Okullarda Neden Matematik Öğretiliyor? İlkokul Matematik Dersi Programı Genel Amaçlarının Tarihsel Çözümlemesi (1926-2018)

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 3, 762 - 786, 29.12.2022

Ayşe Yolcu

https://doi.org/10.37217/tebd.1126044

Öz

Bu makalenin amacı okullarda matematik dersinin okutulma nedenlerini ilkokul matematik dersi öğretim programları genel amaçları kapsamında karşılaştırmalı tarihsel olarak incelemektir. Araştırmaya veri seti olarak 1926-2018 yılları arasında uygulanan on öğretim programı dâhil edilmiştir. Programlar tarihselleştirme yöntemiyle analiz edilerek genel amaç ifadelerindeki süregelen kültürel tezler ve bu tezlerde yaşanan değişimler ortaya koyulmuştur. Yapılan tarihsel analiz sonucunda matematik dersinin amaçlarının makbul, bilinçli, üretken vatandaşlar oluşturmaya yönelik süreklilik gösteren yedi kültürel tez ürettiği tespit edilmiştir. Bu tezler arasında matematiği gündelik hayatta kullanma, çevreyi matematiksel olarak algılama, düşünceleri matematiksel olarak ifade etme, matematiksel alışkanlıklar ve estetik değerler geliştirme, ekonomik verimi ve toplumsal düzeni tesis etme bulunmaktadır. Çalışmanın sonucunda okul matematiği ile nasıl bir insan tipi yetiştirilmek istendiği ve nasıl bir toplum arzu edildiği görünür kılınmış, matematik dersi öğretim programlarının amaçlarının belirlenmesinde eklektik bir şekilde farklı görüş ve anlayışların bir arada bulunduğu ortaya koyulmuştur. Tarihsel analizle okul matematiğinin amaçlarının sosyal, ekonomik, toplumsal ve yönetimsel boyutları belirgin kılınarak matematik öğretim programlarının genel amaçlarında yer alan ve almayan kültürel tezler doğrultusunda program geliştiricilere ve matematik eğitimi araştırmacılarına yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Matematik Öğretim Programı, Tarihselleştirme, Matematik Öğretimi ve Vatandaşlık, Kültürel Tezler

Why Teach Mathematics in Schools? Historical Analysis of Primary School Mathematics Curriculum General Aims (1926-2018)

Öz

The purpose of this article is to historically examine why mathematics is taught in primary schools within the scope of general objectives of mathematics curriculum. The data set includes ten mathematics curricula that were implemented between 1926-2018. Continuities and discontinuities in the aims of each curriculum are analyzed through the historicizing methodology. Seven continuous cultural theses are diagnosed in the aims of mathematics courses that produce reasonable, informative, and productive citizens. These theses are using mathematics in daily life, perceiving the environment mathematically, communicating mathematically, developing mathematical habits of mind and aesthetic values, and maintaining economic efficiency and social order. As a result, it has been revealed what kind of humankind is anticipated through school mathematics and what kind of society is desired, while the eclectic existence of diverse interests is revealed in designing the aims of school mathematics. The historical analysis contributes to the field by making the social, economic, societal, and governmental aspects of the aims of school mathematics visible. Suggestions were made for curriculum developers and mathematics education researchers in line with the cultural theses that are absent and present in the general objectives of mathematics curricula.

Anahtar Kelimeler

Mathematics Curriculum, Historicizing, Mathematics Teaching and Citizenship, Cultural Theses

