi. İstanbul: Dünya Yayınları.
• Malkoç, H. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumlarının ve Bilişsel
• Becerilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Marzano, R., Brandt, R. S, Hughes, C. S., Jones, B. F., Presseisen, B. Z., Rankin, S. C., ve Suhor, C. (1988).
• Dimensions of Thinking: A Framework for Curriculum and Instruction. Association for Supervision and Curriculum Development, VA: Alexandria. M.E.B. (2010-2011). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2010-2011.
• Muhtar, S. (2006). Üstbilişsel Strateji Eğitiminin Okuma Becerisinde Öğrenci Başarısına Olan Etkisi. Yüksek
• Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Namlu A. G. (2004). Biliş Ötesi Öğrenme Stratejileri Ölçme Aracının Geliştirilmesi Geçerlilik ve Güvenirlilik
• Çalışması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 2, 123-136. Ocak, R. (2008). Mesleki ve Teknik Eğitim Gören Öğrencilerin Algıladıkları Öğretmen Tutumları ile Bilişötesi
• Farkındalık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Şişli İlçesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. Olgun, A. (2006). Bilgisayar Destekli Fen Bilgisi Öğretiminin Öğrencilerin Fen Bilgisi Tutumları, Bilişüstü
• Becerileri ve Başarılarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. Özcan, Z. Ç. (2007). Sınıf Öğretmenlerinin Derslerinde Biliş Üstü Beceri Geliştiren Stratejileri Kullanma
• Özelliklerinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Özdamar, K. (2002). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi-1 SPSS-Minitab, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
• Özsoy, G. (2007). İlköğretim Beşinci Sınıfta Üstbiliş Stratejileri Öğretiminin Problem Çözme Başarısına Etkisi.
• Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Ankara. Öztürk, A. (2009). Fizik Problemlerini Çözmede Yüksek ve Düşük Başarılı Fen ve Teknoloji Öğretmen
• Adaylarının Fizik Problem Çözme Süreçlerinin Bilişsel Farkındalık Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Pinnegar, S. (1993). Beginning Again: Making Sense and Learning the Terrain. Paper Presented at the Annual
• Meeting of American Educational Research Assosiation. G.A.: Atlanta. Senemoğlu, N. (2001), Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Gazi Kitabevi (3. Basım): Ankara.
• Tosun, A. ve Irak, M. (2007). Üstbiliş Ölçeği-30’un Türkçe Uyarlaması, Geçerliği, Güvenirliği, Kaygı ve Obsesif-Kompülsif Belirtilerle İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 18 (2), 1-14.