60-72 Aylık Çocukların Öz Düzenleme Becerileri ile Zorbalıkla Baş Etme Stratejilerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 2, 587 - 609, 31.08.2022

Hilal Mercan , Arzu Yükselen

https://doi.org/10.37217/tebd.990216

Öz

Bu araştırmada okul öncesi eğitime devam eden 60-72 aylık çocukların öz düzenleme becerileri ile zorbalıkla baş etme stratejilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Karma araştırma modeli ile tasarlanan bu çalışmanın örneklemini, kolay örnekleme yöntemiyle seçilen İstanbul İli Beykoz, Üsküdar, Ümraniye ilçelerinde okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 60-72 aylık 85 çocuk ve 16 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada “Demografik Bilgi Formu”, “4-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Öz-Düzenleme Ölçeği Öğretmen Formu”, “Zorbalıkla Baş Etme Stratejileri Problem Hikâyeler Formu” kullanılmıştır. Elde edilen verilerin çapraz karşılaştırması aritmetik ortalama ve standart sapmalar hesaplanarak yapılmıştır. Araştırmaya katılan öz düzenleme becerisi yüksek çocukların zorbalıkla baş etmede daha çok aktif ve karma stratejileri kullandıkları; öz düzenleme becerisi düşük çocukların ise daha çok kaçınmacı ve duygu odaklı stratejiler kullandıkları bulunmuştur. Çocukların öz düzenleme beceri düzeylerine göre ise duygularını ifade etme biçimlerinin ve zorbalığın nedenlerini açıklama biçimlerinin değiştiği bulunmuştur. Çocukların zorbalıkla etkili baş etme stratejilerini uygulayabilmeleri için öz düzenleme beceri düzeylerinin erken dönemde tespit edilmesi ve desteklenmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akran Zorbalığı, Okul Öncesi Dönem, Öz Düzenleme Becerileri, Zorbalıkla Baş Etme Stratejileri, 60-72 Aylık Çocuklar

Examining the Self-Regulatory Skills and Strategies of Coping with Bullying of 60-72 Month Old Children

Öz

This study aimed to examine the self-regulation skills of 60-72 month-old children attending pre-school education and their coping strategies with bullying. The study sample consists of 85 children of 60-72 months and 16 teachers attending pre-school education institutions located in Beykoz, Üsküdar, and Ümraniye districts of Istanbul Province selected by convenience sampling method. In the study, "Demographic Information Form," "Self-Regulation Scale for Children 4-6 Years Old Teacher Form", and "Coping With Bullying Strategies Problem Stories Form" were used. A mixed research model was used in this study, and cross-comparison of the answers obtained was calculated with arithmetic mean and standard deviations. Participant children with high self-regulation skills mostly used active and mixed strategies in coping with bullying. On the other hand, it was found that children with low self-regulation skills mostly used avoidant and emotion-oriented strategies. Besides, it was found that the self-regulation skill levels of the children were determinant of the ways of expressing their feelings and explaining the reasons for bullying. Therefore, it has been suggested that the self-regulation skill levels of children should be identified and supported at an early stage to provide that they can apply effective coping strategies with bullying.

Anahtar Kelimeler

Peer Bullying, Preschool Period, Self-Regulation Skills, Coping with Bullying Strategies, 60-72 Months Old Children

