SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ÇOKLU ZEKÂ KURAMINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 3, 301 - 322, 01.09.2013

Ceyhun Ozan Adnan Taşgın Erdal Bay Halil İbrahim Kaya

Öz

Gardner “çoklu zekâ kuramı” ile zekâ konusuna daha geniş bir bakış açısı kazandırmış ve insanların sahip oldukları farklı yetenekleri-potansiyelleri “zekâ alanları” olarak adlandırmıştır. Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin çoklu zekâ kuramına ilişkin görüşlerinin cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu ve mesleki kıdem değişkenlerine göre incelenmesidir. Araştırma genel tarama türünde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini, 2009-2010 eğitim-öğretim yılında Erzurum ili Merkez Yakutiye ilçesinde bulunan Milli Eğitime bağlı ilköğretim okulları 1-5. sınıflarında görev yapan 718 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Örneklem ise, evren içerisinden seçkisiz örneklem yöntemi ile seçilen 162 sınıf öğretmeninden oluşmuştur. Verileri toplamak amacıyla Canbay (2006) tarafından geliştirilen anket kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda sınıf öğretmenlerinin çoklu zekâ kuramına ilişkin görüşlerinin genel olarak olumlu olduğu belirlenmiş, öğretmenler arasında cinsiyet ve medeni durum değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık bulunamazken, yaş, eğitim durumu ve mesleki kıdem değişkenleri açısından anlamlı farklılık bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çoklu Zekâ Kuramı, Sınıf Öğretmeni, Zekâ

AN INVESTIGATION OF PRIMARY SCHOOLS TEACHERS` VIEWS ABOUT MULTIPLE INTELLIGENCE THEORY IN TERMS OF VARIOUS VARIABLES

Öz

Gardner with his “multiple intelligences theory” had extended our understanding of intelligence and called
different abilities which human beings have as intelligences. The purpose of this research was to investigate the
views of the primary school teachers about the multiple intelligence theory in terms of gender, age, marital
status, education level and professional seniority variables. This descriptive study is performed as a survey. The
universe of the research was composed of 718 primary school teachers working in the schools located in
Yakutiye region of Erzurum city, in the 2009-2010 education year. 162 primary school teachers were randomly
selected out of this universe. The data were collected through a questionnaire developed by Canbay (2006). The
results showed that the primary school teachers` views were generally positive about multiple intelligences
theory. The teachers’ views showed statistical differences in terms of age, educational level and professional
seniority variables while there were no differences in terms of gender and marital status.

