Erken Çocuklukta Dijital Zekâ Çalışmaları: Sistematik Bir Derleme

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 1, 137 - 153

Mahmut Ünal , Adalet Kandır

https://doi.org/10.37217/tebd.1414553

Öz

Dijital zekâ ve dijital zekâyı oluşturan beceriler teknolojinin her yaştan bireyin hayatına dâhil olmasıyla önem kazanmıştır. Eğitimden alışverişe günlük birçok faaliyetin yürütüldüğü dijital ortamlar ve bu imkânı sağlayan dijital araçların bireylerin hayatına olumlu ve olumsuz birçok etkisi bulunmaktadır. Başta çocukların etkilendiği dijital araç gereçler çocukların hayatına çok erken yaşlarda girmektedir. Çocukların bu etkilerin olumsuz yönlerinden korunması ve geleceğin dijital dünyasında olumlu davranışlar kazanması açısından dijital zekâ becerileri göstermesi gerekmektedir. Son yıllarda giderek önemi artan dijital zekâ kavramı ile ilgili erken çocukluk döneminde kısıtlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmada, 2010-2023 yılları arasında ulusal ve uluslararası alanyazında erken çocuklukta dijital zekâ konusunda yayımlanmış çalışmalar belirli değişkenler açısından incelenmiştir. Çalışma kapsamında yürütülen sistematik tarama ile elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Yapılan sistematik taramada Google Akademik, Ulusal Tez Merkezi, ERIC, Scopus ve Springer Link veri tabanları kullanılarak 23 farklı çalışmaya ulaşılmıştır. Çalışmalar amaç, yöntem, katılımcı grubu, konu ve yayın yılı başlıkları altında detaylı incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda elde edilen bilgilerle alanyazına ilişkin durum ortaya konmuştur. Son olarak erken çocuklukta dijital zekâ konusuna ilişkin mevcut durum ortaya konarak gelecek araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dijital zekâ, Dijital beceriler, Dijital yeterlilik, Erken çocukluk

Digital Intelligence Studies in Early Childhood: A Systematic Review

Öz

Digital intelligence and the skills that make up digital intelligence have gained importance with the inclusion of technology in the lives of individuals of all ages. Digital environments where many daily activities from education to shopping are carried out and digital tools that provide this opportunity have many positive and negative effects on the lives of individuals. Digital tools, which primarily affect children, enter children's lives at a very early age. Children need to show digital intelligence skills in order to protect them from the negative aspects of these effects and to gain positive behaviors in the digital world of the future. There are a limited number of studies on the concept of digital intelligence, which has become increasingly important in recent years, in early childhood. In this study, the studies published in the national and international literature on digital intelligence in early childhood between 2010 and 2023 were analyzed in terms of certain variables. Descriptive analysis method was used to analyze the data obtained from the systematic review conducted within the scope of the study. In the systematic review, 23 different studies were reached by using Google Scholar, National Thesis Center, ERIC, Scopus and Springer Link databases. The studies were examined in detail under the titles of purpose, method, participant group, subject and publication year. With the information obtained as a result of the examinations, information about the literature was revealed. Finally, the current situation regarding digital intelligence in early childhood was presented and suggestions were made for future research.

