Evli Bireylerin İlişki Bağlanımları: Yatırım Modeli Temelli Nitel Bir Çalışma

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 2, 184 - 199, 18.12.2017

Sare Terzi Şerife Işık

Öz

Bu
çalışmanın amacı evli bireylerin ilişki bağlanımlarının yatırım modeline dayalı
olarak incelenmesidir. Bireylerin yakın ilişkilerini sürdürme ya da bitirme
kararlarını belirleyen temel kavram bağlanımdır. Yakın ilişkilerde bağlanım
kavramını açıklayan kuramlar arasında en öne çıkan yaklaşımlardan biri
Rusbult’ın Yatırım Modelidir. Yakın ilişkilerde bağlanımı açıklamada öncü
kuramlardan biri olan yatırım modeline göre, bağlanımın üç belirleyicisi
vardır. Bunlar; ilişki doyumu, seçeneklerin niteliğini değerlendirme ve
ilişkiye yapılan yatırımlardır. Bu araştırma
nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseninde gerçekleştirilmiştir.
Araştırma verileri, nitel veri toplama
tekniklerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır.
Araştırmacılar tarafından oluşturulmuş 5 açık uçlu sorudan oluşan görüşme formu
kullanılmıştır. Görüşmeler evli 5 kadın ve 5 erkek katılımcı ile yapılmıştır.
Verilerin analizinde içerik analizi ve frekans analizi kullanılmıştır. Bulgular
alanyazın dikkate alınarak tartışılmış, uygulama ve ileri araştırmalara yönelik
önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bağlanım, yatırım modeli, romantik ilişkiler