Kaynakça

• Amoore, L. (2011). Data derivatives on the emergence of a security risk calculus for our times. Theory, Culture & Society, 28(6), 24-43. https://doi.org/10.1177/0263276411417430
• Aydın, B. (2003). Bilgi toplumu oluşumunda bireylerin yetiştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 183-190. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11129/133103 sayfasından erişilmiştir.
• Baki, A. (2020). Matematiği öğretme bilgisi (3. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Bartell, T., Wager, A., Edwards, A., Battey, D., Foote, M. & Spencer, J. (2017). Toward a framework for research linking equitable teaching with the standards for mathematical practice. Journal for Research in Mathematics Education, 48(1), 7-21. https://doi.org/10.5951/jresematheduc.48.1.0007
• Corbin, J. & Strauss, A. L. (2008). Basics of qualitative research (3. b.). Los Angeles, CA: Sage.
• Çırak, S. & Bay, E. (2016). Cumhuriyet dönemi matematik öğretim programlarının genel hedefleri bakımından değerlendirilmesi. M. F. Özmantar, A. Öztürk & E. Bay (Ed.), Reform ve değişim bağlamında ilkokul matematik öğretim programları içinde (s. 95-124). Ankara: Pegem Akademi.
• Çobanoğlu, R. & Yıldırım, A. (2021). Türkiye’de program geliştirme çalışmaları: Cumhuriyet’in ilanından günümüze tarihsel bir analiz. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(2), 810-830. https://doi.org/10.37217/tebd.912329
• Dean, M. (1994). Critical and effective histories: Foucault’s methods and historical sociology. London, UK: Routledge
• Demirel, Ö. (2020). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya (29. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Diaz, J. (2017). The paradox of making in/equality: A cultural history of reforming math for all. New York, NY: Routledge
• Dinç-Artut, P. & Tarım, K. (2016). İlkokul matematik dersi programlarının problem çözme açısından incelenmesi. M. F. Özmantar, A. Öztürk & E. Bay (Ed.), Reform ve değişim bağlamında ilkokul matematik öğretim programları içinde (s. 293-314). Ankara: Pegem Akademi
• Doğan, O. & Haser, Ç. (2014). Neoliberal and nationalist discourses in Turkish elementary mathematics education. ZDM Mathematics Education, 46(7), 1013-1023. https://doi.org/10.1007/s11858-014-0605-z
• Doğanay, A. & Yeşilpınar-Uyar, M. (2018). Ortaokul öğretim programlarının genel amaçları. M. F. Özmantar, H. Akkoç, B. Kuşdemir-Kayıran & M. Özyurt (Ed.), Ortaokul matematik öğretim programları: Tarihsel bir inceleme içinde (s. 77-121). Ankara: Pegem Akademi.
• Erden, M. (1998). Eğitimde program değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ergün, M., Özmantar, M. F., Bay, E. & Ağaç, G. (2016). Cumhuriyetin ilanından günümüze eğitimde, program geliştirmede ve matematik programlarında yaşanan değişim ve gelişimler. M. F. Özmantar, A. Öztürk & E. Bay (Ed.), Reform ve değişim bağlamında ilkokul matematik öğretim programları içinde (s. 47-94). Ankara: Pegem Akademi.
• Ernest, P. (1991). The philosophy of mathematics education. Briston, PA: Falmer Press.
• Ernest, P. (2000). Why teach mathematics? S. Bramall & J. White, (Ed.), Why learn maths? içinde (s. 1-14). London, UK: Bedford Way Papers.
• Foucault, M. (1990). The history of sexuality. Volume I: An introduction (R. Hurley, Çev.). New York, NY: Vintage Books.
• Gutstein, E. (2006). Reading and writing the world with mathematics: Toward a pedagogy for social justice. New York, NY: Routledge.
• KB. (1936). İlkokul Programı. İstanbul: Devlet Basımevi.
• MV. (1930). İlkmektep Müfredat Programı. İstanbul: Devlet Matbaası.
• MV. (1948). İlkokul Programı. İstanbul: Maarif Basımevi.
• MEB. (1968). İlkokul Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1990). İlköğretim Matematik Dersi Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi
• MEB. (1998). İlköğretim Okulu Matematik Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2009). İlköğretim Matematik Dersi 1-5. Sınıflar Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2014). İlkokul Matematik Dersi (1, 2, 3 ve 4. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2018). Matematik Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEGSB. (1983). İlkokul Matematik Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• NCTM. (2000). Principles and standards for school mathematics. Reston, VA: National Council of Teachers of Mathematics.
