The Metaphorical Perceptions of Prospective Turkish Teachers on Critical Listening

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 1, 97 - 123, 28.04.2023

Selim Emiroğlu , Fatih Arslanbaş , Gizem Işkın

https://doi.org/10.37217/tebd.1174416

Cited By: 1

Öz

The aim of this study is to determine the metaphorical perceptions of prospective Turkish teachers about critical listening. The research was conducted in accordance with the phenomenology design. The study group of the research consists of 50 pre-service teachers studying in Turkish Language Teaching program, Faculty of Education, Istanbul Aydın University in the Spring Semester of 2020-2021 Academic Year. A form developed by the researchers was used to collect the research data. The first part of the form was devoted to the personal information of the prospective Turkish teachers, and the second part included three sentences that were left incomplete as "Critical listening is like... for me because..." in order to determine the views of the prospective teachers on critical listening and to obtain different metaphors. The data collected from the pre-service teachers were analyzed by content analysis technique. Based on the findings obtained from the study, prospective Turkish teachers produced 119 valid metaphors for critical listening. 89 of these metaphors were not repeated. These metaphors were grouped under 15 categories depending on the conceptualized area. It was revealed that the first three metaphors most frequently used by prospective Turkish teachers for critical listening were "water" (4.20%), "book" (2.52%) and "point of view" (1.68%). In the study, it was determined that some prospective Turkish teachers had difficulty in producing the second or third metaphor, they made explanations that were not directly related to the metaphor while justifying the metaphor they expressed, and the metaphors they preferred were generally similar to each other, but there were few repetitions. Gender-based differences were identified in some categories and concepts. Based on these results, various suggestions were made for future studies.

Anahtar Kelimeler

Critical Listening, Metaphor, Perception

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Dinlemeye İlişkin Metaforik Algıları

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel dinlemeye ilişkin metaforik algılarını belirlemektir. Araştırma, olgubilim (fenomenoloji) desenine uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, 2020-2021 akademik yılı bahar döneminde İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Programı’nda öğrenim gören 50 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında araştırmacılar tarafından geliştirilen bir form kullanılmıştır. Formun birinci bölümü Türkçe öğretmeni adaylarının kişisel bilgilerine ayrılmış, ikinci bölümünde ise adayların eleştirel dinlemeye yönelik görüşlerini belirlemek ve farklı metaforlar elde etmek amacıyla “Eleştirel dinleme benim için … gibidir çünkü …” şeklinde eksik bırakılmış üç cümleye yer verilmiştir. Öğretmen adaylarından toplanan veriler içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre Türkçe öğretmeni adayları eleştirel dinlemeye yönelik 119 geçerli metafor üretmiştir. Bu metaforların 89’u tekrar etmemektedir. Söz konusu metaforlar kavramsallaştığı alana göre 15 kategori altında toplanmıştır. Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel dinleme için en çok kullandıkları ilk üç metaforun “su” (%4,20), “kitap” (%2,52) ve “bakış açısı” (%1,68) olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırmada bazı Türkçe öğretmeni adaylarının ikinci veya üçüncü metaforu üretirken zorlandıkları, dile getirdikleri metaforu gerekçelendirirken metaforla doğrudan ilişkisi olmayan açıklamalar yaptıkları ve tercih ettikleri metaforların genel olarak birbirine benzediği ancak tekrarların az olduğu tespit edilmiştir. Bazı kategori ve kavramlarda cinsiyete dayalı farklar belirlenmiştir. Bu sonuçlardan hareketle yapılacak çalışmalara yönelik çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Dinleme, Metafor, Algı