Anahtar Kelimeler

Digital intelligence, Digital skills, Digital competence, Early childhood

Kaynakça

• Alannah & Madeline Foundation. (2022). eSmart. https://digitallicenceplus.org/ sayfasından erişilmiştir. Arı-Arat, C. & Gülay-Ogelman, H. (2021). Küçük çocukların COVID-19 sürecinde teknolojik araç kullanımının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 15-32. https://doi.org/10.46762/mamulebd.880109
• Arıcı-Doğan, D. & Döğer, S. S. (2023). Annelerin dijital ebeveynlik tutumları ile aile-çocuk internet bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 9(1), 1-14. https://doi.org/10.24289/ijsser.1181453
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Chaudron, S., Plowman, L., Beutel, M. E., Černikova, M., Navarette, V. D., Dreier, M., ..., & Wölfling, K. (2015). Young Children (0-8) and Digital Technology - EU Report. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/1f8b73cc-d900-406a-927c-0f8c0f202ed 4/language-en sayfasından erişilmiştir.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Siyasal.
• Dede, Y. (2017). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. J. W. Creswell (Ed.), Nitel yöntemler (S. B. Demir, Çev.) içinde (s. 183-213). Ankara: Eğiten.
• DQ Institute. (2018a). Dqinstitute.org. https://www.dqinstitute.org/dq-framework/ sayfasından erişilmiştir.
• DQ Institute. (2018b). 2018 DQ Impact Report. https://www.dqinstitute.org/2018dq_impact_report/ sayfasından erişilmiştir.
• DQ Institute. (2019). DQ Framework. Dqinstitute.org. https://www.dqinstitute.org/dq-framework/ sayfasından erişilmiştir.
• Gabryelczyk, R. (2020). Has COVID-19 accelerated digital transformation? Initial lessons learned for public administrations. Information Systems Management, 37(4), 303-309.
• Gilster, P. (1997). Digital literacy. John Wiley & Sons.
• Gökler, M. E. & Turan, Ş. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde problemli teknoloji kullanımı. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 108-114.
• IEEE. (2021). IEEE Standard for Digital Intelligence (DQ)--Framework for Digital Literacy, Skills, and Readiness IEEE Std 3527.1-2020. The Institute of Electrical and Electronics Engineers.
• Madsen, S., Haslan, C. R., & Nielsen, J. A. (2020). Accelerated digital transformation: The case of the online university caused by Covid-19. Selected Papers of the IRIS, 11(2), 1–14.
• Maxwell, J. A. (2008). Designing a qualitative study. The SAGE Handbook of Applied Social Research Methods, 2, 214-253.
• Maureen, I. Y., van der Meij, H., & de Jong, T. (2018). Supporting literacy and digital literacy development in early childhood education using storytelling activities. International Journal of Early Childhood, 50, 371-389.
• Maureen, I. Y., van der Meij, H., & de Jong, T. (2020). Enhancing storytelling activities to support early (digital) literacy development in early childhood education. International Journal of Early Childhood, 52, 55-76.
• OECD. (2018). The Future of Education and Skills, Education 2030. http://www.oecd.org/education/2030/E2030%20Position%20Paper%20(05.04.2018).pdf sayfasından erişilmiştir.
• Ofcom. (2019). Children and Parents: Media Use and Attitudes Report 2018. https://www.ofcom.org.uk/siteassets/resources/documents/research-and-data/media-literacy-research/children/childrens-parents-jan-2019/children-and-parents-media-use-and-attitudes-2018.pdf?v=323754 sayfasından erişilmiştir.
• Park, Y. (2019). DQ Global Standards Report 2019: Common Framework for Digital Literacy, Skills and Readiness. https://www.dqinstitute.org/wpcontent/uploads/2019/03/DQGlobalStandards Report2019.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Reyhan, E. (2020). COVID-19 enfeksiyonunun çocuklar üzerindeki psikososyal etkileri. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 109-114.
• Rideout, V. & Robb, M. B. (2017). The Common Sense census: Media use by kids age zero to eight. San Francisco, CA: Common Sense Media, 263, 23-27.
• Rof, A., Bikfalvi, A., & Marques, P. (2022). Pandemic-accelerated digital transformation of a born digital higher education institution. Educational Technology & Society, 25(1), 124-141.
• UN. (2022). The Sustainable Development Goals: Report 2022. UN.
• WEF. (2019). The Future of Jobs Report. https://www.weforum.org/reports/the-future-of-jobs-report-2020 sayfasından erişilmiştir.
• World Bank. (2017). Atlas of sustainable development goals 2017: From world development indicators. The World Bank.
• World Stats. (2022). Dünyada internet kullanan kişi sayısı (Haziran, 2022). http://www.internetworldstats.com sayfasından erişilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. b.). Seçkin.