İLKÖĞRETİM FEN BİLGİSİ DERS KİTAPLARININ BİYOLOJİ KONULARI YÖNÜNDEN ELEŞTİREL OLARAK İNCELENMESİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2007, Cilt: 5 Sayı: 1, 115 - 133, 01.03.2007

Tahir Atıcı Nilay Keskin Samancı Çiğdem Alev Özel

Öz

Bu araştırmada, MEB tarafından 2002 yılında 6, 7 ve 8. sınıflarda temel ders kitabı olarak okutulmak
üzere hazırlanmış olan, ilköğretim fen bilgisi ders kitaplarında yer alan biyoloji konularının öğretmen
adaylarının görüşleri alınarak bilimsel içerik, görsel unsurlar, dil özellikleri ve imla, hazırlık ve değerlendirme
etkinlikleri bakımından eleştirel bir analizinin yapılması ve bu kitapları derslerinde kullanmakta olan
öğretmenlerin görüşlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.
Araştırmaya katılan 136 öğretmen adayı Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ders kitabı olarak kabul
edilen ve ilköğretim 6, 7 ve 8. sınıflarda okutulmakta olan Fen Bilgisi kitaplarının biyoloji ile ilgili ünitelerini
eleştirel bir bakış açısıyla incelemişlerdir. Araştırmaya katılan 32 fen bilgisi öğretmeninin söz konusu kitaplar
ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmak amacıyla ise, araştırmacılar tarafından hazırlanarak uzman görüşü alınan
anket kullanılmıştır.
Araştırmadan elde edilen bulgular değerlendirildiğinde, gerek öğretmen adaylarının gerekse
öğretmenlerin kitapların bilimsel içeriğinden ve kitapta yer alan değerlendirme stratejilerinden memnun
olmadıkları görülmektedir. Bununla birlikte kitaplar, öğrencileri araştırmaya yönlendirme, aktif olarak derse
katılımlarını sağlama, dil ve cümle yapılarının öğrenci seviyesine uygunluğu gibi konularda etkili bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen öğretimi, ilköğretim fen bilgisi programı, ders kitabı inceleme

CRITICAL ANALYSIS OF PRIMARY EDUCATION SCIENCE TEXTBOOKS IN TERMS OF THE BIOLOGY SUBJECTS AND TEACHERS’ OPINIONS

Öz

In this study it is aimed at determining the opinions of pre-service science teachers and in-service
science teachers who are using science text books prepared by the Ministry of Education in 2002 as a basic
course book for 6th, 7th and 8th grades in their classes from the point of biology subjects, in terms of scientific
content, visual components, language and spelling and preparation and evaluation activities.
In this study, 136 pre-service science teachers analyzed the biology units of the Science textbooks
prepared by the Ministry of Education and used in the 6, 7 and 8th grades with a critical point of view. A
questionnaire prepared by investigators is used to determine 32 in-service science teachers’ opinions about the
textbooks.
When the findings are analyzed, it is seen that teachers are not satisfied with the scientific content and
assessment strategies that take place in the books. On the other hand the books are considered as effective with
the subjects as directing students to research, to provide the active participation of students in the course and
with the appropriateness of the language and sentence structures to the students’ level.

Anahtar Kelimeler

Science teaching, Primary education Science curriculum, textbook evaluation

Kaynakça

• Akaydın, G. ve Soran, H. (1998). Liselerdeki Biyoloji Öğretmenlerinin Derslerini Deneyler ile İşleyebilme Olanakları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (11–14).
• Alkan, C. (1996). Eğitim Teknolojsi. Ankara: Atilla Kitabevi.
• Aycan, Ş.; Kaynar, Ü.; Türkoğuz, S. ve Arı, E. (2002). İlköğretimde Kullanılan Fen Bilgisi Ders Kitaplarının Bazı Kriterlere Göre İncelenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunulmuş bildiri.
• Chiappetta, E. L.; Fillman, D. A. ve Sethna, G. H. (1991). A Method to Quantifty Major of Scientific Literacy in Science Textbooks. Journal of Research in Science Teaching Cilt: 28, Sayı: 8, (713–725).
• Coşkun, İ. K. ve Kuglin, J. (Eds.) (1996). Türkiye ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları (77–85), Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Çepni, S.; Ayvacı, H. Ş. ve Keleş, E. (2001). Fizik Ders Kitaplarını Değerlendirme Ölçeği Geliştirmek için Örnek Bir Çalışma. Millî Eğitim, 152 (27).
• Ekici, G. (1996). Biyoloji Öğretmenlerinin Öğretimde Kullandıkları Yöntemler ve Karşılaştıkları Sorunlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eşgi, N. (2005). İlköğretim 5. Sınıf Bilgisayar Ders Kitaplarının Görsel Tasarım İlkelerine Göre Değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 165.
• Graham, W. (1978). Readability and Science Textbooks. School Science and Mathematics, 22, 31–37.
• Işık, G. ve Soran, H. (2000). Türkiye’de Biyololoji Öğretmeni Yetiştiren Kurumların Programlarının Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (219–228).
• Kabadere, T. (2003). Fen Bilgisi Ders Kitaplarının Değerlendirilmesinde Kriterlerin Belirlenmesi: Analiz ve Öneriler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: G. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tolga, A. (2000). Ortaöğretim Biyoloji Eğitiminde Görsel ve İşitsel Materyal Kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: H. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2002). Bir Kitap İnceleme Çalışması Örneği Olarak MEB İlköğretim 4. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabına Fizik Konuları Yönünden Eleştirisel Bir Bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (3).
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2003a). İlköğretim 6. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabının Fizik Konuları Yönünden İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (3).
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2003b). Bir Kitap İnceleme Çalışması Örneği Olarak MEB İlköğretim 8. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabına Fizik Konuları Yönünden Eleştirel Bir Bakış. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(2).