Investigation of the Relationships Between the Conflict Resolution Strategies Used by School Principals and Teachers' Motivation and Organizational Commitment

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 3, 787 - 805, 29.12.2022

Serkan Yüksel , Mustafa Özgenel , Orkun Osman Bilgivar

https://doi.org/10.37217/tebd.1104856

Cited By: 2

Öz

The aim of this study is to find out whether there is a relationship between the "conflict resolution strategies" used by school principals and the "motivation" and "organizational commitment" of teachers. The research was carried out according to the quantitative research method and relational survey design. The study group of the research consisted of 344 teachers working in Silivri and Çatalca districts of Istanbul in the 2021-2022 academic year. The data obtained as a result of the research were analyzed by performing correlation and regression analyzes. When the findings were examined, a negative relationship was found between the "dominating” conflict resolution strategy used by school principals and both the "motivation" and "organizational commitment" of teachers. For this reason, it is recommended that school principals avoid using the “dominating strategy” in the conflicts that arise. It has been determined that the most important predictor of teachers motivation is the strategy of "obliging"; the most important predictors of teachers’ organizational commitment are “integrating” and “obliging” strategies. In the last part of the research, suggestions were made about which conflict resolution strategies would be more appropriate for school principals to use in conflict situations arising in educational organizations in terms of teachers' motivation and organizational commitment.

Anahtar Kelimeler

Conflict, Teacher Motivation, Organizational Commitment, Teacher

Okul Müdürlerinin Kullandıkları Çatışma Çözme Stratejileri ile Öğretmenlerin Motivasyonları ve Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul müdürlerinin kullandıkları çatışma çözme stratejileri ile öğretmenlerin motivasyonları ve örgütsel bağlılıkları arasında bir ilişki olup olmadığının ortaya çıkarılmasıdır. Araştırma, nicel araştırma yöntemine ve ilişkisel tarama desenine göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu 2021-2022 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Silivri ve Çatalca ilçelerinde çalışan 344 öğretmenden oluşmuştur. Araştırma sonucunda elde edilen veriler korelasyon ve regresyon analizleri yapılarak çözümlenmiştir. Bulgular incelendiğinde okul müdürlerinin kullandıkları “hükmetme” çatışma çözme stratejisi ile öğretmenlerin hem “motivasyonları” hem de “örgütsel bağlılıkları” arasında negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Bu sebeple ortaya çıkan çatışmalarda okul müdürlerinin “hükmetme stratejisini” kullanmaktan kaçınmaları tavsiye edilmiştir. Öğretmen motivasyonunun en önemli yordayıcısının “ödün verme” stratejisi; öğretmenlerin örgütsel bağlılığının en önemli yordayıcılarının ise “tümleştirme” ve “ödün verme” stratejileri olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulardan yola çıkılarak araştırmanın son bölümünde eğitim örgütlerinde ortaya çıkan çatışma durumlarında okul müdürlerinin hangi çatışma çözme stratejilerini kullanmalarının öğretmenlerin motivasyonları ve örgütsel bağlılıkları açısından daha uygun olacağı konusunda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çatışma, Öğretmen Motivasyonu, Örgütsel Bağlılık, Öğretmen