Kaynakça

• Aksan, D. (2003). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dil bilim. Ankara: TDK Yayınları.
• Aldyab, A. (2017). Dil öğreniminde dinlemenin önemi. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), 3[SI], 440-448. https://dergipark.org.tr/tr/pub/intjcss/issue/33182/369817 sayfasından erişilmiştir.
• Arı, G. (2010). Dinleme/izleme öğretimi. C. Yıldız (Ed.), Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi (3. b.) içinde (s. 179-202). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Aydın, İ. S. & Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5(1), 818-842. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkegitimdergisi/issue/41487/478058 sayfasından erişilmiştir.
• Azizoğlu, N. İ. & Okur, A. (2021). Eleştirel dinleme becerisinin kapsamının incelenmesi. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 22, 327-337. https://doi.org/10.29000/rumelide.898553
• Bozpolat, E. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin metaforik algıları. Turkish Studies, 10(11), 313-340. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8552
• Burley-Allen, M. (1995). Listening: The forgotten skill (2. b.). Canada: John Wiley and Sons.
• Calp, M. (2010). Özel eğitim alanı olarak Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ceran, D. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe ders kitaplarına ilişkin metaforları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 121-140. https://doi.org/10.12780/uusbd.32891
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. TEBD, 6(4), 693-712. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26110/275093 sayfasından erişilmiştir.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2004). Kişilerarası iletişimde dinleme becerisi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Doğan, Y. (2010). Dinleme becerisini geliştirmede etkinliklerden yararlanma. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 27, 263-274. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubar/issue/16968/177233 sayfasından erişilmiştir.
• Doğan, Y. (2013). Dinleme eğitimi: kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel & H. Karatay (Ed.), Türkçe öğretimi el kitabı içinde (s. 151-176). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Emiroğlu, S. (2021). Dinleme becerisinin dilsel yönü. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 24, 259-282. https://doi.org/10.29000/rumelide.995299
• Emiroğlu, S. & Pınar, F. N. (2013). Dinleme becerisinin diğer beceri alanları ile ilişkisi. Turkish Studies, 8(4), 769-782. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4965
• Emiroğlu, S. & Pınar, F. N. (2021). Türkçe dersi öğretim programlarındaki (2005 ve 2019) kazanımların sözcük sıklığı. Karadeniz Araştırmaları, 18(72), 1091-1115. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ karadearas/issue/68687/1080713 sayfasından erişilmiştir.
• Eraslan, L. (2011). Sosyolojik metaforlar. Akademik Bakış Dergisi, 27, 1-22.
• Eroğlu, A. (2020). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital hikâyeye yönelik metaforik algıları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 18, 49-60. https://doi.org/10.29000/rumelide.705506
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Goh, C. (1998). How learners with different listening abilities use comprehension strategies and tactics. Language Teaching Research, 2(2), 124–147.
• Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının kültür dil ilişkisine yönelik metaforik algıları. Electronic Turkish Studies, 8(9), 253-263. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5084
• Güveli, E., İpek, A. S., Atasoy, E. & Güveli, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik kavramına yönelik metaforik algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education. 2(2), 140-159. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkbilmat/issue/21564/231443 sayfasından erişilmiştir.
• Karakuş, N. & Kozçetin, K. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma kavramına yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 387-404. https://doi.org/10.21764/efd.47355
• Karapınar, M. (2016). 8. sınıf öğrencilerinin ana dili kavramına ve dört temel dil becerilerine yönelik metaforik algıları. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kemiksiz, Ö. (2015). Türkçe öğretiminde eleştirel dinleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 299-316. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erzisosbil/issue/45172/565562 sayfasından erişilmiştir.
• Kintsch, W. (2000). Metaphor comprehension: A computational theory. Psychonomic Bulletin & Review, 7, 257-266. https://link.springer.com/article/10.3758/BF03212981 sayfasından erişilmiştir.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72. https://doi.org/10.17679/iuefd.79408
• Kurudayıoğlu, M. & Kana, F. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 245-258. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17383/181611 sayfasından erişilmiştir.
• Kuvac, M. & Nerimanoğlu, K. V. (2020). Türkçe öğretmen adaylarının yabancı dil olarak Türkçeye yönelik metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 655-667. https://doi.org/10.17679/inuefd.597162
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar: hayat, anlam ve dil (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: Paradigma.
• Lüle-Mert, E. (2013). Türkçe öğretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(27), 357-372. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8552
• Melanlıoğlu, D. (2012). Dinleme becerisinin geliştirilmesinde ailenin rolü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(29), 65-77. https://doi.org/10.21560/spçd.24431
• Mermi, F. & Aktay, E. G. (2020). İlkokul öğrencilerinin dinleme ve konuşma becerilerine ilişkin metaforik algıları. International Journal of Language Academy, 8(3), 143-158. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.42690
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. b.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Özbay, M. (2009). Anlama teknikleri II: dinleme eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Özbay, M. & Melanlıoğlu, D. (2012). Türkçe öğretim programlarının dinleme becerisi bakımından değerlendirilmesi. Turkish Studies, 7(1), 87-97. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2941
• Pilav, S. & Elkatmış, M. (2013). Öğretmen adaylarının Türkçe kavramına ilişkin metaforları. Turkish Studies, 8(4), 1207-1220. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4635
• Robertson, A. K. (2004). Etkili dinleme (E. S. Yarmalı, Çev.). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. TEBD, 2(2), 131-155. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/ 26128/275216 sayfasından erişilmiştir.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. TEBD, 7(2), 281-326. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26107/275061 sayfasından erişilmiştir.
• Sarıkaya, B. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin metaforik algıları. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(2), 1-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkegitimdergisi/issue/ 41487/478058 sayfasından erişilmiştir.
• Semerci, Ç. (2007). “Program geliştirme” kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 125-140.
• Sevim, O., Veyis, F. & Kınay, N. (2012). Öğretmen adaylarının Türkçeyle ilgili algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi: Atatürk Üniversitesi örneği. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 1(1), 38-47. http://cije.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/4272/57538 sayfasından erişilmiştir.
• Sherstad, P. S. (2019). Exploring the higher education listening experiences of generation Z. (Doktora Tezi). https://www.proquest.com/pagepdf/2346618129?accountid=163008 sayfasından erişilmiştir.
• TDK. (2011). Metafor. Büyük Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• TDK. (2022). Dil. Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Tiryaki, E. N. & Demir, A. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma becerisine yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 18-27. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19579/209121 sayfasından erişilmiştir.
• Tompkins, G. E. (2021). Dil sanatlarının temelleri (E. Boylu & H. Serpil, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.
• Topçuoğlu-Ünal, F. & Tekin, M. T. (2013). Eleştirel yazmaya ilişkin Türkçe öğretmeni adaylarının metaforik algıları. Turkish Studies, 8(13), 1595-1606. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5989
• Trace, J. (2013). Designing a task-based critical listening construct for listening assessment. Second Language Studies, 32(1), 59-111. http://www.hawaii.edu/sls/wp-content/uploads/2014/09/Trace-Jon.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Ulu, H. (2019). Öğretmen adaylarının dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerine ilişkin metaforik algıları. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 272-314. https://dergipark.org.tr/tr/pub/amauefd/issue/50660/587118 sayfasından erişilmiştir.
• Ulusoy, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe ve öğrenme alanları ile ilgili metaforları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14, 1-18.
• Vickery, A. J. (2018). Listening enables me to connect with others: exploring college students’ (mediated) listening metaphors. International Journal of Listening, 32(2), 69-84. https://doi.org/10.1080/10904018.2018.1427587
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. b.). Ankara: Seçkin.