Kaynakça

• Akbalık-Doğan, Ö. ve Büyükşahin-Sunal, A. (2011). Evliliklerde olumlu yanılsama: İlişki bağlanımı ile nedensellik ve sorumluluk yüklemeleri arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 70-82.
• Arriaga, X. B. ve Agnew, C. R. (2001). Being committed: Affective, cognitive, and conative components of relationship commitment. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(9), 1190-1203.
• Atak, H. ve Taştan, N. (2012). Romantik ilişkiler ve aşk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 520 – 546.
• Büyükşahin, A., Hasta, D. ve Hovardaoğlu, S. (2005). İlişki İstikrarı Ölçeği (İİÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 8(16), 25-35.
• Büyüksahin, A. ve Hovardaoglu, S. (2007). Yatırım modelinin bazı ilişkisel değişkenler yönünden incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 22(59), 69.
• Büyükşahin Sunal, A. ve Dönmez, A. (2011). Self monitoring in romantic relationships: Stress and psychological symptoms. Education & Science/Egitim ve Bilim, 36(162), 149 – 158.
• Can, F. ve Hovardaoğlu, S. (2015). Romantik ilişkilerde sosyal ağ etkileri. Nesne-Psikoloji Dergisi, 5, 43-65.
• Carver, K., Joyner, K. ve Udry, J. (2003). National Estimates of Adolescent Romantic Relationships. Florsheim, Paul (Ed). Adolescent romantic relations and sexual behavior: Theory, research, and practical implications (pp. 23-56). Mahwah, NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Choice, P. ve Lamke, L. K. (1999). Stay/leave decision‐making processes in abusive dating relationships. Personal Relationships, 6(3), 351-367.
• Collins, W. A. (2003). More than myth: The developmental significance of romantic relationships during adolescence. Journal of Research on Adolescence, 13(1), 1-24.
• Collins, W. A., Welsh, D. P. ve Furman, W. (2009). Adolescent romantic relationships. Annual Review of Psychology, 60, 631-652.
• Davis, M. H. ve Oathout, H. A. (1987). Maintenance of satisfaction in romantic relationships: empathy and relational competence. Journal of Personality and Social Psychology, 53(2), 397.
• Doğaner, B. (2014). Romantik ilişkileri olan üniversite öğrencilerinin narsistik kişilik eğilimi düzeylerine göre ilişki bağlanımı, ilişki doyumu ve benlik saygılarının incelenmesi: İstanbul ili örneği. Yayınlanmamış doktora tezi. Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Drigotas, S. M. ve Rusbult, C. E. (1992). Should I stay or should I go? A dependence model of breakups. Journal of Personality and Social Psychology, 62(1), 62.
• Duffy, S. M., & Rusbult, C. E. (1986). Satisfaction and commitment in homosexual and heterosexual relationships. Journal of Homosexuality, 12(2), 1-23.
• Etcheverry, P. E. ve Le, B. (2005). Thinking about commitment: Accessibility of commitment and prediction of relationship persistence, accommodation, and willingness to sacrifice. Personal Relationships, 12(1), 103-123.
• Erkuş, S. (2013). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 4. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Finkel, E. J., Rusbult, C. E., Kumashiro, M. ve Hannon, P. A. (2002). Dealing with betrayal in close relationships: Does commitment promote forgiveness? Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 956-974.
• Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi – Kuramsal ve Pratik Bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Halat, M. I. ve Hovardaoğlu, S. (2010). The relations between the attachment styles, causality and responsibility attributions and loneliness of the married couples in the context of the investment model. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 2332-2337.
• Hendrick, S. S., Hendrick, C. ve Adler, N. L. (1988). Romantic relationships: Love, satisfaction, and staying together. Journal of Personality and Social Psychology, 54(6), 980-988.
• Impett, E. A., Beals, K. P. ve Peplau, L. A. (2001). Testing the investment model of relationship commitment and stability in a longitudinal study of married couples.Current Psychology, 20(4), 312-326.
• Johnson, D. J. ve Rusbult, C. E. (1989). Resisting temptation: Devaluation of alternative partners as a means of maintaining commitment in
• close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 967 - 980.
• Le, B. ve Agnew, C. R. (2003). Commitment and its theorized determinants: A meta–analysis of the Investment Model. Personal Relationships, 10(1), 37-57.
• Lehmiller, J. J. ve Agnew, C. R. (2006). Marginalized relationships: The impact of social disapproval on romantic relationship commitment. Personality and Social Psychology Bulletin, 32(1), 40-51.
• Lester, S. (1999). An introduction to phenomenological research. https://www.researchgate.net/profile/Stan_Lester/publication/255647619_An_introduction_to_phenomenological_research/links/545a05e30cf2cf5164840df6.pdf 15.05.2016 tarihinde erişilmiştir.
• Lin, Y. H. W., ve Rusbult, C. E. (1995). Commitment to dating relationships and cross-sex friendships in America and China. Journal of Social and Personal Relationships, 12(1), 7-26.
• Okutan, N. ve Büyükşahin-Sunal, A. (2010). Eşcinsellere yönelik tutumlar, cinsiyetçilik ve romantik ilişkilerle ilgili kalıpyargılar: Yetişkin bağlanma biçimleri açısından bir değerlendirme. Türk Psikoloji Yazıları, 13(26), 80-88.
• Okutan, N. ve Büyükşahin-Sunal, A. (2010). Romantik ilişkilerde bağlanım: Dindarlık algısı ve romantik ilişkilerle ilgili kalıpyargılar. Türk Psikoloji Yazılar, 13(26), 80-88
• Rhatigan, D. L. ve Axsom, D. K. (2006). Using the investment model to understand battered women's commitment to abusive relationships. Journal of Family Violence, 21(2), 153-162.
• Rusbult, C. E. (1980). Commitment and satisfaction in romantic associations: A test of the investment model. Journal of Experimental Social Psychology,16(2), 172-186.
• Rusbult, C. E., Zembrodt, I. M. ve Gunn, L. K. (1982). Exit, voice, loyalty, and neglect: Responses to dissatisfaction in romantic involvements. Journal of Personality and Social Psychology, 43(6), 1230.
• Rusbult, C. E. (1983). A longitudinal test of the investment model: The development (and deterioration) of satisfaction and commitment in heterosexual involvements. Journal of Personality and Social Psychology,45(1), 101.
• Rusbult, C. E., Johnson, D. J. ve Morrow, G. D. (1986). Predicting satisfaction and commitment in adult romantic involvements: An assessment of the generalizability of the investment model. Social Psychology Quarterly, 81-89.
• Rusbult, C. E. ve Buunk, B. P. (1993). Commitment processes in close relationships: An Interdependence analysis. Journal of Social and Personal Relationships, 10(2), 175-204.
• Rusbult, C. E. ve Martz, J. M. (1995). Remaining in an abusive relationship: An investment model analysis of nonvoluntary dependence. Personality and Social Psychology Bulletin, 21(6), 558-571.
• Rusbult, C. E., Martz, J. M. ve Agnew, C. R. (1998). The investment model scale: Measuring commitment level, satisfaction level, quality of alternatives, and investment size. Personal Relationships, 5(4), 357-387.
• Rusbult, C, E., Agnew, C. ve Arriaga, X. (2011). The Investment Model of Commitment Process, Department of Psychological Sciences Faculty Publications. Paper 26 http://docs.lib.purdue.edu/psychpubs/26/ 12.05.2016 tarihinde erişilmiştir.
• Sakallı, N. ve Curun, F. (2001). Romantik ilişkilerle ilgili kalıpyargılara karşı tutumlar. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 22, 31-45.
• Saraç, A., Hamamcı, Z. ve Güçray, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişki doyumunu yordaması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(43), 69-81.
• Simpson, J. A. (1990). Influence of attachment styles on romantic relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 59(5), 971-980.
• Sprecher, S. (1986). The relation between inequity and emotions in close relationships. Social Psychology Quarterly, 309-321.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Thibaut, J. W ve Kelley, H. H. (1959). The social psychology of groups. New York: Wiley
• Toplu-Demirtas, E., Hatipoğlu-Sümer, Z., & White, J. W. (2013). The relation between dating violence victimization and commitment among Turkish college women: Does the Investment Model matter?. International Journal of Conflict and Violence, 7(2), 203-215.
• Weigel, D. J., Bennett, K. K. ve Ballard–Reisch, D. S. (2003). Family influences on commitment: Examining the family of origin correlates of relationship commitment attitudes. Personal Relationships, 10(4), 453-474.
• Wieselquist, J., Rusbult, C. E., Foster, C. A. ve Agnew, C. R. (1999). Commitment, pro-relationship behavior, and trust in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 77(5), 942.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, A. (2011) Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, H. A. ve Hovardaoğlu, S. (2015). Relevance of components of Investment Model and some variables in close relationships with high and low self-monitoring. Journal of Human Sciences, 12(2), 932-949.