ÇOCUK OYUN ALANLARININ BİÇİMSEL ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ (KONYA İLİ ÖRNEĞİ)

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 1, 64 - 81, 01.03.2013

Gökhan Duman Nurcan Koçak

Öz

Çocukların gelişim ve öğrenmelerine büyük katkı sağlayan oyun alanlarının yapımına, şehirleşme sürecinde beton yığınlarına dönüşen büyük kentlerde yerel yönetimlerin yasalar gereği de olsa önem verdiği görülmektedir. Konya ili de bu kentlerden biridir. Ancak açık mekânlarda yapılan çocuk oyun alanlarının konum, mekân, güvenlik ve donatım yönünden standartlara uygun olup olmadığı tartışmalıdır. Bu araştırmada Konya ili merkez ilçelerindeki çocuk oyun alanlarının biçimsel özellikleri gözlem yoluyla incelenmiştir.Konya ili merkez ilçelerindeki oyun alanlarının büyük çoğunluğunun, şehir imar planlarında oyun alanı olarak ayrılan yerlerin bir köşesine ya da ortasına oyun ekipmanlarından salıncak, kaydırak, tahterevalli ve tırmanma merdiveni gibi sınırlı sayıda temel oyun materyallerinin yerleştirilerek oluşturulduğu gözlemlenmiştir. Çocuk oyun alanlarının büyük çoğunluğunun oyun alanının zemin kaplaması uygun malzeme ile kaplanmış, oyun materyalleri sayı ve çeşitlilik yönünden sınırlı da olsa farklı yaşa uygun, temiz ve sağlam ise de, engelli ve hareket kısıtlılığı olan çocuklar için yeterli önlemlerin alındığı söylenemez. Çocuk oyun alanları yerleşim yerlerine yakın, ana cadde, kalabalık ve gürültüden uzak ise de, önemli bir bölümü bank, kamelya, ağaç, çiçek, çim, çit ve güvenlik yönünden yeterli değildir. Çocukları doğa ile buluşturan, yaratıcılıklarını geliştiren, farklı aktivitelere imkân sağlayan çocuk oyun alanlarına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Oyun alanı, oyun materyali, oyun alanı güvenliği

Evaluating Structural Properties of Children Playgrounds: Konya City Sample

Öz

Playgrounds have an immense impact on children’s development and learning. Despite its importance in
child development, playgrounds have been stuck among concrete chunk in big cities. Besides, local
administrations give attention to the playgrounds mostly due to internal regulations. Konya is one of the largest
cities in Turkey. There is a debate concerning proper standards of its outdoor playgrounds’ location, space,
safety and equipment. This study delves to analyze the quality of children’s outdoor play areas in Konya city
center and its major counties. For this purpose, outdoor play areas were observed and evaluated using
playground observation form.
It has been found that most of the playgrounds were equipped with limited numbers of swings, slides,
seesaws, and ladders. Even though the numbers of the play materials were limited, they were developmentally
appropriate, clean and sound. Most of the playgrounds’ floor were covered with appropriate material however,
their access were not suitable for children with special needs. The locations of playgrounds were close to living
areas and remote from the crowded streets and noise pollution but, there were not enough accommodation
places, trees, flowers and safety precautions for visitors. It has been suggested that playgrounds which children
meet with nature are needed.

