Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Stresleri Üzerinde Kariyer Kaynaklarının Rolü

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 2, 1628 - 1644, 30.08.2024

Mustafa Akbağ , Elifnur Karagöz , Ahmet Ayaz

https://doi.org/10.37217/tebd.1211513

Öz

Üniversite öğrencileri farklı zamanlarda akademik kaygılar, ekonomik sorunlar, sosyal ilişkiler ve kariyerlerine yönelik birçok stres faktörüyle karşı karşıya kalmaktadırlar. Birçok farklı sebepten kaynaklanan ve öğrencilerin kariyerlerine yönelik yaşadıkları zorlanmaları ifade eden bu durum kariyer stresi olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin yaşadıkları kariyer streslerini açıklamada kariyer kaynaklarının rolünü incelemektir. Bu amaç doğrultusunda 182’si vakıf, 33’ü devlet üniversitesinde öğrenimine devam etmekte olan 215 üniversite öğrencisine Kişisel Bilgi Formu, Kariyer Stresi Ölçeği ve Kariyer Kaynakları Ölçeği uygulanmıştır. Hiyerarşik regresyon analizinin sonucunda kariyer kaynaklarının kariyer stresine ilişkin varyansın %23’ünü açıkladığı belirlenmiştir. Kariyer kaynaklarından yardımcı beceriler, mesleki uzmanlık, sosyal kariyer desteği, işin geliştirici gücü ve kariyer güveni kariyer stresinin anlamlı yordayıcılarıdır. Kariyer stresini en güçlü açıklayan değişken kariyer güveniyken sosyal kariyer desteği ikinci sırada gelmektedir. Araştırma sonuçları kariyer kaynakları değişkeninin kariyer stresinin önlenmesi ya da azaltılmasında önemli bir role sahip olduğuna işret etmektedir. Araştırma sonuçları üniversite öğrencilerinin kariyer stresleri üzerinde üniversite öğrencilerinin bireysel olarak güçlendirilmesiyle birlikte sosyal destek kaynaklarının arttırılmasının önemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kariyer stresi, Kariyer kaynakları, Üniversite öğrencileri, Kariyer güçlükleri

The Role of Career Resources on University Student’s Career Stress

Öz

University students face academic concerns, economic problems, social relationships and many other stress factors related to their careers at different times. This situation, which is caused by many different reasons and expresses the difficulties that students experience towards their careers, is defined as career stress. In this context, the purpose of this study is to examine the role of career resources in explaining the career stress experienced by university students. For this purpose, Personal Information Form, Career Stress Scale and Career Resources Scale were applied to 215 university students, 182 of whom were studying at a foundation university and 33 of whom were studying at a state university. As a result of hierarchical regression analysis, it was determined that career resources explained 23% of the variance related to career stress. Among career resources, soft skills, occupational expertise, social career support, job challenge and career confidence are significant predictors of career stress. While career confidence has the greatest effect on career stress, social career support comes second. The results of the research indicated that career resources had an important role in preventing or reducing career stress. The results of the research revealed the importance of increasing the social support resources of university students together with individual empowerment of university students on the career stress of university students.

