Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Ana Akımlaştırılmasının Önemine Dair Uzman Görüşlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 1, 642 - 659, 30.04.2024

İlksen Üstündağ Yıldırım , Beyhan Zabun

https://doi.org/10.37217/tebd.1445854

Öz

Toplumsal cinsiyetin eğitimine yönelik çalışmalar zengin bir alanyazın oluşturmaktadır. Bu çalışmaların eğitim öğretimin farklı düzeylerine ve toplumsal cinsiyetle ilişkili birçok farklı probleme yöneldiği görülmektedir. Ancak bu zengin alanyazın etkili bir toplumsal cinsiyet eğitiminin düzey ve içeriğine yönelik bütüncül bir bakış açısı taşıması bakımından eksiktir. Bu çalışmanın amacı toplumsal cinsiyet eğitiminin hangi düzeyde, nasıl bir içerikle gerçekleşeceği sorusundan yola çıkarak eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliğinin ana akımlaştırılmasının önemini belirlemektir. Yönelimsel bir nitel araştırma özelliği taşıyan bu çalışma kapsamında veriler yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örnekleme tekniklerinden ölçüt örnekleme ve kartopu örnekleme kullanılarak oluşturulmuştur. Çalışma grubunun oluşturulmasındaki ölçüt, katılımcıların toplumsal cinsiyetin eğitimi konusunda uzmanlaşmış olmalarıdır. Bu bağlamda akademisyen, sosyolog, aktivist, toplumsal cinsiyetle ilgili proje koordinatörü gibi farklı meslek gruplarından 13 uzmanla görüşülmüştür. Görüşmelerden elde edilen veriler bilgi edinme ve kavramlar arası ilişki kurma olanağı sağladığı için içerik analiziyle ele alınmıştır. Sonuç olarak toplumsal cinsiyet eğitimi için erken çocukluktan yetişkinliğe her düzeyde konuyla ilişkili bir derse ihtiyaç olduğu kadar aynı zamanda içeriğe dair birçok unsura eşitlikçi perspektifin entegre edilmesi gerektiğine ulaşılmıştır. Bu sonuç eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliğinin ana akımlaştırılmasının önemine doğrudan işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, Toplumsal cinsiyet eğitimi, Toplumsal cinsiyet eğitiminin ana akımlaştırılması, Uzman görüşleri

The Evaluation of the Expert Views Regarding the Importance of Gender Equality Mainstreaming in Education

Öz

Studies on gender education have a rich literature. It is likely that these studies focus on many different problems related to different levels of education and gender. However, this rich literature is lacking in terms of having a holistic perspective on the level and content of effective gender education. The purpose of the current study is to determine the importance of mainstreaming gender equality in education based on the question of at which level and how gender education is realized. Data in the current study, which is an intentional, qualitative research, was collected through deep semi-structured interviews. The study group of the research was made up using criterion sampling and snowball sampling techniques, which are both proposed sampling techniques. The criterion in the formation of the study group was that the participants were all experts in social gender education. In this sense, 13 experts in professional groups, such as faculty members, sociologists, activists, and project coordinators, were interviewed regarding gender. The data obtained in the interviews were analyzed through content analysis since it allowed us to relate acquiring knowledge to the concepts. As a conclusion, it was found that as well as there was a need for a course regarding the issue at every stage from early childhood to adulthood for gender education, equalist perspective should be integrated to a lot of elements regarding the content. This result indicates the importance of mainstreaming gender equality in education.