Kaynakça

• Abacıoğlu, M. (2005). Okul müdürlerinin çatışma yönetimi stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Acar, H. (2006). Ortaöğretim okul müdürlerinin çatışma yönetim stilleri ve bu çatışma yönetim stillerinin öğretmenlerin stres düzeylerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Akçadağ, S. & Özdemir, E. (2005). İnsan kaynakları kapsamında 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinde iş tatmini: İstanbul’da yapılan ampirik bir çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(10), 167-193.
• Akgün, N. & Ertürk, R. (2021). Çatışma ve müzakere. Y. Cerit (Ed.), Örgütsel davranış içinde (s. 517-560). Elâzığ: Asos.
• Akgündüz, Y. (2020). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel
• Akman, Y. (2017). Öğretmenlerin algılarına göre iş motivasyonu ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 71-88.
• Alkan, E. (2022). Okul müdürlerinin çatışma yönetimi stilleri ile öğretmen performansı ve okul mutluluğu arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commintment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
• Arslantaş, H. İ. & Özkan, M. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre okul müdürlerinin çatışma yönetimi yaklaşımlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 555-570.
• Aslanargun, E. (2014). Eğitim örgütlerinde güç ve politika. S. Turan (Ed.), Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama içinde (s. 97-132). Ankara: Pegem.
• Başaran, İ. E. (1982). Örgütsel davranışın yönetimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını.
• Bayar, A. (2015). Bir örgüt olarak okulda meydana gelen çatışma nedenleri ve çözüm yollarına yönelik okul müdürlerinin görüşleri. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 130-141.
• Baykal, K. & Kovancı, A. (2008). Yönetici ve astlar arasındaki anlaşmazlıkların çözümüne yönelik bir araştırma. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 3(3), 21-38.
• Bayraktar, S. (2022). Uzaktan çalışmanın örgütsel bağlılık ve iş tatmini üzerine etkisi ve bir uygulama. Ankara: Nobel.
• Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Sayıştay Dergisi(59), 125-139.
• Bilgin, O. (2020). Okul iklimi ve motivasyon. M. Özgenel (Ed.), Örgüt ve okul iklimi içinde (s. 135-143). Ankara: Nobel.
• Bursalıoğlu, Z. (2019). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
• Cemaloğlu, N. (2020). Yönetimin PIN kodu. Ankara: Pegem.
• Creswell, J. W. (2020). Eğitim araştırmaları (H. Ekşi, Çev. Ed.). İstanbul: Edam.
• Cüceloğlu, D. (2021). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi.
• Çelik, K. & Tosun, A. (2019). Okul yöneticilerinin çatışma yönetim stilleri ile örgütsel sağlık arasındaki ilişki. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 99-121.
• Çeliker, S. (2021). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık algıları ile etkili okul arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Çelikten, M. & Çanak, M. (2014). Okul yöneticilerinin örgütsel bağlılıkları ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 4(6), 45-78.
• Çillik, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ile örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Çobanoğlu, F. & Yüksel, Y. M. (2020). Çatışma yönetim stilleri: Öğretmen motivasyonu açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(74), 348-363.
• Çoloğlu, A. (2018). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları, etik davranışları ve örgütsel vatandaşlık davranışları üzerine bir araştırma. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Demircan, T. (2019). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ile örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Dörnyei, Z. & Ushioda, E. (2013). Teaching and researching: Motivation. Routledge.
• Erbakıcı, H. (2019). Branş öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Zonguldak örneği). (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ertürk, R. & Aydın, B. (2016). Öğretmenlerin iş motivasyonları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi(9), 147-173.
• Genç, O. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin çatışma çözme stratejilerinin öğretmen performansı üzerindeki etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Genç, N. (2017). Yönetim ve organizasyon. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gümüşeli, A. İ. (1994). İzmir ortaöğretim okulları yöneticilerinin öğretmenler ile aralarındaki çatışmaları yönetme biçimleri. (Doktora tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Güney, S. (2020). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel.
• Kabaklı-Çimen, L. & Bağdatlı-Sarıboğa, F. (2021). Okul yöneticilerini ve öğretmenlerin algılarına göre çatışma yönetimi stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. The Journal of Social Science, 5(5), 444-461.
• Karayılan, E. (2021). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının performansına etkisi: Özel ve devlet okulu karşılaştırması. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Karip, E. (2015). Çatışma yönetimi. Ankara: Pegem.
• Kıdak, L. & Aksaraylı, M. (2009). Sağlık hizmetlerinde motivasyon faktörleri. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 75-94.
• Kılıç, Y. & Yılmaz, E. (2019). İçsel, dışsal ve yönetsel faktörler bağlamında Öğretmen Motivasyon Ölçeği’nin geliştirilmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 77-91.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396.
• McShane, S. L. & Von Glinow, M. A. (2016). Örgütsel davranış (A. Günsel & S. Bozkurt, Çev. Ed.). Ankara: Nobel.
• Meyer, J. P. & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Övün, Y. (2007). Okul müdürlerinin algılanan çatışma yönetim stilleri ve öğretmenlerde oluşturduğu stres düzeyi (Gebze Örneği). (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Özkara, E. & Tunç, B. (2020). Okul yöneticilerinin çatışma yönetim stratejileri ile okul kültürü arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(3), 1023-1050.
• Rahim, A. & Bonoma, T. V. (1979). Managing organizational conflict: A model for diagnosis and intervention. Psychological Reports(44), 1323-1344.
• Rahim, M. A. (1983). A measure of styles of handling interpersonal conflict. Academy of Management Journal, 26(2), 363-376.
• Rahim, M. A. (1985). A strategy for managing conflict in complex organizations. Human Relations, 38(1), 81-89.
• Rahim, M. A. (2002). Toward a theory of managing organizational conflict. The International Journal of Conflict Management, 13(3), 206-235.
• Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2020). Örgütsel davranışın temelleri (İ. E. Artan & G. Eser, Çev. Ed.). Ankara: Nobel.
• Saiti, A. (2015). Conflicts in schools, conflict management styles and the role of the school leader: A study of Greek primary school educators. Educational Management Administration & Leadership, 43(4), 582-609.
• Salleh, M. J. & Adulpakdee, A. (2012). Causes of conflict and effective methods to conflict management at Islamic secondary schools in Yala, Thailand. International Interdisciplinary Journal of Education, 1(1), 15-22.
• Sarpkaya, R. (2002). Eğitim örgütlerinde çatışma yönetimi ve bir örnek olay. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi(31), 414-429.
• Shindler, J. (2016). Dönüştürücü sınıf yönetimi (A. Arı, Çev. Ed.). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Turan, S. (2014). Çatışma yönetimi. S. Turan (Ed.), Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama içinde (s. 133-153). Ankara: Pegem.
• Turan, S. (2021). Çatışma yönetimi. S. Turan (Ed.), Eğitim yönetimi içinde (s. 295-314). Elazığ: Asos.
• Uludağ, G. (2019). İş stresi ve motivasyon ilişkisine yönelik bir alan araştırması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(33), 411-439.
• Uyaroğlu, E. S. (2019). Örgütsel bağlılığın örgütsel mutluluğa etkisi: Eğitim sektörü örneği. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Üngüren, E. (2008). Örgütsel çatışma yönetimi üzerine konaklama işletmelerinde bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), 880-909.
• Üstüner, M. (2009). Öğretmenler için örgütsel bağlılık ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-17.
• Yıldırım, M. (2021). Örneklem ve örnekleme yöntemleri. S. Şen & İ. Yıldırım (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (s. 61-93). Ankara: Nobel.
• Yıldız, K. (2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Turkish Studies, 8(6), 853-879.
• Yıldızoğlu, H. & Burgaz, B. (2014). Okul yöneticilerinin beş faktör kişilik özellikleriyle çatışma yönetimi stili tercihleri arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 295-310.
• Yüksel, Y. M. (2020). Okul müdürlerinin çatışma yönetim stillerinin öğretmen motivasyonu açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.