Anahtar Kelimeler

Career stress, Career resources, University students, Career difficulties

Kaynakça

• Akkermans, J., Brenninkmeijer, V., Huibers, M., & Blonk, R. W. B. (2013). Competencies for the contemporary career: Development and preliminary validation of the Career Competencies Questionnaire. Journal of Career Development, 40(3), 245-267. https://doi.org/10.1177/0894845312467501
• Ayaz, A. (2021). Öğretmenlerin öznel kariyer başarısını etkileyen faktörler: Bir karma yöntem araştırması. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Baugh, S. G. & Sullivan, S. E. (2005). Mentoring and career development. Career Development International, 10(6/7), 425-428. https://doi.org/10.1108/13620430510620520
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2021). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Chiaburu, D. S. & Harrison, D. A. (2008). Do peers make the place? Conceptual synthesis and meta-analysis of coworker effects on perceptions, attitudes, OCBs, and performance. Journal of Applied Psychology, 93(5), 1082–1103. https://doi.org/10.1037/0021-9010.93.5.1082
• Choi, B. Y., Park, H. R., Nam, S. K., Lee, J., …, & Lee, S. M. (2011). The development and initial psychometric evaluation of the Korean Career Stress Inventory for college students. Career Development Quarterly, 59(6), 559-572. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2011.tb00976.x
• Choi, H. J. & Jung, K. I. (2018). Moderating effects of career decision-making self-efficacy and social support in the relationship between career barriers and job-seeking stress among nursing students preparing for employment. Journal of Korean Academy of Nursing Administration, 24(1), 61-72. https://doi.org/10.11111/jkana.2018.24.1.61
• Çöp, S. (2020). Kariyer stresinin kariyer kararlılığı üzerindeki etkisinde sosyal ağ desteğinin aracılık rolü: Gastronomi öğrencileri üzerine bir araştırma. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 3(10), 835-856. https://sobibder.org/index.php/sobibder/article/view/125/124 sayfasından erişilmiştir.
• Day, R. & Allen, T. D. (2004). The relationship between career motivation and self-efficacy with protègè career success. Journal of Vocational Behavior, 64, 72–91. https://doi.org/10.1016/S0001-8791(03)00036-8
• Dixon, J., Belnap, C., Albrecht, C., & Lee, K. (2010). The importance of soft skills. Corporate Finance Review, 14(6), 35-38. https://www.proquest.com/scholarly-journals/importance-soft-skills/docview/751644804/se-2 sayfasından erişilmiştir.
• Durna, U. (2006). Üniversite öğrencilerinin stres düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 319-343. https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2689/35361 sayfasından erişilmiştir.
• Duru, H. & Gültekin, F. (2020). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kariyer stresleri, kariyer uyum yetenekleri ve mentörlük arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(1), 328-337. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/944251 sayfasından erişilmiştir.
• Fouad, N. A., Guillen, A., Harris-Hodge, E., Henry, C., & Terry, S. (2006). Need, awareness, and use of career services for college students. Journal of Career Assessment, 14(4), 407-420. https://doi.org/10.1177/1069072706288928
• Gizir, C. A. (2005). Orta Doğu Teknik Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin problemleri üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 196-213. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17391/181761 sayfasından erişilmiştir.
• Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91-109. https://dergipark.org.tr/en/pub/gefad/issue/6769/91096 sayfasından erişilmiştir.
• Hillage, J. & Pollard, E. (1998). Employability: Developing a framework for policy analysis. London: DFEE.
• Hirschi, A., Nagy, N., Baumeler, F., Johnston, C. S., & Spurk, D. (2018). Assessing key predictors of career success: Development and validation of the career resources questionnaire. Journal of Career Assessment, 26(2), 338-358. https://doi.org/10.1177/1069072717695584
• Hou, Z., Leung, S. A., Li, X., Li, X., & Xu, H. (2012). Career Adapt-Abilities Scale—China Form: Construction and initial validation. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 686-691. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.01.006
• Işık, E. (2013). Mesleki sonuç beklentisinin yordayıcıları olarak algılanan sosyal destek ve denetim odağı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1419-1430. https://doi.org/ 10.12738/estp.2013.3.1520
• Jerome, V. B. & Antony, A. (2018). Soft skills for career success: Soft skills. New Delhi: Educreation.
• Johnson, M. K. & Mortimer, J. T. (2002). Career choice and development, Introduction to theories of career development and choice. San Francisco: Jossey-Bass.
• Kaplanoğlu, E. (2014). Mesleki stresin temel nedenleri ve muhtemel sonuçları: Manisa ilindeki SMMM’ler üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 64(131), 131-150. https://doi.org/10.25095/mufad.396494
• Majid, S., Liming, Z., Tong, S., & Raihana, S. (2012). Importance of soft skills for education and career success. International Journal for Cross-Disciplinary Subjects in Education, 2(2), 1037-1042. https://doi.org/10.20533/ijcdse.2042.6364.2012.0147
• Ng, T. W. H. & Feldman, D. C. (2014). A conservation of resources perspective on career hurdles and salary attainment. Journal of Vocational Behavior, 85(1), 156–168. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2014.05.008
• OECD. (2013). OECD Skills Outlook 2013: First results from the survey of adult skills. https://www.oecd.org/skills/piaac/Skills%20volume%201%20(eng)--full%20v12--eBook%20 (04%2011%202013).pdf sayfasından erişilmiştir.
• Okutan, M. & Tengilimoğlu, D. (2002). İş ortamında stres ve stresle başa çıkma yöntemleri: Bir alan uygulaması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(3), 15-42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziuiibfd/issue/28347/301329 sayfasından erişilmiştir.
• Özden K. & Sertel-Berk, Ö. (2017). Kariyer Stresi Ölçeği’nin (KSÖ) Türkçe’ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin sınanması. Psikoloji Çalışmaları, 37(1), 35-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iupcd/issue/32435/297680 sayfasından erişilmiştir.
• Saleh, D., Camart, N., Romo, L. (2017). Predictors of stress in collage students. Frontiers Psychology, 8(19), 1-8. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00019
• Savickas, M. L. (1997). Career adaptability: An integrative construct for life-span, life-space theory. The Career Development Quarterly, 45(3), 247-259. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.1997.tb00469.x
• Savickas, M. L. & Porfeli, E. J. (2012). Career adapt-abilities scale: construction, reliability and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 661–673. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.01.011
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. (2015). Using multivariate statistics: New York: Harper & Row.
• Vianen, A. E. M., Peter, I. E. D. & Preenen, P. T. Y. (2009). Adaptable careers: Maximizing less and exploring more. The Career Development Quarterly, 57(4), 298-309. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2009.tb00115.x
• Yang, L., Xu, X. Allen, T. D., Shi, K., Zhang, X. & Lou, Z. (2011). Mentoring in China: Enhanced understanding and association with occupational stress. Journal of Business and Psychology(26), 485-499. https://doi.org/10.1007/s10869-010-9202-5
• Yavuzaslan, A., Barışçıl, A. & Farkas, M. F. (2016). Stress and future career aspirations among university students in Turkey. International Journal of Social Sciences and Humanity Studies, 8(1), 233-250. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijsshs/issue/26211/275966 sayfasından erişilmiştir.