Anahtar Kelimeler

Gender, Gender education, Mainstreaming of gender equality, Expert views

Kaynakça

• Acar-Erdol, T. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitliği eğitim programının hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Aratemur-Çimen, C. & Bayhan, S. (2018). Değişen ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar(36), 72-102. https://feministyaklasimlar.org sayfasından erişilmiştir.
• Butler, J. (2014). Cinsiyet belası (B. Ertür, Çev.). İstanbul: Metis.
• Cambridge Dictionary. (2024). Mainstream. https://dictionary.cambridge.org sayfasından erişilmiştir.
• Damgacı, T. (2023). Türkiye'de toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırma stratejisinin kalkınma planları üzerinden analizi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Direk, Z. (2018). Cinsel farkın inşası felsefi bir problem olarak cinsiyet. İstanbul: Metis.
• Esen, Y. (2007). Sexism in school textbooks prepared under education reform in Turkey. Journal for Critical Education Policy Studies, 5(2), 466-493.
• Gedik, E. (2015). Toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırmanın Türkiye’de kadın hareketi üzerindeki etkisi ve toplumsal cinsiyet adaleti kavramı. Akademik Hassasiyetler, 2(4), 209-228.
• Giuliano, P. (2017). Gender: A historical perspective. IZA Institute of Labor Economics Discussion Papers, 16, 1-30. http://www.nber.org/papers/w23635 sayfasından erişilmiştir.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş (A. Ersoy & P. Yalçınoğlu, Çev.) Ankara: Anı.
• Greer, G. (2012). The female eunuch. New York: Harper Perennial Modern Classics.
• Göğüş-Tan, M. (2018). Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği haritalama ve izleme çalışması Türkiye’de katılımcı demokrasinin güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi Projesi. https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/handle/1/182 sayfasından erişilmiştir.
• Güneş, A. (2021). Uluslararası insan hakları hukuku bağlamında toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırmanın kavramsal analizi. Sosyal Mucit Academic Review, 2(1), 53-71.
• Güneş, Ö. (2008). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet ayrımı (1990-2006). Toplum ve Sosyal Hizmet, 19(2), 81-95.
• Gümüşoğlu, F. (2016). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet 1928'den günümüze. İstanbul: Tarihçi.
• European Institute for Gender Equality. (2021). What is gender mainstreaming? https://eige.europa.eu/gender-mainstreaming/what-is-gender-mainstreaming sayfasından erişilmiştir.
• Kadın İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği. (2024). Ana akımlaştırma. https://www.hedef5.org sayfasından erişilmiştir.
• Merriam, S. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel.
• Öztan, E. (2016). Feminist araştırmalar ve yöntem. F. Saygılıgil (Ed.), Toplumsal cinsiyet tartışmaları içinde (s. 271-291). Ankara: Dipnot.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.) Ankara: Pegem Akademi.
• Sayılan, F. (2008). Gender and education in Turkey. S. Wigley, A. M. Nohl & A. Akkoyunlu-Wigley (Ed.), Education in Turkey içinde (s. 247-270). Berlin: Waxmann.
• Sayılan, F. (2012). Toplumsal cinsiyet ve eğitim. F. Sayılan (Ed.), Toplumsal cinsiyet ve eğitim olanaklar ve sınırlar içinde (s. 13-76). Ankara: Dipnot.
• Sayılan, F. (2014). Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği. Eleştirel Pedagoji, 6(31), 17-23. http://www.elestirelpedagoji.com sayfasından erişilmiştir.
• Scott, J. W. (1986). Gender: A useful category of historical analysis. The American Historical Review, 91(5), 1053-1075. https://doi.org/10.2307/1864376
• Sleeter, C. E. & Grant, C. A. (1991). Race, class, gender, and disability in current textbooks. M. Apple, & L. Christian-Smith (Ed.), The politics of the textbook içinde (s. 78-111). New York: Routledge.
• Şener, R. (2022). Toplumsal cinsiyetin ana akımlaştırılması açısından 2000-2020 yılları arasındaki ulusal kalkınma planlarının incelenmesi. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 3(1), 94-113.
• Tezer-Asan, H. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması. Fe Dergi, 2(2), 65-74. https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000033
• Tüzün, I. (2019). Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitsizliği. Öğretmenler ve psikolojik danışmanlar için rehber. http://www.tapv.org.tr sayfasından erişilmiştir.
• Üstündağ-Yıldırım, İ. (2022). Toplumsal cinsiyet eğitiminin düzey ve içeriğinin tartışmalı yönlerine ilişkin bir ihtiyaç analizi. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Yağan-Güder, S. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların toplumsal cinsiyet algılarında ailenin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 424-446. https://doi.org/10.16986/HUJE.2016016429
• Walby, S. (2005). Introduction: Comparative gender mainstreaming in a global era. International Feminist Journal of Politics, 7(4), 453-470. https://doi.org/10.1080/14616740500284383
• WHO. (2017). Gender. https://www.who.int/health-topics/gender#tab=tab_1 sayfasından erişilmiştir.