ÖĞRENCİLERİN ÇİZİMLERİNDEN VE AÇIKLAMALARINDAN YARATICI DÜŞÜNCELERİNİN ORTAYA KONULMASI (Çizimler ve Açıklamalar Yoluyla Yaratıcı Düşünceler)

Yıl 2007, Cilt: 5 Sayı: 4, 679 - 700, 01.12.2007

Basri Atasoy Hakkı Kadayıfçı Hüseyin Akkuş

Öz

Kavramları birbirleri ile ilişkilerine göre anlamlandırarak öğrenen ve hayal kurabilen öğrencilerin
daha kaliteli imajlara sahip oldukları ve geleneksel öğretime göre daha başarılı bir kavramsal anlama ortaya
koydukları bilinmektedir. Bu düşünceden hareketle iki aşamadan oluşan bu çalışmanın birinci aşamasında, lise
2. sınıf öğrencileriyle analojiler kullanılarak kimyasal tepkimeler konusu işlendikten sonra onların
oluşturdukları çizimlerinden hayal etme yetenekleri belirlendi. İkinci aşamada ise yine lise 2. sınıf öğrencileriyle
gazlar konusunun yaratıcı düşünmeyi destekleyen öğretim teknikleri kullanılarak işlenmesinden sonra onların
açıklamalarından ıraksak düşünme yetenekleri ortaya konuldu. Çalışma Karabük - Fevzi Çakmak Lisesi ve
Ankara – Ege Lisesi’nden toplam 46 Lise 2. sınıf öğrencisi üzerinde yürütüldü. Öğrencilerin çizimlerini
belirlemek için “Kimyasal Tepkimeler İmaj Ölçeği” (KTİÖ), açıklamalarını belirlemek için ise “Gazlar Konusu
Öğrenci Açıklamaları Ölçeği” (GKÖAÖ) kullanıldı. Yaratıcı düşünme sürecinin iki bileşeni hayal etme ve
ıraksak düşünmedir. Hayal etme yeteneğinin analojiler kullanılarak, ıraksak düşünme yeteneğinin ise beyin
fırtınası, sinektik ve nitelik sıralama teknikleriyle desteklendiği öğretimin, öğrencilerin çizimleri ve
açıklamalarına etkileri irdelendi. İlgili öğretimin sonunda, öğrencilerin hayal etme yeteneklerini aktif olarak
kullanarak zihinsel modellerini yansıtan çizimler yaptıkları ve ıraksak düşünmelerini gerektiren açıklamalarda
bulundukları belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Kimya eğitimi, yaratıcı düşünme, öğrenci çizimleri, öğrenci açıklamaları, analoji

EXHIBITION OF STUDENTS’ CREATIVE THOUGHTS FROM THEIR DRAWINGS AND EXPLANATIONS

Öz

Students that were able to linked conceptions and were able to imagine have more fine mental models
and more successful at conceptual understanding than traditional instruction students. Some lyceum 2 students’
drawings about chemical reactions topic after teaching with analogies and models and explanations about gases
topic after teaching supported creative thinking are represented in this study. The subject of this study involved
total 46 students from 10th grade in Karabük - Fevzi Çakmak High School and Ankara - Ege High School.
Chemical reactions topic was taught using teaching with analogies in one class of Fevzi Çakmak High School
and gases topic was taught using teaching supporting creative thinking. Chemical Reactions Image Measure and
Gases Topic Students’ Explanations Measure applied after these instructions. Students used imaginative skills
when drew and used divergent thinking when made explanations. Students’ drawings and explanations exposing
their creative thoughts were presented. After these instructions, it was identified that students make draws
require their imagination skills and explanations require their divergent thinking abilities.

Anahtar Kelimeler

Chemistry education, creative thinking, students’ drawings, students’ explanations, analogy

Kaynakça

• Asami, N.; King, J., and Nonk, M. (2000). Tuition and memory: Mental models and cognitive processing in Japanese children’s work on D.C. electrical circuits. Research in Science & Technological Education, 18(2).
• Atasoy, B. (2004) Fen öğrenimi ve öğretimi (2. Baskı). Ankara: Asil Yayın.
• Coll, R. K. and Treagust, D. F. (2001). Learners’ mental models of chemical bonding. Research in Science Education, 31, 357-382.
• Coll, R. K. and Treagust, D. F. (2003). Learners’ mental models of metalic bonding: A cross-age study. Science Education, 87, 685-707.
• Cronin, L. L. (1989). Creativity in the science classroom. The Science Teacher, 56(2), 35-36.
• Garrand, J. (1986). Creative learning in science education. Research in Science Education, 16, 1-10.
• Glynn, S. M.; Britton, B. K.; Semrud-Clikeman, M., and Muth, K. D. (1989). Analogical reasoning and problem solving in science textbooks. Yayımlandığı Kitap: J. A Glover., R. R. Ronning, and C. R. Reynolds (Editörler), A Handbook of Creativity: Assessment, Theory, and Research, 383-398. New York: Plenum
• Haris, R. (1998). Introduction to creative thinking. http://www.virtualsalt.com/ crebook1.htm (Erişim Tarihi: Eylül, 2006)
• Hu, W. (2002). A scientific creativity test for secondary school students. International Journal of Science Education, 24(4), 389-403.
• Kadayıfçı, H.; İnal, A. ve Atasoy B. (2004). Isı ve sıcaklık konusunun öğretiminde servet-sermaye ve çekiç-kuvvet analojilerinin kullanımı. VI. Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresin‘de sunulmuş bildiri.
• LeBoutillier, N. and Marks, D. F. (2003). Mental imagery and creativity: A meta- analytic review study. British Journal of Psychology, 94, 29-44.
• Lin, C.; Hu, W.; Adey, P. and Shen, J. (2003) The influence of case on scientific creativity. Research in Science Education, 13, 143-162.
• Limont, W. (2003) Creative imagination in science education. Yayımlandığı kitap: Csermely, P., Lederman, L. Science education: Talent recruitment and public understanding.
• Mycoted. (http://www.mycoted.com)
• Nersessian, N. (1992). How do scientists think. Capturing the dynamics of conceptual change in science. Cognitive Models of Science Vol. XV (Minneapolis: University of Minnesota Pres) 3-44.
• Norman, D. (1983). Some observations on mental models. Yayımlandığı kitap: D. Gentner and A. Stevens (Editörler) Mental Models. N.J: Lawrence Erlbaum Associates, 6-14.
• Vural, N. (2005) Lise II. sınıf kimya dersi kimyasal tepkimeler konusunda analoji ve modellerin Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, G.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. ve bunların sonuçlarının değerlendirilmesi.
• Yücel, İ. (2006) Fen derslerindeki öğretim uygulamalarinin öğrencilerde yaratici düşünmenin gelişmesine ve öğrenci başarisina etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, G.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.