Anahtar Kelimeler

Playground, play equipment, playground safety

Kaynakça

• çocuk oyun alanlarına kedi ve köpek gibi sokak hayvanları girebilmekte, bu durum çocuklar için istenmeyen
• sonuçlar doğurabilmektedir.
• Oyun alanlarının tamamı yerleşim yerlerine yakın, çoğunluğu kalabalık, gürültü ve ana caddelerden
• uzaktır. Bu durum çocukların oyun alanlarına kolayca ve güvenle ulaşmalarını ve buralardan yararlanmalarını sağlamaktadır.
• Çocuk oyun alanları, planlama ve tasarım ilkeleri göz önünde bulundurularak düzenlenmeli, oyun
• materyalleri yönünden zenginleştirilmelidir. Araştırma sonucu oyun alanlarında belirlenen eksiklikler
• giderilmeli, öncelikle bu mekânların güvenliğini sağlayıcı önlemler alınmalıdır. Çocukları doğa ile buluşturan,
• onların yaratıcılıklarını geliştiren, farklı etkinlikler yapma fırsatları sunan, bünyesinde yeterli sayı, nitelik ve
• çeşitlilikte oyun materyalleri bulunduran, ebeveynlere oturma, çocuklarını görebilme, dinlenme ve spor yapma
• imkânları sunan, çok amaçlı oyun alanlarının yapılmasına önem verilmelidir.
• Acar, H. (2003). Çocuk oyun alanlarında kullanıcıların bitki tercihlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma: Trabzon kenti örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Ahıskalı, S.Ö. (1998). Çocuk oyun alanlarında döşeme. Peyzaj Mimarlığı Dergisi. T.M.M.O.B. Peyzaj Mimarları Odası, İstanbul Şubesi, Temmuz-Ağustos, 5(14), İstanbul.
• Akkülah, A. T. (2008). Oyun alanları güvenlik standartlarının araştırılması ve nenehatun parkı örneğinde irdelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Aksoy, Y. ( 2013). Çocuk oyun alanları üzerine bir araştırma: İstanbul, Isparta, Eskişehir, Erzurum, Kayseri, Ankara, Zonguldak ve Trabzon illeri örneği. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi. Yıl 3, Sayı 10.
• Bal, A. (2005). Zonguldak kenti yeşil alan sistemindeki çocuk oyun alanlarının durumunun peyzaj mimarlığı ilkeleri açısından irdelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Bektaş, Y. (2004). İlköğretim çağındaki çocukların çocuk oyun alanlarından beklentilerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma: Ankara-Çankaya örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baykoç Dönmez, N. (1992). Oyun. Esin Yayınevi, İstanbul.
• Bühler C, Hetzer H. (1935). Testing children’s development from birth to school age. New York, Farrar&Rinehart.
• Bulut, Z. Kılıçaslan, Ç. (2010). Çocuğa önem kazandırmada önemli bir ilke; çocuk oyun alanlarında güvenlik. Artvin Çoruh Üniversitesi Dergisi, c.10, s.1.
• Cihangiroğlu, C. (1994). Çocuk oyun alanlarındaki oyun aletlerinde uyulması gereken kriterler üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cole, L. (1983). Design for environmental education., Landscape Design, October, 28-31.
• Çukur, D. (2011). Okulöncesi çocukluk döneminde sağlıklı gelişimi destekleyici dış mekân tasarımı, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi. s.12: 70-76.
• Çukur, D. ve Özgüner, H. (2008). Kentsel alandan çocuklara doğa bilinci kazandırmada oyun mekânı tasarımının rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri:A, Sayı:2, Yıl: 2008, 177-189.
• Çukur, D., Özgüner, H., Ergin, Ş., Gül, A., Akten, M., Küçük, V. (2009). Kentsel mekânda oyun alanları üzerinden çocuklara doğa bilinci kazandırmaya yönelik tasarım yaklaşımları: Isparta kentinde bir örnek alan çalışması. TMMOB Mimarlar Odası Bursa Şubesi 21. Uluslararası Yapı ve Yaşam Kongresi 20-21 Mart 2009, Bursa, Bildiriler Kitabı. s:386-374.
• Deretarla, G. E. (2012). Ailelerin çocuk bahçelerine ve çocuk bahçelerindeki materyallere bakış açılarının incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c.21, s.3, 261-274.
• Dicle, O. (2011). Çocukların açık-yeşil alan kullanım desenlerinin belirlenmesi: Çayyolu örneği. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri: 09B4347012
• Dinç, H. (1993). Çocuk Oyun İşlevi ve Öğeleri.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erdem, Ö. (2003). Okul öncesi eğitim birimlerinde dış mekân tasarım ilkeleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gür, G. Ö. ve Zorlu, T. (2002 ). Çocuk Mekânları. Yem Yayınları, İstanbul.
• Kohler, F. W. & Strain, P. S. (1993). Teaching preschool children to make friends. Teaching Exceptional Children, c.25, s.41-43.
• Mott,A., Rolte, K., James, R., Evans., Kemp, A., Dunstan, F, Kemp K., &Sibert, J. (1996). Safety Of Surfaces And Equipment For Children In Playgrounds, The Lancet, 349 (9069):1874-1876.
• Özgüner, H. ve Şahin, C. (2009). Isparta kent merkezindeki çocuk oyun alanlarının mevcut durumu ve çocukların bu alanlara karşı davranış biçimleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, c.1, s.129-143.
• Özgüner, H., Ergin, Ş., Gül, A., Çukur D., Küçük, V., Akten M. (2007). Günümüz kültürel yapısı içinde kentsel alanda doğa korumanın olanak ve sınırları ile sosyalizasyon sürecinde çocuklarda doğa bilinci gelişimini destekleyici kentsel tasarım yaklaşımlarının saptanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Raporu, Proje No: 01018-m-05, Isparta.