• OECD. (2018). PISA 2021 Mathematics Framework. https://www.oecd.org/pisa/pisaproducts/pisa-2021-mathematics-framework-draft.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Özmantar, M. F., Ağaç, G. & İlgün, Ş. (2017). An investigation of primary mathematics curricula in terms of exercises: A historical analysis. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 7(2), 295-317. https://doi.org/10.17984/adyuebd.339694
• Pais, A. (2014). Economy: The absent centre of mathematics education. ZDM Mathematics Education, 46(7), 1085-1093. https://doi.org/10.1007/s11858-014-0625-8 Popkewitz, T. S. (2004). The alchemy of the mathematics curriculum: Inscriptions and the fabrication of the child. American Educational Research Journal, 41(1), 3-34. https://www.jstor.org/stable/3699383 sayfasından erişilmiştir.
• Popkewitz, T. S. (2008). Cosmopolitanism and the age of school reform: Science, education, and making society by making the child. New York, NY: Routledge.
• Porter, T. M. (1995). Trust in numbers: The pursuit of objectivity in science and public life. Princeton, NJ: Princeton University Press
• Rose, N. (1999). Powers of freedom: Reframing political thought. London, UK: Cambridge University Press.
• Sezgin-Memnun, D. (2013). Türkiye’deki Cumhuriyet Dönemi ilköğretim matematik programlarına genel bir bakış. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 71–91. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/19398/206017 sayfasından erişilmiştir.
• Sinclair, N. (2004). The roles of the aesthetic in mathematical inquiry. Mathematical Thinking and Learning, 6(3), 261-284. https://doi.org/10.1207/s15327833mtl0603_1
• Skovsmose, O. (1994). Towards a critical mathematics education. Rotterdam, NL: Springer.
• Stanic, G. M. (1986). The growing crisis in mathematics education in the early twentieth century. Journal for Research in Mathematics Education, 17(3), 190-205. https://doi.org/ 10.2307/749301
• Şiraz, F. & Bay, E. (2020). Vatandaşlık eğitimi bağlamında 1998, 2005 ve 2018 sosyal bilgiler öğretim programları genel hedeflerin analizi. Anatolian Turk Education Journal, 2(1), 1-18. https://www.anadoluturkegitim.com/index.php/ated/article/view/7 sayfasından erişilmiştir.
• Türk Dil Kurumu. (2022). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Ulubey, Ö. (2021). Changes and transformations in the curricula of elementary education citizenship, democracy and human rights from 1926 to 2018. Pegem Journal of Education and Instruction, 11(1), 401-446. https://doi.org/10.14527/pegegog.2021.011
• Uysal, R. & İncikabi, L. (2018). Son dönem matematik dersi öğretim programlarının genel amaçları üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 223-247. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuefd/issue/35216/358121 sayfasından erişilmiştir.
• Valero, P. (2013). Mathematics for all and the promise of a bright future. B. Ubuz, Ç. Haser & M. A. Mariotti (Ed.), Proceedings of the 8th Congress of European Research in Mathematics Education (CERME 8) içinde (s. 1804-1814). Antalya, Turkey: Middle East Technical University-European Society for Research in Mathematics Education
• Valero, P. (2018). Human capitals: School mathematics and the making of the homus o economicus. Journal of Urban Mathematics Education, 11(1&2), 103-117. https://doi.org/10.21423/jume-v11i1-2a363
• Yolcu, A. (2021a). Türkiye'nin problem çözen çocuğu: Matematik eğitiminin kültürel alanlarının tarihsel bir analizi. Eğitim ve Bilim, 46(206), 27-47. https://doi.org/10.15390/EB.2020.8906
• Yolcu, A. (2021b). Reimagining the citizen and the nation in a globalised world: The case of mathematics education reforms in Turkey. Research in Mathematics Education, 23(3), 278-292. https://doi.org/10.1080/14794802.2021.1993976
• Yolcu, A. & Popkewitz, T. S. (2019). Making the able body: School mathematics as a cultural practice. ZDM Mathematics Education, 51(2), 251-261. https://doi.org/10.1007/s11858-018-1003-8
• Yüksel, S. (2003). Türkiye’de program geliştirme çalışmaları ve sorunları. Milli Eğitim Dergisi, 159, http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/159/syuksel.htm sayfasından erişilmiştir.