BİLİŞSEL DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ’NİN UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMALARI

Yıl 2009, Cilt: 7 Sayı: 1, 127 - 141, 01.03.2009

Şerife Terzi

Öz

Bu çalışmada, Bilişsel Değerlendirme Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması ve ölçeğin geçerlik, güvenirlik çalışmaları
yapılmıştır. Araştırma 2002-2003 öğretim yılında Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören 150
öğrenci (84 kız, 66 erkek) üzerinde yapılmıştır. Ölçek 15 maddeli 5’li Likert tipi bir ölçektir. Ölçeğin geçerlik
çalışmaları kapsamında yapı geçerliği ve benzer ölçekler geçerliği çalışmaları yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği faktör
analizi ile saptanmıştır. Yapılan benzer ölçekler geçerliği çalışmasında ise Bilişsel Değerlendirme Ölçeği ile Sıfat
Tarama Listesi arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (Birincil Değerlendirme için r = .81; İkincil Değerlendirme için
r = .89). Ölçeğin güvenirlik çalışmaları kapsamında Cronbach-alpha katsayısı ve madde toplam korelasyonları
hesaplanmış, test-tekrar test yöntemi kullanılmıştır. Ölçeğin cronbach alpha güvenirlik katsayısı birincil değerlendirme
için .90, ikincil değerlendirme için .87; test-tekrar test güvenirlik katsayısı birincil değerlendirme için r = .82, ikincil
değerlendirme için r = .89 olarak saptanmıştır. Ölçeğin madde toplam korelasyonları ise .27 ile .55 arasında
bulunmuştur. Analizler sonucunda, Bilişsel Değerlendirme Ölçeği’nin üniversite öğrencilerinin bilişsel değerlendirme
düzeylerini belirlemede geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğuna karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Stres, stresle başa çıkma, bilişsel değerlendirme ölçeği

ADAPTATION OF COGNITIVE APPRAISAL SCALE: STUDIES ON ITS RELIABILITY AND VALIDITY

Öz

This study investigates the reliability and validity of the Turkish adaptation of “Cognitive Appraisal Scale”. The sample
consisted of 150 (84 girls, 66 boys) undergraduates from Gazi Faculty of Education, Gazi University, Ankara. Scale
used in the research was a 15-item Likert-type revised “Cognitive Appraisal Scale” with 5-point response format. Two
methods were used to determine validity of scale. The construct validity of Cognitive Appraisal Scale was examined by
factor analysis. To test concurrent the validity, correlations between scores on Cognitive Appraisal Scale and “Adjective
Checklist” were calculated. There was a significant relationship between scores on the two scales (r = .81 for Primary
Apprasial Scale, r = .89 for Secondary Appraisal Scale). In order to calculate the reliability of the scale, Cronbachalpha,
item-total correlations and test-retest methods were used. Cronbach alpha coefficient of the scale was found .90
for Primary Appraisal Scale and .87 for Secondary Appraisal Scale; test-retest correlation coefficient was r = .82 for
Primary Appraisal Scale, r = .89 for Secondary Appraisal Scale . Item-total correlations coefficients were .27 through
.55. Considering reliability and validity study results, it can be concluded that Cognitive Appraisal Scale is a valid and
reliable instrument.

Anahtar Kelimeler

Stres, coping with stress, cognitive appraisal scale

Kaynakça

• Beresford, B. A. (1994). Reseurces and strategies: how parents cope with the care of a disabled child Journal of Child Psychology and Psychiatry, 35(1), 171-209.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Carver, C. S., Scheıer, M. F., Weıntraub, J. K. (1989). Assessing coping strategeis: a theoretically based approach. Journal of Personality and Social Psychology, 56(2), 267-283.
• Chung, T., Langenbucher, J., Labouvie, E., Pandina, R. J. Moos, R. H.(2001). Changes in alcoholic patient’s coping responses predict 12 month treatment outcomes. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 99(1), 92-100.
• Dewe, P., Avlın, H. (1999). Exploring the relationship between primary appraisal and coping using a work setting. Journal of Social Behavior and Personality, 14(3).
• Folkman, S. (1984). Personal control and stress and coping processes: a theoretical analysis. Journal of Personality and Social Psychology, v:46, 939-952.
• Folkman, S., Lazarus, R. S., Gruen, R. J., Delongıs, A. (1986). Appraisal, coping, health status and psychological symptoms. Journal of Personality and Social Psychology, 50 (3), 571-579.
• Franks, H. M., Roesch, S. C. (2006). Appraisal and coping in people living with cancer: a meta analysis. Psycho-Oncology, v:15, 1027-1037.
• Gardner, D., Fletcher, R. (2006). Positive and negative outcomes of occupational stress. New Zealand Journal of Psychology, 35 (2), 92-98.
• Graham, H. (1999). Stresi kendi yararınıza kullanın. (Çev. M. Sağlam ve T. Tezcan). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Köknel, Ö. (1988). Zorlanan insan. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Lazarus, R. S., Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer Publishing.
• Lazarus, R. S. (1993). From psychological stress to the emotions: a history of changing outlooks. Annual Review of Psychology, 44, 1-21.
• Türküm, S. A. (1999). Stresle başa çıkma ve iyimserlik. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 1098.
• Wlodarczyk, D., Wrzesnıewskı, K. (2001). The role of cognitive appraisal in coping with stress after myocardıal ınfarctıon: selected theoretical and methodological ıssues. Polish Psychological Bulletin, 109-114.