• Özgüç, İ. M. (1998). Oyun bahçelerinde tasarım ilkeleri. Peyzaj Mimarlığı Dergisi. T.M.M.O.B. Peyzaj Mimarları Odası İstanbul Şubesi, Temmuz-Ağustos , 5(15 -16), İstanbul.
• Robitaille, Y., Laforest, S., Lesage, D., Dorval, D. (2000). Search for a Simple Means of Identify Dangerous Surfaces Under Playground Equipment. Journal of Safety Research. c.31, s.25-38.
• Smilansky, S. (1990). Sociodramatic play: its relevance to behavior and achievement in school, in Klugman, E. ve Smilansky, S. (Eds.) Children’s Play and Learning. N.Y.: Teacher’s College Press, 18- 42.
• Simonon, L. (2000). Permaculture Playgrounds. Playlines. 8(21).
• Sorkun, G. (1996). İstanbul Anadolu Yakası Örnek Çocuk Oyun Alanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sun. M., Seyrek, H. (2006) Çocuk Ve Oyun. Ankara.
• Tekkaya, E. (2001). Tasarlanmış çocuk hakları: Ankara çocuk oyun alanları, Millî Eğitim Dergisi, c.151, s.25- 37.
• Uluğ, H. (2007). Kuzey Adana’daki çocuk oyun alanlarının bitki seçimi yönünden irdelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Yörükoğlu, A. (2002). Çocuk Ruh Sağlığı. Çocuğun Kişilik Gelişimi, Eğitimi Ve Ruhsal Sorunları. Özgür Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, S., Bulut, Z. (2003). Kentsel mekânlarda çocuk oyun alanlarının yeri ve önemi: Erzurum örneği. Millî Eğitim Dergisi, c.158, s.43-59.
• Evaluating Structural Properties of Children Playgrounds: Konya City Sample Gökhan DUMAN1 Nurcan KOÇAK2
• Play is a process in which children involve voluntarily. Children games sometimes have rules and
• sometimes have no rules at all. All types of play support children’s social, emotional, cognitive and physical
• development. There is a strong relationship between children’s learning and play (Akkülah, 2008; Tekkaya,
• ). Because play has an important role on children’s development, children’s play rights have been secured
• by international regulations. Turkey is one of the members of the United Nations that signed children’s play
• rights declaration. These regulations state and secure children’s rights of free activity time, play time and rest time.
• Children start to play on birth. Their play skills develop from primitive to more complex and organized
• form with their age. About at age 8 outdoor playgrounds become their major play and social interaction area
• (Buhler ve Hetzer, 1935). The quality and safety of playgrounds have an important effect on children’s healthy
• development. For these reasons, it is important to evaluate the standards of playgrounds.
• Lecturer, Dr., Gazi University, Gazi Education Faculty, [e-mail]
• Assis. Prof. Dr., Turgut Ozal University, College of Health Services, [e-mail]
• Konya is one of the largest cities in Turkey. There is also a debate concerning proper standards of outdoor
• playgrounds’ location, space, safety and equipment in Konya. This study delves to analyze the quality of
• children outdoor play areas in Konya City center and its major counties. For this purpose, 146 outdoor play areas
• were observed and evaluated using playground observation form. Data was collected between February-April
• and camera recordings were used to analyze the playgrounds in detail.
• It has been found that all of the playgrounds (n=45) were equipped with limited numbers of swings,
• slides, seesaws, and ladders. The equipments were monotone and some of the playgrounds did not even have
• basic equipments such as swings, seesaws and ladders. Most of the playgrounds’ floor were also covered with
• appropriate material. Even though the numbers of play materials were limited, they were developmentally
• appropriate, clean and sound. However the study showed that playgrounds and their equipment were not suitable
• for children with special needs. Necessary adjustments have to be designed and implemented for easy access and
• use of children with special needs. Locations of playgrounds were close to living areas and remote from the
• crowded streets and noise pollution. However, there were not enough accommodation places, trees, flowers and
• safety precautions. It has been found that none of the playgrounds have water and rest rooms. When the family
• needs were analyzed, children’s outdoor playgrounds do not have walking/running patio (n=37), sport
• equipments (n=28) and sitting benches (n=11). These accommodations reported exist in the playground were not
• usable. Safety of playgrounds was found to be poor. There were not any fire extinguisher, emergency assistance
• push button and emergency phone numbers in the playgrounds. Besides 15 playgrounds did not have any fences
• while almost all the fences were not functional for safety issues. Most of the playgrounds (n=42) do not offer
• nature for children. It has been suggested that playgrounds where children meet with nature are needed. The
• study also suggested that safety of playgrounds should be improved.