Anahtar Kelimeler

Multiple Intelligences Theory, Primary School Teacher, Intelligence

Kaynakça

• Açıkgöz, K. Ü. (2008). Aktif öğrenme (10. baskı). İstanbul: Biliş Yayınları.
• Akboy, R. (2005). Eğitim psikolojisi ve çoklu zekâ. İzmir: Dinozor Kitabevi.
• Al-Wadi, N. I. (2011). Teachers’ perceptions toward enhancing learning through multiple intelligences theory in elementary school: A mixed methods study. Unpublished Doctoral Dissertation, Indıana State University, Terre Haute, Indiana.
• Alaz, A. (2009). Çoklu zekâ kuramı destekli eğitimin dokuzuncu sınıf coğrafya derslerinde başarıya etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-22.
• Armstrong, T. (1994). Multiple intelligences in the classroom. Alexandria, VA: ASCD.
• Ay, S. (2003). Okuma stratejileri ile çoklu zekâ kuramının ilişkilendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Azar, A. (2006). Lisede seçilen alan ve ÖSS alan puanları ile çoklu zekâ profilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46, 157-174.
• Azar, A. Presley, A. İ. ve Balkaya, Ö. (2006). Çoklu zekâ kuramına dayalı öğretimin öğrencilerin başarı, tutum, hatırlama ve bilişsel süreç becerilerine etkisi. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 45-54.
• Babacan, T. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının üstbilişsel okuma stratejileri ile çoklu zekâ alanları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Baki, A., Gürbüz, R., Ünal, S. ve Atasoy, E. (2009). Çoklu zeka kuramına dayalı etkinliklerin kavramsal öğrenmeye etkisi: Tam sayılarda dört işlem örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 237-259.
• Balım, A. G. (2006). Fen konularının çoklu zekâ kuramı’na dayalı öğretiminin öğrencilerin başarılarına ve kalıcılığa etkisi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 23, 209-220.
• Beam, K. L. (2000). A comparison of the theory of multiple ıntelligences instruction to traditional textbook- teacher instruction in social studies of selected fifth-grade students. University of Sarasota. (Unpublished EdD Thesis). Publication Number: AAT 9957910. http://wwwlib.umi.com/dissertations/fullcit/9957910. Erişim tarihi: 10.06.2012.
• Bozkurt, E. ve Yenilmez, K. (2008). Altıncı sınıf matematik öğretim programında çoklu zekâ kuramına dayalı öğrenme yönteminin uygulanma düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 90-99.
• Brualdi, A. C. (1996). Multiple intelligences: Gardner's theory. Practical Assessment, Research & Evaluation, 5(10).
• Bümen, N. T. (2005). Okulda çoklu zekâ kuramı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bümen, N. T. (2010). Çoklu zekâ ve eğitim. Ö. Demirel, (Ed.), Eğitimde yeni yönelimler içinde (1-38). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Campbell, L., Campbell, B. ve Dickinson, D. (1996). Teaching and learning through multiple intelligences, Tucson Arizona: Zephyr Press.
• Canbay, S. (2006). İlköğretim birinci kademede çoklu zekâ kuramı uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri (Yalova örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Checkley, K. (1997). The first seven…and the eight: A conversation with Howard Gardner. Educational Leadership, 55(1), 8-13.
• Çamurcu, S. N. (2007). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çoklu zekâ alanlarına yönelik dağılım düzeylerinin tespit edilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Çırakoğlu, M. ve Saracaloğlu, S. (2009). İlköğretimin birinci kademesinde çoklu zekâ kuramı uygulamalarının erişiye etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3),.425-449.
• Demir, S., Camuzcu, S. ve Yiğit, C. (2011). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin çoklu zekâ profilleri ile okuma becerileri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 92-109.
• Demirel, Ö. (2009). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demirel, Ö., Tuncel, İ., Demirhan, C. ve Demir, K. (2008). Çoklu zekâ kuramı ile disiplinlerarası yaklaşımı temel alan uygulamalara ilişkin öğretmen-öğrenci görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 14-25.
• Denig, S. J. (2004). Multiple intelligence and learning styles: Two complementary dimensions. Teachers College Record, 106(1), 96-111.
• Douglas, O., Burton, K. S. & Durham, N. R. (2008). The effects of the multiple intelligences teaching strategy on the academic achievement of eight grade math students. Journal of Instructional Psychology, 35(2), 182-187.
• Erdamar, F. S. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin çoklu zekâ kuramı ve uygulanmasına yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi (Diyarbakır ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Eyyam, R., Meneviş, İ. ve Doğruer, N. (2010, Kasım). Çoklu zekâ ve akademik başarı arasındaki ilişki. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya.
• Gardner, H. (2010). Zihin çerçeveleri: Çoklu zekâ kuramı. (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1983).
• Gardner, H. ve Hatch, T. (1989). Multiple intelligences go to school. Educational Researcher, 18, 4-10.
• Gözütok, D. (2001). Kolej Ayşeabla okullarında çoklu zekâ kuramı uygulaması. Ankara: Siyasal Yayıncılık.
• Güneş, G. ve Gökçek, T. (2010). Lisansüstü öğrencilerin çoklu zekâ profilleri ve eğitim alanları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 120-130.
• Gürçay, D. ve Eryılmaz, A. (2005). Çoklu zekâ alanlarına dayalı öğretimin öğrencilerin fizik başarısına etkisi. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 103-109.
• Gürol, A. (2010). Altıncı sınıf öğrencilerinin öğrenme stilleri ve çoklu zeka alanları ve seviye belirleme sınav sonuçlarıyla ilişkisini inceleme. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(4), 60-74.