Kaynakça

• Achenbach, T. M. & Edelbrock, C. (1981). Behavioral problems and competencies of normal and disturbed children aged four to sixteen. Monographs of the Society for Research in Child Development, 46(1), 1-82.
• Aldan-Karademir, Ç. & Görgün, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerileri ile öz-düzenleme becerilerinin incelenmesi. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 292-313.
• Bayar, S. (2018). Zorbalığa maruz kalan özel yetenekli öğrencilerin zorbalık algıları (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Bayrak, H. U., Altınkaynak, Ş. Ö. & Osmanoğlu, D. E. (2018). Okul öncesi dönemdeki çocukların problem durumunda kullandıkları başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(2), 72-82.
• Bilgin, A. (2007). Yatılı ve gündüzlü ilköğretim okulu öğrencilerinin zorbalığa ilişkin görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 8(1), 1-18.
• Blair, C. & Razza, R. P. (2007). Relating effortful control, executive function, and false belief understanding to emerging math and literacy ability in kindergarten. Child Development, 78(2), 647-663.
• Bronson, M. B. (2019). Erken çocuklukta öz-düzenleme doğası ve gelişimi (E. Sezgin & M. Kır-Yiğit, Çev.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Burger, J. M. (2016). Kişilik (İ. D. Erguvan-Sarıoğlu, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Creswell, J. W. & Plano-Clark, V. L. (2018). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi (Y. Dede & S. B. Demir, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eisenberg, N., Fabes, R. A., Shepard, S. A., Murphy, B. C., Guthrie, I. K., Jones, S., … & Maszk, P. (1997). Contemporaneous and longitudinal prediction of children’s social functioning from regulation and emotionality. Child Development, 68(4), 642-664.
• Elliott, M. (2002). Bullying and the under fives. M. Elliot (Ed). Bullying a practical guide to coping for schools içinde (s. 50-57). London: Pearson Professional Limited.
• Elibol, F. & Çakmak, A. (2018). Gelişimsel alanlara göre değerlendirmenin anlamı. P. Bayhan (Ed). Gelişimsel değerlendirme içinde (s. 42). Ankara: Hedef.
• Ergin, H. (2017). Arkadaşlık ilişkileri. H. Yavuzer (Ed). Ana-baba okulu ana-baba eğitimi ve aile içi iletişim becerileri içinde (s. 83-97). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gültekin-Akduman, G. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığının incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 121-138.
• Howes, C. (1988). Peer interaction of young children. Monographs of the Society for Research in Child Development, 53(1), 1-88.
• Hunter, S. C. & Boyle, J. M. E. (2004). Appraisal and coping strategy use in victims of school bullying. British Journal of Educational Psychology, 74, 83-107.
• İleri, G. (2019). Okul öncesi dönem çocukların öz düzenleme becerileri ile akran zorbalığına maruz kalma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• İvrendi, A. & Erol, A. (2018). 4-6 yaş çocuklarına yönelik Öz-Düzenleme Becerileri Ölçeğinin geliştirilmesi (Öğretmen Formu). 1. Uluslararası Temel Eğitim Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS AMOS META uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Ankara: Nobel Akademik.
• Kartal, H. (2008). İlköğretim okullarında zorbalık yapanlar ve zorbalığa uğrayanlar. e-Journal of New World Sciences Academy, 3(4), 712-730.
• Kartal, H. (2009). Öğretmen adaylarının uygulama okullarındaki zorbalıkla ilgili değerlendirmeleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 141-172.
• Koç, Z. (2006). Lise öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması (Doktora tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kopp, C. B. (1982). Antecedents of self-regulation: a developmental perspective. Developmental Psychology, 18(2), 199-214.
• Kuyucu, Y. & Tepeli, K. (2013). 60-72 aylık çocukların akranlarına karşı gösterdikleri duygusal ve davranışsal tepkilerinin duyguları anlama becerileri açısından incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(36), 91-100.
• Lowenstein, L. F. (2002). Bullying: recent research into the causes, diagnosis and treatment. M. Elliott (Ed.), Bullying a practical guide to coping for schools içinde (s. 281-302). London: Pearson.
• Mora-Merchan, J. A. (2006). Coping strategies: mediators of long-term effect in victims of bullying? Anuario de Psicologia Clinica y de la Salud/Annuary of Clinical and Health Psychology, 2, 15-25.
• Olweus, D. (1999). Sweden. P. K. Smith, J. Morita, D. Junger-Tas, D. Olweus, R. Catalano, P. Slee (Eds.), The nature of school bullying içinde (s. 7-27). London and New York: Routledge.
• Özkan, Y. & Çifci, E. G. (2010). Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ilköğretim okullarında akran zorbalığı. Elementary Education Online, 9(2), 576–586.
• Pazarbaşı, H. & Cantez, K. E. (2019). Anaokuluna devam eden 66 ayını doldurmuş çocukların öz düzenleme becerileri ile akran ilişkileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi(5), 267-283.
• Pintrich, P. R. & De Groot, E. V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82(1), 33-40.
• Posner, M. I. & Rothbart, M. K. (1998). Attention, self-regulation and consciousness. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 353, 1915-1927.
• Rigby, K. (2002). New perspectives on bullying. London: Jesica Kingsley Publishers.
• Seçer, İ. (2015). Zorbalıkla başa çıkma stratejileri ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 85-105.
• Senemoğlu, N. (2020). Gelişim öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya (27. b.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sexton-Radek, K. (2005). Violence in schools: Issues, consequences and expressions. Westport Connecticut: Praeger Publishers.
• Sharp, S. & Smith, P. K. (2002). Understanding bullying. S. Sharp & P. K. Smith (Ed.) Tackling bullying in your school: a practical handbook for teachers içinde (s. 1-5). London: Routledge.
• Smith, P. K. & Ananiadou, K. (2003). The nature of school bullying and the effectiveness of school-based interventions. Journal of Applied Psychoanalytic Studies, 5(2), 189-209.
• Smith, P. K. & Sharp, S. (1994). School bullying: Insights and perspectives. London: Routledge.
• Smith-Donald, R., Raver, C. C., Hayes, T. & Richardson, B. (2007). Preliminary construct and concurrent validity of Preschool Self-Regulation Assessment (PSRA) for field-based research. Early Childhood Research Quarterly, 22(2), 173-187.
• Spinrad, T., Eisenberg, N., Cumberland, A., Fabes, R., Valiente, C., Shepard, S. & Guthrie, I. K. (2006). Relation of emotion-related regulation to children’s social competence: A longitudinal study. Emotion, 6(3), 498-510.
• Sullivan, K., Cleary, M. & Sullivan, G. (2004). Bullying in secondary schools: What it looks like and how to manage it. London: Paul Chapman Publishing.
• Toksun, S. E. & Osmanoğlu, D. E. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde bulunan duygu ve savunma mekanizmalarının incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 12(25), 337-358.
• Torres, M. (2011). Understanding self-regulation, links to school readiness, and implications for intervening with high-risk children. (Doctorate thesis). https://etda.libraries.psu.edu sayfasından erişilmiştir.
• Tuzcuoğlu, N., Azkeskin, K. E., Küsmüş, G. İ. & Cengiz, Ö. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının öz düzenleme becerileri ile benlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi(Özel Sayı), 607-623.
• Unnever, J. D. & Cornell, D. G. (2004). Middle school victims of bullying: who reports being bullied? Aggressive Behavior, 30, 373-378.
• Uysal, H. & Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 468-483.
• Yaman, E., Eroğlu, Y. & Peker, A. (2011). Okul zorbalığı ve siber zorbalık (1. b.). İstanbul: Kaknüs.
• Yavuzer, H. (2014). Çocuğunuzun ilk 6 yılı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, R. (2012). Akran zorbalığı. Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-51.
• Yöndem, Z. D. & Totan, T. (2008). Ergenlerde zorbalık ve stresle baş etme. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(35), 28-37.
• Zimmerman, B. J. (2000). Attaining self-regulation: a social cognitive perspective. M. Boekaerts, P. R. Pintrich & M. Zeidner (Ed.). Handbook of self-regulation içinde (s. 13-39). San Diego: Academic.