• Hajhashemi, K., Ghombavani, F. P., & Amirkhiz, S. Y. Y. (2011). The relationship between Iranian EFL high school students’ multiple intelligence scores and their use of learning strategies. Electronic Journal of English Language Teaching, 4(3), 214-222.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Tek Işık Web Ofset Tesisleri.
• Karakoç, İ. ve Sezer, A. (2007). İlköğretim II. kademe sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde çoklu zekâ uygulamalarının akademik başarıya etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 9-20.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (Post-Hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 51-64.
• Kazak, S., Yürük, N., Çakır, Ö. S. ve Sungur, S. (1999). Çoklu zekâ kuramı öğretmen rolüne ilişkin görüşler ve düşünceler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 269-274.
• Kılıç, M. (2008). İlköğretim öğretmenlerinin yapılandırmacılık programı kapsamında derslerde çoklu zekâ kuramının uygulanmasına yönelik tutum ve görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kocabaş, A. ve Susar-Kırmızı, F. (2006). Ebeveynlerin ve çocukların çoklu zekâ alanlarının karşılaştırılması. Eğitim Araştırmaları, 25, 141-153.
• Koşar, E. (2006). Türkçe derslerinde çoklu zekâ kuramının uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2) 345-358.
• Köksal, M. S. ve Yel, M. (2007). Solunum sistemleri konusunun çoklu zeka kuramına dayalı öğretiminin 10. sınıf öğrencilerinin akademik başarısı, derse karşı tutumu ve öğretimin kalıcılık düzeyine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(1), 231-239.
• Kutluca, T., Çatlıoğlu, H., Birgin, O., Aydın, M. ve Butakın, V. (2009). Çoklu zekâ kuramına göre geliştirilen etkinliklere dayalı öğretime ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1-16.
• Kurt, M., Gümüş, İ. ve Günay-Ermurat, D. (2011). Solunum sistemleri konusunda uygulanan çoklu zekâ kuramının öğrencilerin akademik başarısına etkisi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1(1), 39-44.
• Lane, C. (2000). Learning styles and multiple intelligences: Distributed learning/IMS projects. http://www.tecweb.org/pbs/lsmidl.pdf. Erişim tarihi: 10.06.2012.
• Leinenbach, M. (2004). A study of the effects of the theory of multiple intelligences on the beliefs and attitudes of pre-service teachers about mathematics and the teaching of mathematics. Unpublished doctoral dissertation, Indiana State University, Terre Haute, Indiana.
• MacLeod, M. V. (2002). Teachers' perceptions and practices of Howard Gardner's Theory of Multiple Intelligences. Unpublished Master Thesis, Mount Saint Vincent University, Canada.
• Maker, C. J. (1992). Intelligence and creativity in multiple intelligences: Identification and development. Educating Able Learners, 17, 12-19.
• Oral, B. (2001). Branşlarına göre üniversite öğrencilerinin zekâ alanlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 26(122), 19-31.
• Oral, İ. ve Doğan, O. (2010). Ortaöğretimde çoklu zekâ kuramının elektrik konularını öğrenme sürecine etkisinin araştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 159-171.
• Öngören, H. ve Şahin, A. (2008). Çoklu zekâ kuramı tabanlı öğretimin öğrencilerin fen bilgisi başarılarına etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 24-35.
• Öztürkmen, B. (2006). Ortaöğretim öğrencilerinin çoklu zekâ kuramına göre zeka alanlarıyla öğrenme stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Gaziantep Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Özyılmaz-Akamca, G. ve Hamurcu, H. (2005). Çoklu zekâ kuramı tabanlı öğretimin öğrencilerin fen başarısı, tutumları ve hatırda tutma üzerindeki etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 178- 187.
• Saban, A. (2005). Öğrenme öğretme süreci: Yeni teori ve yaklaşımlar (3. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Sarmusak, D. (2010, Mayıs). Sınıf öğretmenlerinin çoklu zekâ kuramı ile ilgili yanılgıları. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, Elazığ.
• Scapens, M. (2007). Implementing the theory of multiple intelligences in the junior secondary school. Unpublished Master Thesis, The University of Waikato, Hamilton, New Zealand.
• Şad, N. Ve Arıbaş, S. (2008). İlköğretim İngilizce öğretmenlerinin çoklu zekâ kuramına dayalı materyal ve etkinlik kullanma düzeyleri (Malatya ili örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 169- 187.
• Uhlir, P. (2003). Improving student academic reading achievement through the use of multiple intelligence teaching strategies. An Action Research Project (Report No. CS 512 365), Saint Xavier University: Chicago, IL (ERIC Document Reproduction Service No. ED 479 914).
• Uysal, E. (2006). Farklı okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş grubundaki çocukların çoklu zekâ kuramına göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uysal, E. ve Eryılmaz, A. (2006). Yedinci ve onuncu sınıf öğrencilerinin kendini değerlendirmesiyle bulunan çoklu zekâ boyutları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 230-239.
• Walters, J. (1992, September). Application of multiple intelligences research in alternative assessment. Proceedings of the Second National Research Semposium on Limited Engkish Proficient Student Issues: Focus on Evaluation and Measurement, Washington, DC.
• Yavuz, K. E. (2004). Öğrenen ve gelişen eğitimciler için çoklu zekâ teorisi ve uygulama rehberi. Ankara: Ceceli Yayınları.
• Yenilmez, K. ve Bozkurt, E. (2006). Matematik eğitiminde çoklu zekâ kuramına yönelik öğretmen düşünceleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 90-103.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz-Kalaycı, İ. (2009). Fen ve teknoloji dersinde çoklu zeka kuramı uygulamalarının sınıf öğretmeni görüşlerine göre değerlendirilmesi (Aydın ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.